پس از فروپاشی دولت امویان، وروی کارآمدن عباسیان در اوائل قرن دوم هجری، جامعة اسلامی شاهد تحولاتی عمیق در تمامی زمینه­ها گردید که عمده ترین این تحولات متوجه مبانی اعتقادی مردم شده بود. ظهور مکاتب مختلف مذهبی و تنوع گرایشهای کلامی و فلسفی از شاخصه­های برجسته این دوران به شمار می­رود. بسیاری از علوم و معارف انسانی از جمله ادبیات و شعر عربی تحت تأثیر این امواج پرخروش فلسفی و کلامی قرار گرفت که حاصل...

نوگرایی ( مکتب Modernism ) در ادبیات، بیانگر گسستن از سنن و قراردادهای حاکم و ایجاد شیوه­های تازه در نگرش به جایگاه انسان و نقش او در نظام هستی است. مدرنیسم ویژگی­های صوری و محتوایی خاصی دارد، مانند جدایی از نسبت فردگرایی و تأکید بر فردیّت خلّاق هنرمند، احساس تنهایی، بیگانگی و یأس، ترجیح ناخودآگاهی برخود آگاهی، تداعی معانی آزاد و جریان سیال ذهن...

نماد یا سمبل از دیرباز در ادبیات عربی مطرح بوده است حتی برخی از سروده های امریء القیس و زُهیر نمادین محسوب می شوند، ولی نمادگرایی به عنوان یک مکتب در ادبیات معاصر عربی و پس از پیدایش  مکتب سمبولیسم در فرانسه هویدا شد. شاعران و نویسندگان بسیاری از این مکتب استقبال کردند و نوشته ها و سروده هایشان را از نمادهای مختلف آکندند. موارد گوناگون این نمادگرایی در آثار نویسندگان و شاعران تا حدی است که می تو...

غزل مقبول‏ترین قالب شعر سنّتی است که پس از انقلاب و بویژه در دهة هشتاد، تحوّلات زیادی را تجربه کرده است. بررسی گونه‏های نوآوری در غزل دهة هشتاد راهی در سبک‏شناسی و معرّفی افق‏های تازة شعر معاصر است و از آنجا که تحوّلات و نوآوری در زبان، از پرتنوّع‏ترین و مهمّترین شگردهای شاعران جوان دهة هشتاد بوده است، در این مقاله، به صورت تحلیلی-توصیفی و با تأکید بر بسامد، گونه‏های مختلف نوآوری زبانی در غزل‏های چاپ...

صحرا فضایی بسیار گسترده در سطح زمین است که خالی از رود خانه، برکه، جویبـار و چشمه هـای جـاری است؛ باران در آن کم می بارد و رویش گیاهان بندرت مشـاهده می شود. صحـرای جزیره العـرب و صحـرای کبـرای شمال افریقــا از جمله صحراهای بزرگ و پهناور در جغرافیای طبیعی زمین محسوب می گردند. شعر عربی در دل صحرا شکل گرفت و مراحل پیشرفت را اندک اندک پشت سر نهاد تا اینکه به اوج پختگی و کمال در عصر جاهلی رسید. واژ...

یکی از انواع آشنایی زدایی در زبان، انتخاب بیان پارادوکسی است که از قوانین شناخته شده رستاخیز کلمات به شمار می رود و در حوزه بوطیقاهای جدید و زبان شناسی قرار می گیرد.ادیبان تاری زبان در بهره گیری از این ترفند ادبی غافل نمانده اند.آنان به ویژه در ادبیات عرفانی، غنی ترین جلوه های پارادوکسی زبان را به کار گرفته اند.آمیختگی عرفان با ادب و تحول تکاملی ادبیات از سادگی به ژرفایی را می توان مهم ترین عام...

نویسنده دراین­­کتاب500 بیت­ازاشعار عرب راکه متأثر و  مأخوذ ازکلام علی(ع) است، برگزیده و برای هر بیت شاهدی از کلام علی (ع) نقل کرده است. از آنجا که این تلاش بسی مغتنم و ارزشمند و گامی بلند در تبیین عمق و اعتلای کلام علی (ع) و میزان تأثیر اندیشه­های آن حضرت(ع) در آثار ادبی است، به­نظر می­رسد اگر نقد و ارزیابی شود، در رسیدن به هدف خود موفق­تر خواهد بود. از محاسن­کتاب، کم­بودن غلط چاپی وشرح برخی م...

میزان الذهب فی صناعه شعر العرب از جمله تألیفات ارزشمند سید احمد هاشمی در زمینه علم عروض، قافیه، تاریخچه آن، بررسی اوزان و بحور شعر عرب و زحافات مربوط به عروض عربی است. در کشور ایران احمد هاشمی را بیشتر با اثر معروفش جواهر البلاغه می شناسند اما کتاب میزان الذّهب نیز دارای دیدی گسترده و علمی و موشکافانه درباره علم عروض عربی است و سالهاست از منابع مهم و مرجع عروض عربی برای محققان این شاخه علمی است ...

در قرن های نخست دورة اسلامی زبان عربی با سرعت زیادی در ایران گسترش یافت و به مرور زمان به زبان سیاسی و علمی و ادبی ایران در حوزة تمدن اسلامی تبدیل شد. در این میان عدة زیادی از ایرانیان اهل ذوق و ادب به آفریدن آثار ادبی به زبان عربی پرداختند. به طوری که بازار شعر عربی در ایران به ویژه در قرن چهارم و پنجم رونقی تام و تمام گرفت. حملة مغولان به سرزمین ایران و بروز تحولات و نابسامانی های اجتماعی و س...