با گذشت نزدیک به هفت دهه از تأسیس نخستین فرهنگستان در ایران، تاکنون بررسی جامعی درباره واژه های مصوب فرهنگستان های متولی امر واژه گزینی در گذشته و حال صورت نگرفته و لذا هنوز بسیاری از مسائل نظری و مشکلات عملی این کار به درستی طرح نگردیده است. هدف این تحقیق نقد علمی اصول و ضوابط واژه گزینی فرهنگستان سوم (فرهنگستان زبان و ادب فارسی) و بررسی دقیق موانع پذیرش واژه های عمومی مصوب آن است. روش اتخاذ ش...

فعّالیت اصلی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با پیشرفت و توسعة کشور در زمینه­های علمی همراه شده و بر این مبنا گروه­های واژه­گزینی به واژه­های علمی و تخصّصی پرداخته­اند. طبق مصوّبة سیصد و سی و یکم شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، معادل­یابی عبارت است از برگزیدن یک واژه یا عبارت یا صورت اختصاری در مقابل لفظ بیگانه. در این مقاله، به واژه­های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی براساس رویکردهای صرفی و زبانشن...

هدف: هدف این پژوهش، بررسی دو مصداق از رویکرد حداکثری؛ یعنی فرهنگستان علوم اسلامی با تأکید بر اندیشه‌های مرحوم سید منیرالدین حسینی و مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با تأکید بر دیدگاههای استاد مصباح یزدی است. روش: روش پژوهش در این مقاله، توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی است. یافته‌ها: فرهنگستان در صدد اسلامی‌سازی سایر عرصه‌های جامعه اعم از علمی، اجرایی، مدیریتی است؛ در حالی که مصباح، موضوع اسلام...

حوزۀ رایانه و فناوریِ اطلاعات یکی از حوزه هایی است که متخصّصان فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بر آن داشته تا به منظور رعایت اصول موضوعۀحفظ زبان فارسی و در جهت بقای زبان فارسی به عنوان زبان علم، به واژه گزینی سازمان یافته و روشمند مبادرت ورزند. تحقیق حاضر شامل دو بخش می باشد. بخش اول به بررسی فرایندهای معادل یابی فرهنگستان در حوزۀ رایانه و فناوری اطلاعات می پردازد که از جمله این فرایندها: واژۀ قرضی...

چکیده: این مطالعه، با توجه به معادل و معادل گزینی برای عبارات نظامی همچنانکه فرهنگستان زبان و ادب فارسی به آن اهتمام می ورزد، ترجمه نظامی در جمهوری اسلامی را بررسی و معادل های فارسی مصوّب این فرهنگستان برای اصطلاحات نظامی را تجزیه و تحلیل نموده تا استـراتژی های غالب به کار گرفته شده توسط این فرهنگستان را مشخص نماید. این مطالعه با تطبیق معادل های فارسی مصوّب و اصطلاحات نظامی انگلیسی انتخاب شده ت...

هدف: هدف از انجام این پژوهش، آگاهی از چرایی و چگونگی تغییر اسامی شهرهای ایران به عنوان یک «برنامه ریزی دولتی» در عصر پهلوی اول است. روش/ رویکرد پژوهش: این تحقیق، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر اسناد دولتی و منابع کتابخانه ای تدوین شده است. یافته ها و نتایج: پس از استقرار امنیت در کشور، دولت، متولی مدرنیزاسیون و اصلاحات در کشور شد. شهر، کانون و جلوه گاه مدرنیسم و زبان واحد، مهم ترین عامل وح...

چکیده هدف: هدف کلی پژوهش حاضر شناخت میزان انطباق رفتار نگارشی نگارندگان و کاربران پایگاه‌های اطلاعات علمی فارسی با دستورالعمل‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی از نظر پیوسته‌نویسی، نزدیک‌نویسی و جدانویسی کلمات است. روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر طرح تحقیق، ارزیابانه است. جامعه پژوهش را یکی مدارک موجود در پایگاه‌های مگیران، مرکز منطقه‌ای و اس.آی.دی؛ و دیگری دانشج...

یکی از بزرگترین نیازهای روز زبان فارسی مقابله با هجوم هزاران لغت علمی است که همراه با علوم و فنون مختلف به زبان فارسی سرازیر شده اند. بدیهی است که این امر نیاز به تحقیق و اگاهی بیشتر دارد. از سویی دیگر لازم است که علاوه بر لغت سازی جدیدلغاتی که تاکنون دیگران ساخته اند رانقد و بررسی نمودهو علاوه بر طرح محاسن و معایب انها لغات نادرست را نیز حذف کرد. زبان هر جامعه ای با توجه به شرایط زندگی بشر دست...

تشکیل فرهنگستان ایران در 12 خرداد1314، یکی از مظاهر ناسیونالیسم باستان گرا در تاریخ معاصر ایران است. اندیشه ی ملی گرایی که در طی قرن نوزدهم از اروپا وارد ایران دورۀ قاجار شده بود، در دورۀ رضاشاه به اوج خود رسیده ودر مظاهر واشکال مختلف بروز کرد. یکی از عمده ترین اشکال این اندیشه، توجه به زبان فارسی به عنوان زبان ملی و تلاش برای سره نویسی و در نهایت تشکیل فرهنگستان برای حفظ این زبان و وضع واژه ...

فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به عنوان مرجعی ملی و معتبر در زمینه معادل­یابیِ واژگان بیگانه، ضمن انتشار فهرستی از واژگان مصوب فرهنگستان، به منظور رفع تشتّت و ایجاد هماهنگى در فعالیت‌هاى مراکز فرهنگى و پژوهشى در حوزۀ زبان و ادب فارسى، کلیه سازمان­های دولتی را به پیروی و استفاده از واژگان یادشده فراخوانده است. در این بین، نقش کتابخانه ملی، نَه صرفاً به عنوان کتابخانه مادر، که به دلیل نقشی که در تدوین و...