هدف پژوهش حاضر نقد و تحلیل ویژگی‌های آوایی غزلی از سعدی با رویکردی ساختارگرایانه است. برای این منظور، در بخش نخست، نگاهی گذرا به نقد ساختارگرا و روش یاکوبسن و در بخش دوم، غزلی از سعدی بر پایه این روش نقد و تحلیل می‌شود. در این تحلیل، بررسی می‌شود آیا وزن، بحر، قافیه و ردیف انتخاب شده توسط شاعر، القاگر مفهوم و محتوای غزل هست یا خیر. پس از آن با این استدلال که واج‌ها به طرق مختلف می توانند در موس...

«روایت» نیز مانند «زبان» مفهومی است برساخته از بازنمودهای گوناگونِ یک نظام نشانه ایِ واحد؛ نظامی به نام «بوطیقای روایت» که همچون دستور زبان، به سازه های متن پیوستگیِ ساختاری می بخشد و شناسه های لازم برای روایت گونگی متن را فراهم می کند. در این مقال به منظور ارائه ی تعریفی هرچه دقیق تر درباره ی مفهوم روایت گونگی، سازوکار دستگاه دولایه ی روایت را به پیروی از روایت شناسی ساختارگرا تنها با تمرکز بر سا...

گلی ترقی به عنوان یکی از نویسندگان صاحب سبک در جریان داستان نویسی معاصر فارسی جایگاه و اعتبار قابل توجهی دارد .این پژوهش به نقد و بررسی داستان های گلی ترقی در سه حوزه ی عناصر داستان ، نقد فرمالیستی ( ادبیت متن) و نقد ساختارگرا ( بر طبق الگوهای پراپ و برمون) پرداخته است. بدین منظور در ابتدا مبانی تئوریک لازم برای بحث در این سه حوزه تبیین و تشریح و در ادامه با مراجعه ی مستقیم به متن آثار تجزیه و ...

روایت یکی از مفاهیم رایج در نقد ادبی و روایت­شناسی یکی از شاخه­های اصلی ساختارگرایی است. در این پژوهش از دیدگاه یکی از بزرگ­ترین روایت­شناسان ساختارگرا، ژرار ژنت، به بررسی سه سطح روایی (داستان، روایت و روایتگری) داستان یونس پیامبر در قرآن کریم پرداخته می­شود و مؤلفه­هایی که این سطح روایی را در تعامل باهم دیگر نگه می­دارند یعنی زمان، وجه و لحن تحلیل می­گردد و عناصری مانند نظم، تداوم و بسامد مورد...

در روایت فیلیپ داروس از تاریخ نقد ادبی در اروپای پس از جنگ، سه دورۀ اصلی از هم متمایز می­‌شوند: نخست دوره‌­ای صورت­‌گرا و ساختارگرا، با محوریت رویکردهای زبانی و زبان­‌شناختی، که داروس آن را واکنشی منفی به فجایع جنگ­ و نمودگارِ میل به از یاد بردن تاریخ می‌­داند. دوم دورۀ بازگشتِ تاریخ به مطالعات ادبی و قرار گرفتن عنصر زمان در مرکز نقد، کمابیش هم زمان با ظهور نوعی «ادبیات گواهی» (littérature de tém...

انسان از ابتدای تاریخ به ویژگی بنیادین تقابل­های دوتایی اعتقاد داشته­است. شاید به همین دلیل، نویسندگان رمان، در ساختار روایی داستان­هایشان از این امر خواسته یا ناخواسته بهره­برده­اند. این موضوع، به طور ویژه، مورد توجّه نظریه­پردازان ساختگرا واقع گردیده ­است. یکی از مقولات عمدۀ نقد ساختارگرا، تحلیل محتوا از طریق معنای تقابل‌های دوگانه است که توسط گاستون باشلار در نقد آثار ادبی، بویژه در روایت وار...

از میان شیوه­های مختلف نقد که در مطالعات ادبی به کار می­روند، نشانه­شناسی ساختارگرا شیوه­ی است که از رهگذر آن به رمزگشایی نشانه­ها و روابط هم نشینی و جانشینی بین آن ها و انسجام ساختاری متن دست می­یابیم. هوشنگ ابتهاج از بزرگ ترین شاعران معاصر است که چشم­انداز گسترده و گوناگون شعرش نشان از تخیّل پویای وی دارد. شعر «ارغوان» وی با نمادها و نشانه هایی درآمیخته است که آن ها را مناسب زمان کرده و منویات...

نشانه‌شناسی ساختارگرا از نشانه‌شناسی به عنوان ابزاری تحلیلی برای بررسی حضور فرهنگ و ایدئولوژی در نمودها و مؤلفه‌های فرهنگی بهره می‌برد. این را می‌توان نقطه تلاقی نشانه‌شناسی ساختارگرا به عنوان یک نظریه فرهنگی با سیاست‌گذاری فرهنگی دانست. نشانه‌شناسی ساختارگرا در زمینه سیاست‌گذاری فرهنگی از امکانات و مزیت‌های نسبی و نیز محدودیت‌ها و نقص‌هایی برخوردار است. تمرکز بر حوزه‌ی فرهنگ به عنوان یک مزیت ا...

لوی استروس نظریه‌پرداز معروف ساختارگرا برای کشف دلالت پنهان اسطوره‌ها، آن‌ها را به کوچک‌ترین واحد تشکیل‌دهنده، یعنی اسطوره‌واج تقسیم کرده‌است و کوشیده با تعیین جایگاه اسطوره‌واج‌ها در روایات مختلف و نیز تقابل‌های دوگانۀ میان آن‌ها، معانی نهفته در اساطیر را تبیین کند. در پژوهش حاضر، با بهره‌گیری از رویکرد ساختاری استروس، شخصیت دوگانۀ جمشید بررسی شده‌است. ابعاد متفاوت شخصیت او حاصل سه تقابل دوگان...