در هر سه دیناسلام، مسیحیت و یهود، سنت نیز در‏کنار کتاب، منبع و‏یا از گسترۀ اثر‏بخشی آن در احکام و آموزه‏های این ادیان و‏یا در تعامل‏های آن با کتاب‏های آسمانی (عهدین و قرآن) کاسته‏اند. در این مقاله، روی‏کرد‏های مختلف باور‏مندان و مخالفان سنت را در سه دین اسلام، یهود و مسیحیت طبقه‏بندی کرده و تعامل سنت با کتاب‏های آسمانی را در این سه دین ابراهیمی مورد بررسی قرار داده‏ایم. دربارۀ رابطۀ قرآن و س...

عین­القضات، در جایگاه یک مسلمان موحد، خداوند را خالق و مبدأ کل و ابلیس را از آفریده­های او می­داند. او بیشتر از همان ابلیسی سخن می­گوید که در ادیان توحیدی، مخصوصاً دین اسلام مطرح است؛ یعنی ابلیسِ نافرمان متکبر، دشمنِ خدا و بدخواهِ نوع بشر؛ اما آنگاه که سخن او حال‌وهوای شطح و طامات به خود می­گیرد، از ابلیس، جانب­داری و تنزیه و تقدیس می‌کند. نگاه او، در چنین مواردی، با معتقدات اسلامی و صریح آیات قرآن...

برخی صاحب نظران، با تمسک به دلایلی، عرفان اسلامی را در بخشی از آموزه های معرفتی، شیوه های سلوکی، روش فهم متن دینی و حتی در خاستگاه همسو با دین اسلام نمی دانند. اما عارفان در مباحث معرفتی هم اصل شهود – به عنوان روش عرفان - را مورد تأیید دین می دانند و هم آموزه های معرفتی خود - همچون توحید، انسان کامل و معاد - را موافق با شریعت اسلام می یابند. و در بُعد عملی از یک سو جایگاه اصل سلوک در دین را تثبی...

عرفان و تصوّف به عنوان یکـی از راههـای شـناخت خـدا، همواره از سوی انسانهایی که دارای روحی لطیف و منشی آزاد بوده اند، مورد توجّه بوده است. اینان همواره بـه عرفـان و تصـوّف بـه مثابهی یکی از راه های ویژه ی شناخت خدا توجّه داشتهاند. این ویژگی که با توجّه به روحیّات، محیط و جهانبینـی در آنـان متفـاوت بـوده است، به دو شیوه ی عرفان عاشقانه و عرفان زاهدانه خودنمـایی کـرد. هر کدام از این دو طریق ، اصول و ویژ...

بحث تأثیرپذیری ادیان از یکدیگر همواره از موضوعات مورد توجه دین پژوهان بوده است. در اینمیان، برخی از دین شناسان و تاریخ دانان ادیان، باورهای ایرانی را سرچشمۀ بسیاری از اینگونهتأثیرات به شمار آورده اند. یکی از نظریه های مهم این گروه از دانشمندان باور به تأثیرگذاریباورهای ایرانی بر دین یهود، و از آن طریق بر دو دین مسیحیت و اسلام است. درحالیکه بسیاری ازپژوهشگران برای چنین نظری شواهد و قرائن متعددی ...

چکیده: عبادت از مهم ترین آموزه های قرآن وتورات است که رهیافت بررسی تطبیقی این مقوله ، دست یابی به نکات اشتراک وافتراق اسلام ویهودیت است. عبادت در قرآن و تورات همان اطاعت کامل و از روی میل ورغبت در مقابل خداوند است،که از آثار آن نزول برکات است. در قرآن عامه مردم به عبادت خدا دعوت شده اند درحالی که یهود عبادت خدارا مختص به خود می دانند.طهارت به عنوان آمادگی برای عبادت وتقرب از مفاهیم مشترک است ...

معرفت، صفت بارز روح انسانی است و عرفان از آغاز آفرینش، فراتر از مشخصات شناسنامه ای ملت ها، در عمق شناسه های فرهنگی ایشان نفوذ کرده است. عرفان اسلامی و ایرانی هم که شکل متکامل و پالایش شد ه ای از عرفان است دارای ابعاد و جنبه ها و سلسله رفتارهایی است. سماع یکی از آن رفتارهاست که از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این مقاله روایتی است مختصر از آداب و مراسم سماع در عرفان اسلامی ایرانی.

در این مقاله کوشش شده که به این پرسش که آیا می توان طریقه اخلاقیون را مدرسه ای معنوی و تربیتی دانست، از سه منظر پاسخ داده شود؛ ابتدا با تکیه بر تعریف کلاسیک عرفان، سپس با بیان مشکلات تعریف کلاسیک برای چنین قضاوتی، با ارائه تعریفی از عرفان بر مبنای مفهوم سنت و تحلیل آن به دو مفهوم فرهنگ و ادبیات و تحلیل مفهوم فرهنگ به دانش ها و نگرش و رفتارها، و نهایتاً با تکیه بر نگاه عمومی به مسئله عارف و عرفان...

پژوهش حاضر متکفل بررسی معنا و مفهوم توحید و ربط و نسبت آن با علم و عمل است. عرفان اسلامی به دو پرسش کلیدی «توحید چیست؟» و «موحد کیست؟» در دو حوزه عرفان نظری و عرفان عملی پاسخ می‌دهد. در عرفان نظری، حاقّ معنای توحید آشکار می‌شود و در عرفان عملی به‌ تبلور این معنا در عینیت خارجی توجه می‌شود. در این پژوهش تلاش گردیده است تا به این دو پرسش اساسی – که درواقع پرسش از نسبت علم و عمل با یکدیگر و این هر ...

پژوهش حاضر با هدف آشنایی با احوال، آثار، اساتید، شاگردان و اندیشه های عرفانی حاج ملّاهادی سبزواری در پنج بخش مجزّا تحت عنوان کلّیّات تحقیق، ادبیّات پژوهش، اصطلاحات عرفانی(حدوداً دویست و چهارده مورد) در دو حوزه ی عرفان نظری و عملی و عرفان حاج ملّاهادی سبزواری، به تحقیق درباره ی ابعاد مختلف شخصیّتی وی پرداخته است. برای انجام این مهم، در مرحله ی اوّل مستقیماً به آثار عرفانی وی مراجعه شده و دیدگاه وی را با ک...