در جهانی که امنیت ابعاد ظریفی پیدا کرده است ابهام در مفهوم همسایگی توجهات آکادمیک فزون تری را می طلبد. شاید، از این روست که در ادبیات جهانی و حتی ایرانِ پس از انقلاب اسلامی، مفهوم و نظریه همسایگی به نحو فاحشی مسکوت مانده است. در نتیجه، پرسش برانگیزانده ای پیش روی ماست که چگونه تجربه سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دهه های اخیر حاوی رهیافت و مفهوم جدیدی در عرصه همسایگی است؟ (سئوال) تاریخ فرهنگ ایران...

توافق هسته ای میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5، موسوم به برجام و اجرایی شدن آن دارای پیامدهای منطقه ای مختلفی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی بوده است. این مقاله در پی یافتن پاسخ های مناسب به این پرسش اصلی است که از منظر محافل غربی، پیامدهای خاورمیانه ای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) برای جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ و پرسش فرعی مقاله این است که آیا از نگاه آنان توافق هسته ای منجر به ایجاد ت...

ساختار و نظام استقرار سکونتگاه ها در استان مازندران دارای شکل خطی و با مراکز نسبتاً هم مقیاس که به جهت شرایط طبیعی خود و به واسطه استقرار بین دریای مازندران و رشته کوه البرز، شرایط جذابی را برای سکونت و فعالیت فراهم آورده است. کوهستان سهم بسیار بالایی از مساحت استان را به خود اختصاص داده و به سبب شرایط دشوار زندگی در آن، تراکم سکونتگاهها در این پهنه نسبت به جلگه کاهش یافته است. این مناطق سکونتی ...

کاربرد سیاست های نئومرکانتیلیست از سوی قدرت های بزرگ دال بر ناکارآمدی طرح های مرکانتیلیست استثماری قرن گذشته و ظهور عصر جدیدی از کشمکش و رقابت برای برقراری تعادل تجاری و حداکثرسازی منافع اقتصادی است. اولویت کنترل منابع انرژی آسیای مرکزی سیاست سلطه بر منابع هیدروکربن آنرا در کانون سیاست خارجی قدرت های منطقه ای روسیه و چین با هدف همگرایی و تثبیت جایگاه برتر نسبت به قدرت رقیب قرار داده است. خیز بر...

انقلاب اسلامی به دنبال ایجاد الگوهای جدید، مبتنی بر منابع دینی و جهت گیری های اساسی مذهب تشیع در شیوه های اداره جامعه است. از جمله مهمترین حوزه هایی که در رویکرد حکومت اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد، حوزه سیاستگذاری است. به یک معنا تمام فعالیت حاکمیت در چرخه سیاستگذاری خلاصه می شود. نظریه منطقه الفراغ شهید صدر ابزار مفهومی جالب توجهی برای تشریح حیطه اختیار ولی امر و حاکم جامعه اسلامی در دوره غ...

هدف این مقاله بررسی سیاست های امنیت منطقه ای ایران در دوران حکومت محمدرضا پهلوی در فاصله سالهای 1962 تا 1979 است. این مقاله ماهیت تهدیدات منطقه ای را که رژیم پهلوی با آن مواجه بود مورد بررسی قرار می دهد. سپس به تبیین ابزاری که شاه برای مقابله با این تهدیدات بدان متوسل شد می پردازد و اثرات آن را بر سیاستهای امنیتی ایران به خصوص بر همکاری های دفاعی ایران و آمریکا را بررسی می کند. در خاتمه این مقا...

استراتژی پیش از آنکه واژه ای سیاسی تلقی شود اصطلاحی نظامی بنظر می رسد در حالی که مفهوم استراتژی محدود به بعد نظامی نیست و امروز از استراتژی ملی بحث می شود که به معنای علم و هنر توسعه و استفاده از منابع سیاسی‏‏‏، اقتصادی‏، نظامی‏، اجتماعی و فرهنگی مورد نیاز در زمان جنگ و صلح جهت تامین حداکثر حمایت از سیاست های ملی و در صورت وقوع جنگ افزایش احتمال پیروزی و پیامدهای مساعد آن است ایران با توجه به م...

منطقه خاورمیانه به دلیل دارا بودن موقعیت خاص ژئواستراتژیک، ژئوپلتیک و ژئواکونومیک و همچنین به دلیل سرشار بودن از منابع مهم انرژی از جمله نفت و گاز، همواره مورد توجه و طمع ورزی قدرت های بزرگ فرامنطقه ای بوده است که این مسئله، امنیت این منطقه را با پیچیدگی ها و محدودیت ها و خطرات فراوانی مواجه ساخته است. از طرفی تنازعات و کشمکش های میان کشورهای مسلمان منطقه نیز ـ علی رغم آموزه های دین مبین اسلام ...

تحولات نظام بین الملل در دوران اخیر، گسترش جایگاه حقوق بشر و تغییر ماهیت این حقوق را از مسئله ای فکری و ذهنی به رویکردی حیاتی و استراتژیک که با حیات سیاسی کشورها پیوند داشته را نشان می دهد. امروزه شاهد تعمیق جایگاه حقوق بشر در سیاست خارجی کشورها در معنای عمودی و به تبع آن، تحول حاکمیت مطلق دولت ها و تبلور آن در معنای مسئولیت دولت هستیم. مضامین و آموزه های لیبرالیستی که ریشه در سنت ها و ارزش های...

خلیج فارس خاستگاه ثروت کشورهای پیرامون خود و عرصه قدرت کشورهای صنعتی جهان است کشورهای بزرگ و پیشرفته صنعتی با نیازی که به نفت برای تولید انرژی دارند هر یک به گونه ای در خلیج فارس نقش آفرینند و برای رسدن به اهداف اقتصادی خود سیاست های ویژه ای را دنبال می کنند باز شدن پای ژاپن به عنوان کشوری صنعتی که سابقه روابط استعماری با این منطقه نداشته و چین به عنوان کشوری که تازه صنعتی شدن را تجربه می کند م...