منطق فهم دین دانشی است متشکل از یکسری مبانی، منابع و روشهایی که در فهم دینباید بدان توجه نمود و دانشمندان و عالمان اسلامی از زمان های گذشته تا به زمان معاصر بدان توجه داشته و در کتاب های خود به تبیین آن پرداخته اند مرحوم شهید صدر نیز برای فهم دین مبانی، منابع و روش هایی را بیان نموده اند که برخی از آنها مشترک با مبانی و منابع و روشهایی است که اندیشمندان مسلمان برای فهم دین بیان نموده اند مانند ...

کانت در فلسفۀ نقادی خویش، در صدد تبیین سه مسئلۀ کلی است؛ «شناخت»، «اخلاق» و «زیبایی» سه دغدغۀ اصلی بشر و در واقع، سه بعد وجود آدمی هستند که کانت در سه نقد، جداگانه آن ها را بررسی کرده است. وی در «نقد عقل محض»، به مسئله شناخت، مقوّمات و حدود آن پرداخته است و سعی کرده بر اساس انقلاب کپرنیکی خویش، مبانی استقراء را تبیین و توجیه کند. با این حال، استقراء مد نظر وی مستلزم پشتوانۀ دیگری به نام اصل یکنو...

علم اقتصاد مثل هر علم دیگر، برای تبدیل شدن به یک علم تجربی باید یک «مسئله روش‌شناختی» یعنی «مسئله استقراء» را حل کند. بنیانگذاران پارادایم اقتصادسنجی فکر می‌کردند که می‌توان با استفاده از نظریه‌های «آمار و احتمالات» مسئله استقراء را حل کرد. ایده مقاله حاضر این است که پارادایم اقتصادسنجی در راه رسیدن به این هدف ناکام مانده است. این ناکامی نیز یک دلیل روش‌شناختی (عدم حل مسئله استقراء) داشته است ک...

واقع‌گرایان، با تکیه بر برهان «معجزه ممنوعِ» خود، می‌گویند که بهترین تبیین برای موفقیت فوق‌العادۀ تئوری‌های علمی این است که آنها (تقریباً) صادق هستند؛ اما لَری لاودن، با انتشار مقاله‌ای در سال 1981، یک استدلال تاریخی مهم و تأثیرگذار (مشهور به استقراء بدبینانه) را ترتیب داد که با این مدعای واقع‌گرایان کاملاً مخالفت داشت. طبق نظر لاودن، تاریخ علم، تئوری‌های علمی فراوانی را به ما عرضه می‌دارد که علی‌ر...

برای روشنساختن این مسئله که آیا فرضیه ربایی، از هویت مستقلی برخوردار است یا آن که قابل ارجاع به یکی از گونه های مرسوم و متعارف استدلال در منطق و فلسفه است، مهم ترین عناوینی که باید رابطه فرضیه ربایی با آنها بررسی شود، استقراء و حدس و قضایای حدسی است. دربارۀ رابطۀ فرضیه ربایی با استقراء اساساً دو دیدگاه کلی مطرح شده است: الف) دیدگاهی که این دو را قابل تحویل به یک دیگر می داند؛ طرفداران این دیدگاه...

مسئله قیاس و استقرا که به عنوان دو محور اساسی در پیدایش شناخت و معرفت نقش ایفا می کنند از اساسی ترین مباحث علم منطق که از علوم پایه محسوب می شود قرار گرفته اند و خود استقرا بر دو نوع کامل و ناقص تقسیم می شود ولی از آنجایی که معمولا استقرای کلی به ندرت اتفاق می افتد و مقدمات قیاس هم بر استقرا استوار است آنچه که در منطق از ارزش عملی بالایی برخوردار است استقرای ناقص می باشد. در این میان مشکله استق...

استقراء، مسأله ای است که از زمان ارسطو تاکنون فیلسوفان درباب آن سخن گفته اند. مشکل اساسی در مسألة استقراء این است که چگونه می توان با مشاهدة چند مصداق به نظریه یا فرضیة کلی دست یافت. فیلسوفان علم نظرات گوناگون عقل گرایی، تجربه گرایی، حساب احتمالات و غیره را مطرح کرده اند. شهید صدر در کتاب الاسس المنطقیه للاستقراء ضمن نقد دیدگاه های فیلسوفان غرب به ارائة نظریة نوینی پرداخته است. وی در این نظریه،...

بیزگرایان، یا طرفداران نظریه ی تأیید بیزی، بر این باورند که راه حلی برای مسأله ای قابل توجه در فلسفه ی علم دارند؛ و آن مسأله، همان تعیین منطق حاکم بر شواهد و استقرای دربردارنده ی آن است؛ این مسأله از اهمیت ویژه ای در فلسفه ی علم برخوردار است؛ چراکه در نهایت، آن چه که موجب تمایز افسانه و علم می شود، این ست که ما گواه و شاهد خوبی برای محتوا و مضمون علم و یا لااقل علومی که به کمال رسیده اند، داریم...