توقیعات، فنّ نثری متداول در دوره های گوناگون است که در صدر اسلام زایش، و در عصر اموی انتشار یافت و در عصر عباسی به شکوفایی رسید، به اندلس انتقال یافت و سپس در گسترة گیتی پراکنده شد و در فرجام کار، پس از تهاجم سراسر خونبار مغول همچون سایر انواع ادبی، رو به اضمحلال نهاد و اثری از آن باقی نماند؛ امّا در زمان حکومت مملوکیان و عثمانیها جامه‌ای نو بر تن کرد و با نام نگارش انشایی، ‌رویشی دوباره یافت. ت...

بهره گیری از رویدادها و شخصیت های تاریخی توسط درام نویسان با تلفیقی از التزام به واقعیات روی داده و آزادی عمل در خلق درام هایی متناسب با روحیات و افکار نویسندگان آن، شکل دهندهء نوع ادبی خاصی به نام درام تاریخی است. اگر چه این نوع ادبی در تاریخ ادبیات آلمان، تا قبل از دورهء "توفان و طغیان " ، دارای هویت بود، ولی از جایگاه ویژه ای برخوردار نبود. در این دوره، درام تاریخی آلمان با الگو گرفتن ا...

ادبیات، تولیدی اجتماعی است که با مطالعه آن میتوان به عناصر جدیدی از حیات فرهنگی و اجتماعی هر جامعه دست یافت. هر چند ادبیات داستانی در جهت کشف و توضیح جهان از زاویه خاص به مسأله مینگرد، اما به بازتاب بیرونی و درونی مؤلف قابل کاهش نیست؛ بلکه ادبیات بازنمایی خلاق آن هاست. پرسش اساسی این پژوهش درک وضعیت میدان ادبی و بازنمایی شهر در آثار ادبی ساعدی، در دهههای 1340 و 1350 است. پژوهشگران این مقاله از ...

داستان عاشقانه‏ی «شهسوار پلنگینه‏پوش» سروده­ی شوتا روستاولی، بازتاب فرهنگی– ادبی عصر شکوفایی جامعه‏ی گرجی و اوج قدرت شهبانو «تامار» در سده‏ی دوازدهم میلادی است. روستاولی در دیباچه‏ی چکامه‏ی خویش اذعان داشته که منظومه‏ی او به تقلید از یک داستان ایرانی نگاشته‏ شده است. باتوجهبهاین­کهبرخینقادانوشعر‏شناسانگرجیاعلامداشته‏اندکهدرهیچ‏کدامازنوشته‏هایا داستان‏های روائی ایران، مضمونی از آنچه روستاولی از ...

حماسه یکی از انواع ادبی است که اعمال پهلوانی و حوادث خارق العاده را به زبان فاخر روایت می کند. افلاطون و ارسطو از اولین کسانی بودند که به بحث و پژوهش درباره انواع ادبی پرداخته اند. این تحقیق برآن است تا حماسه های ایران را با ویژگی هایی که برای حماسه های جهان ذکر کرده اند، تبیین نماید. یافته ها بیانگر آن است که میان حماسه های ایران و جهان به جز چند اختلاف جزئی، تفاوت ی اساسی وجود ندارد. این پژوه...

مقاله حاضر حاصل مطالعه ای است در زمینه داستان تخیلی سنتی اروپایی بعنوان یک گونه ادبی، ماهیت و مشخصاتش، تاریخچه شکل گیری آن، بستر فرهنگی و اجتماعی اش, موضوعاتی که درون مایه آن را تشکیل می دهند و سبک روایی و نوشتاری آن. پس از بررسی معنای لغوی امر تخیلی و چگونگی ورود آن به دنیای ادبیات، از تاریخچه و ریشه های پیدایش این گونه ادبی در نیمه دوم قرن هجدهم و شکوفایی آن در نیمه اول قرن نوزدهم سخن گفته شد...

با رشد و گسترش مطالعات میان رشته ای، امروزه تعامل بین ادبیات و دیگر شاخه های علوم انسانی – از جمله روانشناسی- در عرصة نقد و نظریه پردازی ادبی رواج بسیار یافته است. روانشناسی انسان گرا از مکاتب روانشناختی نیمة دوم قرن بیستم است که با محور قرار دادن انسان و استعداد های سرشار او، با ارائه ایده ها و الگوهایی مرتبط با حیات فردی و اجتماعی آدمی نظیر خلاقیت، خودشناسی، تجارب متعالی، استقلال و … رشد و شک...

بیت­الحکمه نخستین و بزرگترین مرکز فرهنگی جهان اسلام در دوره عباسی بوده و به عنوان عامل اصلی اعتلای نهضت ترجمه در این دوره محسوب می شد. به دنبال این نهضت و تولیدات علمی آن منزلت دولت اسلامی ارتقا یافته و روابط آن با سایر کشورها قانون­مند شد. از این زمان به بعد مسلمانان در حوزه های مختلف علمی پرچم رشد و شکوفایی را به دوش کشیدند، تشویق خلفای عباسی نیز باعث شد تا بیت­الحکمه اهمیت بیشتری پیدا کرده و...

قرن پنجم هجری یکی از دوره های مهم تاریخ ادبی و اجتماعی ایران است. دوره حکومت اقوام بیگانه و فاقد فرهنگ و تمدن غزنوی و سلجوقی بر ایران و اوج تعصبات مذهبی است. آغاز شکوفایی عرفان و تصوف ایرانی نیز است و عارفان و صوفیان مشهوری همچون هجویری، قشیری، غزالی، خواجه عبدالله انصاری و ابوسعید ابوالخیر در این دوره می زیستند.سوال اینجاست آیا بزرگان عرفان و تصوف این دوره در شکوفایی ادبیات فارسی در این دوره س...

توجّه بیشتر پژوهشگران حوزه بلاغت قرآن به رابطۀ وجوه ادبی و مذهبی این کتاب مقدس آسمانی و سازگاری یا عدم سازگاری این وجوه باهم معطوف شده است. قرآن در جایگاه معجزۀ ختمیّه از یک سو منشاء شکوفایی بلاغت ادبی در زبان فارسی بوده است و از سوی دیگر به لحاظ ادبی نیز تقلید ناپذیر می‌باشد. از‎این‎‎رو دقیقاً نمونه‌های آرایه‌های ادبی چون تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه، تمثیل و... در قرآن، همسانی ماهوی با همین آرایه...