عنصر مهم دین و باورهای مذهبی یکی از عناصر­ اصلی، در شکل‌گیری شهرهای­اسلامی است. وجه مادّی این عنصر، در اشکالی نظیر معماری مساجد و آرامگاه‌ها و مدارس مذهبی نمود می‌یابد. پیدایش و تکامل فرقه‌های اسلامی در تاریخ ایران، موجب شده است تا این مهم، نقش موثری در شکل‌گیری و توسعه بافت شهرها ایفا کند. در این نوشتار که به نمونه پژوهی شهر اصفهان از ابتدای خلافت عباسی تا پایان حکومت سلجوقی می‌پردازد، تلاش شده...

نقش مایه های گوناگونی که بر روی اشیای  فلزی مکتب خراسان دوره سلجوقی  حک شده اند، اعتقادات قومی- مذهبی، باورها و آداب و رسوم اجتماعی و شرایط زیست محیطی و پاره ای واقع نمائی ها را نشان می دهند. علم ستاره شناسی(نجوم) و ابزارهای نجومی در دوران بعد از اسلام به دلایل و ضرورت های گوناگون اجتماعی برای مسلمانان مانند طلوع و غروب خورشید به جهت اقامه نماز و نگه داشتن روزه ونیز جهت های جغرافیایی برای سفر و...

هدف این پژوهش بررسی زمینه ها و شرایط قدرت گیری گرجستان در عصر دوم سلجوقی است که به تهاجم گسترده ی حکومت باگراتیان گرجی به منطقه ی آذربایجان منجر شد. یکی اهداف اساسی پادشاهی گرجستان، بعد از سرکوب و انسجام اشرافیت زمین دار محلی و سر و سامان دادن به اوضاع آشفته ی سیاسی و اقتصادی داخلی گرجستان، به کار گیری سیاست توسعه ی ارضی در سرزمین های اسلامی بود؛ اقدامی که کشمکش های داخلی حاکم در عراق عجم و ایا...

دانش انساب یا نسب شناسی از علوم مورد توجه مسلمانان بوده که به منظور پرهیز از خطا در شناخت نسب افراد به وجود آمد. در اسلام، شناسایی نسب به جهت شناسایی افراد و آثار حقوقی آن مورد توجه قرار گرفته است. عباسیان که براساس اعتبار نسبی روی کار آمده بودند، به نسب شناسی به ویژه شناسایی نسب خاندان پیامبر (بنی هاشم) اهمیت دادند. آنان در همین راستا، نهاد نقابت را در قرن سوم پی ریزی کردند تا حقوق بنی هاشم را...

چکیده      با توجه به مرمت­های سالیان اخیر مسجد جامع گز و متعاقب آن زدودن برخی الحاقات دوره معاصر که در نتیجه آن فضاها، تزیینات و اشکال جدیدی از بنا هویدا گردید، اطلاعات تازه­ای از گاه­نگاری و مراحل توسعه این بنا مشخص گردید؛ بر همین اساس پژوهش حاضر که به روشی توصیفی- تطبیقی – تحلیلی بر پایه بررسی­های میدانی و بهره­گیری از مطالب متون انجام شده، بر آن است تا منظر تازه­ای از گاه­نگاری، مراحل توس...

بررسی روابط سیاسی، نظامی ، اقتصادی و فرهنگی سلجوقیان بزرگ با خوارزمشاهیان حکومت های سلجوقیان و خوارزمشاهیان، برای سال ها قدرت های برتر سیاسی در جهان اسلام بودند. آنان در صحنه ی فرهنگ و تمدن اسلامی و نیز در جغرافیای سیاسی- اقتصادی جهان اسلام نقش مهمی را ایفا نمودند. هم زمان با این حکومت ها، خلافت عبّاسی پس از یک دوره ی طولانی ضعف و سستی، در پی احیاء قدرت گذشته بود. درگیری عبّاسیان با خلفای ف...

اسطوره،روایتی از سرگذشت قدسی آدمی است که از آغاز خلقت آدمی با او همراه بوده و خود را در مظاهر گوناگون مربوط به تمدن نشان داده است. شاعران پارسی زبان در طول اعصار مختلف، انواع گوناگون اساطیر را به انحاء مختلف و با هدف های گوناگون به کار گرفته اند و گاه با استفاده از قدرت تخیل و با توجه به نیاز اجتماع زمان خود، دست به بازآفرینی آنها زده اند. قصیده، قالب غالب در دوره غزنوی و سلجوقی است و ناصرخسرو،...

بررسی تصویر نوازندگان وآلات موسیقی بر روی آثار سفالی و فلزی دوره سلجوقی و در بخش عملی صناعت یک ساز (عود) براساس دو رساله ی کنزالتحف و رساله الادوار بوده است.

چکیده: فتحعلی خان صبای کاشانی در اواخر قرن دوازدهم در شهر کاشان به دنیا آمد . درباره تاریخ تولد وی تردید وجود دارد. برخی آن را سال 1178 ه.ق و برخی 1180 ه.ق دانسته اند. او با علاقه ای که به حماسه و حماسه سرایی داشت توانست خود را با نوشتن شهنشاه نامه و خداوندنامه به جرگه حماسه سرایان ایران وارد سازد. حماسه از جمله انواع شعر است که به معنی شجاعت و دلاوری است و در اصطلاح به شعری گفته می شود ک...

چکیده: سیّد محمد سحاب اصفهانی، از شاعرانِ باذوقِ عصر قاجار و از ستایشگران فتحعلی شاه است. او قریحه ی سخن-سرایی را از پدرش هاتف اصفهانی به ارث برده، که وی نیز از شاعران برجسته ی دوره ی بازگشتِ ادبی است؛ دوره ای که در آن گروهی از شاعران، از ابتذالی که در سبک هندی به وجود آمده بود رویگردان شدند و به منظور احیای زبان و شعر پارسی، که به زعم آنان و بسیاری از سخنوران- به انحطاط و رکود گراییده بود؛ اشعار...