ادبیات ایران در دوران انقلاب مشروطیت کاملأ تحت تأثیر تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. این تحولات به نوبه خود ریشه در رفت و آمد نخبگان سیاسی و فکری جامعه ایران به غرب از قبیل سیاحان، بازرگانان، دیپلمات ها، دانشجویان و از سوی دیگر آمد و شد اتباع مغرب زمین به ایران به ویژه در ساحت ایران شناس و یا شرق شناس و بازرگان و نیروی متخصص است. ویزگی مهم ادبیات دوره مشروطه استفاده از زبان محاوره ای و ساد...

هم زمانی ظهور تمدن غرب با افول جامعه ایرانی آوردگاهی ایجاد کرد که روشنفکران ایرانی در بسط نظام معنایی آن نقش مؤثری داشتند. اینکه موج اول روشنفکری در مواجه با موج اول گفتمان مدرنیته چگونه به تعریف مرزهای هویتی خود پرداختند، مسئله مورد بررسی این مقاله است. روشنفکران موج اول ایران تحت تأثیر نگرش پوزیتیوستی و استعلایی گفتمان مدرنیته عناصر جدیدی را بازتولید کردند که هماهنگ با منطق تقابل های دوتایی گ...

چکیده بی تردید شناخت دقیق و عمیق ماهیت و محتوای نهضت ها و انقلاب ها تا حد زیادی به بررسی نقش و تأثیر گروه ها و نیروهای اجتماعی تأثیرگذار در روند انقلاب ها، چه قبل و چه بعد از آن بستگی دارد. روحانیان به واسطه ی نقشی که در بیشتر جوامع ایفا می کنند به مثابه یک نهاد اجتماعی از اهمیت به سزایی برخوردارند. روحانیت شیعه، لااقل از دوره صفویه از جمله نیروهای مقتدر اجتماعی و یکی از ارکان مهم جامعه مدنی ب...

سال‌های دهة 40 و 50 خورشیدی آغازگاه ظهور روشنفکرانی بود که در مقالة حاضر ذیل مفهوم ذهنیت عرفانی/ دو جایگاهی قرار می‌گیرند؛ روشنفکرانی که بیش از آنکه در پی مفاهیمی همچون نوسازی، مرزهای ملی و اندیشه ترقی باشند، در پی تخریب نهادهای مدرن ناشی از مشروطه برآمدند و در این چالش به ذوب مفاهیمی یادشده پرداختند. این روشنفکران (روشنفکران شبه‌مذهبی، روشنفکران چپ و روشنفکران دولتی) نه‌تنها پیوندی با اندیشة ت...

غرب­شناسی شاید مفهومی نسبتاً جدید در علوم سیاسی به­ویژه در ایران باشد. در این مقاله ابعاد مختلف برخورد روشنفکران مسلمان و از جمله ایرانی با پدیده مدرنیته و تأثیر آن بر دریافت ایرانی­ها از غرب بررسی می­شود. سؤال اصلی این پژوهش، نقش مدرنیته در شناخت ایران از غرب (غرب­شناسی) و دلایل تنفر ایرانی­ها از آن است. این پژوهش ضمن بررسی انتقادی روند غرب­شناسی در ایران معاصر با تکیه بر مفهوم مدرنیته نشان می­...

دین و سیاست از مهمترین مبانی و مولفه های هستند که در هر جامعه و در هر دوره ای تاریخ از اهمیت و تاثیرات بسزایی بر بشریت و زندگانی او برخوردار بوده اند. لذا در برخی از ادوار و جوامع میان این دو همراهی و پیوند برقرار بوده است و در برخی موارد دیگر دین و سیاست از یکدیگر جدا مانده و جامعه ای سکولاریستی بوجود آمده است. از دوران مدرنیته و جوامع غربی می توان بعنوان مهمترین نمود عینی سکولاریسم اشاره کرد....

در تعامل دین با فرهنگ اشکالی گونه گون از تدین بروز می کند. عوامل متعددی در شکل گیری دینداری فرهنگی دخالت دارند که از جمله می توان به شرایط جغرافیایی و تاریخی، فضا، عادت واره و رسانه ها اشاره کرد. این مقاله برای گونه شناسی دینداری فرهنگی چهارگونه اصلی: تدین قشر فرودست فرهنگی، تدین قشر متوسط فرهنگی، تدین روشنفکران و تدین عالمان دینی را مفهوم پردازی کرده است. مهم ترین عاملی که دو دسته روشنفکران و ...

نگاه روشنفکران به حوزه دین و روحانیت ، بیشتر یک نگاه علم گرایانه ی فارغ از واقع گرایی می باشد. در این حوزه به اندیشه ی سه روشنفکر اواخر قرن نوزدهم پرداخته می شود که هر سه از لحاظ آرا و نظراتی که ارائه داده اند تاثیر گذار بوده اند . اما از جهات مختلف در حوزه ی دین و روحانیت متفاوت بوده و رویکرد فردی چون آخوندزاده با ملکم خان و طالبوف در حوزه ی دین ، دارای رویکری دیگری است.

یکی ازمهمترین وجدی ترین موضوعات مورد بحث در دوره معاصر،ورود مدرنیته وآموزه های دنیای غرب به ایران است.شکست ارتش ایران درجنگ ها با روسیه تزاری که منجر به قراردادهای گلستان وترکمانچای شد،موجب شدتا نخبگان قاجار مانند عباس میرزا،به ضرورت بهره گیری ازتمدن غربی برای پیشرفت ونوسازی درایران پی ببرند.درراستای حرکت درمسیرنوسازی صدراعظم های نوگرائی مانندامیرکبیر،سپهسالار وامین الدوله گامهای موثری برداشتند...

در جستجوی الگوی هویت در اندیشه روشنفکران ایرانی، ضرورت داشت به این پرسش پرداخته شود که چه عواملی نگاه روشنفکران ایرانی به هویت را تحت تأثیر خود قرار داده است؟ و آیا می‌توان توضیحی از تنوع الگوها به دست داد؟ با بهره‌گیری از جامعه‌شناسی معرفت «وبری» و جستار روشی توماس اسپریگنز، تلاش شده تا تحول و تنوع الگوها توضیح و نشان داده شود که چگونه نظریه‌های متعدد هویتیِ روشنفکران ایرانی، تحت تأثیر بحران زم...