تفکر ملکم خان بر آمده از اصولی بود که بر آن اساس اشاعه مدنیت غربی در سراسر جهان نه تنها امری است محتوم تاریخ بلکه، این تحول از شرایط تکامل هیأت اجتماع و موجب خوشبختی و سعادت آدمی است. بنابراین شرط فرزانگی و خردمندی از دیدگاه وی آن است که آیین تمدن اروپایی را از جان و دل بپذیریم و جهت فکری خود را از سیر تکامل تاریخ و روح زمان دمساز کنیم. بدین جهت وی خواهان اصلاحات اساسی در دستگاه دیوان حکومت با ...

یکی از روزنامه های فارسی زبان که در خارج از ایران چاپ و منتشر می شد و در ایران مورد علاقه شدید اهل نظر و اصحاب دانش و بینش قرار داشت روزنامه اختر بود که در استانبول کانون اندیشه های نوگرای غربی عاصمه ی جهان اسلام و قطب و محور اسلام به سبک و سیاق جدیدی به مدیریت محمد طاهر تبریزی به طبع رسید. استانبول یکی از مراکز ترقی و روشن فکری و از دیر باز مورد توجه جامعه ایرانی و دوست داران اهل دانش و بینش ...

کتابچۀ امتیاز فواید عامه اثری از میرزا ملکم­خان ناظم­الدوله در عرصۀ اقتصادی و مربوط به ایران عصر ناصرالدین شاه است. ملکم در این کتابچه، از امتیازات اعطا شدۀ دولت به تجار تبریز و ضرورت تأسیس کمپانی صحبت می­کند و نحوۀ تأسیس کمپانی را تعلیم می­دهد. کتابچه تاریخ تألیف مشخصی ندارد و ارتباط مباحث آن با وقایع تاریخی چندان روشن نیست. بنابراین، پیوند میان محتوای کتابچه با وقایع تاریخ اقتصادی و نیز زمان ...

جریان روشنفکری ایران پیش از پیروزی انقلاب مشروطه و در پی فرستادن دانشجویان ایرانی به اروپا و آشنایی آنان با مبانی و مفاهیم اندیشه مدرن زاده شد. یکی از ابزارهای طرح افکار جدید روشنفکران ایرانی نشر روزنامه بود. در این بین، روزنامه قانون که به دست میرزا ملکم خان در لندن منتشر می‌شد طیف مهمی از اندیشه‌های جدید را نمایندگی می‌کرد و بر جریان فکری در درون کشور بسیار تاثیر نهاد. میرزا ملکم خان در روزنا...

چکیده ملکم خان نظام الدوله یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران عصر ناصری به شمار می آید. شخصیت فکری و سیاسی او تلفیقی از نظام فکری دو شخصیت هم عصرش، مستشاراالدوله و آخوند زاده بود که از نظر او راه افراط و تفریط را پیموده بودند. از این رو در کار خود شکست خورده بودند و قابلیت اثربخشی مناسبی، در عمق فکری نخبگان حاکم و مردم زمانه خود نداشتند. لذا او سعی داشت با رفع کاستی های متدولوژیک آنان و به کارگیری...

در بیش‌تر برهان‌های وجودی مدرن، مقدمه‌ای هست که آن را مقدمة «امکان‌پذیری» می‌خوانند و محتوای آن این است که «وجود هستندة کامل امکان‌پذیر است» یا به عبارتی «چنین نیست که وجود هستندة کامل محال باشد». در این مقاله، نخست به اختصار خوانش‌های نورمن ملکم، چارلز هارتسهورن، و آلوین پلانتینگا که از خوانش‌های مدرن برهان وجودی در اثبات وجود خدا محسوب می‌شوند عرضه می‌شود و سپس مقدمة امکان‌پذیری که مهم‌ترین م...

هم زمانی ظهور تمدن غرب با افول جامعه ایرانی آوردگاهی ایجاد کرد که روشنفکران ایرانی در بسط نظام معنایی آن نقش مؤثری داشتند. اینکه موج اول روشنفکری در مواجه با موج اول گفتمان مدرنیته چگونه به تعریف مرزهای هویتی خود پرداختند، مسئله مورد بررسی این مقاله است. روشنفکران موج اول ایران تحت تأثیر نگرش پوزیتیوستی و استعلایی گفتمان مدرنیته عناصر جدیدی را بازتولید کردند که هماهنگ با منطق تقابل های دوتایی گ...

نگاه روشنفکران به حوزه دین و روحانیت ، بیشتر یک نگاه علم گرایانه ی فارغ از واقع گرایی می باشد. در این حوزه به اندیشه ی سه روشنفکر اواخر قرن نوزدهم پرداخته می شود که هر سه از لحاظ آرا و نظراتی که ارائه داده اند تاثیر گذار بوده اند . اما از جهات مختلف در حوزه ی دین و روحانیت متفاوت بوده و رویکرد فردی چون آخوندزاده با ملکم خان و طالبوف در حوزه ی دین ، دارای رویکری دیگری است.