هدف از این نوشتار آشنایی هر چه بیشتر با «ایهام» به منزله یکی از صنایع معنوی بدیع و بیان تفاوت آن با توجیه و کنایه است. برای رسیدن به این مقصود، با بررسی و تحقیق در کتب بلاغی و زبان‌شناسی ابتدا به اثبات زیبایی این صنعت و لزوم آن در گفتار ادبی پرداخته، سپس گزارش مختصری از کاربرد توریه در تاریخ بلاغت، معنا و اقسام آن مطرح شده است. سپس به بیان تفاوت توریه با توجیه و کنایه از دیدگاه صاحب‌نظران این ف...

ناعات بلاغی، از مهمترین عوامل سازنده¬ی سبک یک اثر ادبی¬اند؛ در واقع شیوه¬ی به کارگیری یا فراوانی نوع یا انواعی از آنها در تکوین یا تبدیل سبک آثار ادبی بسیار مؤثر است. «کنایه¬های ترکیبی» از جمله¬ی این صناعات سبک¬سازند؛ صناعاتی نویاب، مرکب از چند صنعت بیانی و بدیعی با محوریت کنایه؛ که در این جستار دو گونه¬ از آنها، یعنی«استعاره¬ی کنایه» و «استعاره¬ی ایهامی کنایه» در 300 غزل اتفاقی از 2900 غزل عبد...

مکتب ادبـی فـرمالیسم روسـی (شکـل‌گـرایی یا صورت‌گـرایی) یکـی از مکاتب نقـد ادبـی مشهوری است که همواره طرف­داران آن به شکل یا فرم اثر ادبی اهمّیت ویژه­ای می‌دهند. منظور از فرم در اثر ادبی هر عنصری است که در ارتباط با دیگر عناصر، ساختاری منسجم و آراسته را به وجود می­آورد. اسلوب معادله یکی از زیورهای ادبی است که در فرم غزلیّات سبک هندی به ویژه کلیم کاشانی، خلاّق المعانی ثانی، به ­کار رفته ­است. اسلوب...

کنایه یکی از مهم‌ترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در افواه و نوشته‌های ادبی جمیع ملل، کاربرد بیشتری از مجاز و استعاره دارد؛ به همین منظور، علمای علم بلاغت در تعریف و تبیین اقسام آن در طول قرون متمادی - با وجود اختلاف نظرهایی که دارند - تلاش‌های برجسته‌ای کرده و آثار ماندگاری از خود به جا گذاشته‌اند. در این مقاله سعی بر آن است که مبدأ تاریخی کنایه از دو منظر لغوی و اصطلاحی در ادب فارسی و عر...

الف: موضوع و طرح مسأله (اهمیت موضوع و هدف): کتب مقدس، از آرایه های ادبی یاری جسته اند تا مفاهیم دینی را به نحو موثرتری آموزش دهند. در میان کتب مقدس، اوستا از جایگاه خاصی برخوردار است؛ زیرا علاوه بر آموزه های دینی، جلوه هایی از فرهنگ، هنر، سیاست، اقتصاد و سایر مباحث اجتماعی ایرانِ پیش از اسلام، در آن بازتاب یافته است. اوستا تجلی گاهِ آرایه های ادبی است و انواع صناعات ادبی را می توان در آن یافت. ه...

بررسی شعرهای نیما یوشیج نشان می دهد که صوَر خیال در این اشعار وجوه اشتراک فراوانی با صوَر خیال در شعرهای شاعران کهن ایران دارد. این اشتراکات در شعرهای سنتی و نیمه سنتی نیما به وفور دیده می شود، که با توجه به رویکرد سنت گرایانة وی در این شعرها تا حدود بسیار زیادی طبیعی است. مرور شعرهای آزاد نیما نیز نشان دهندة آن است که بخشی از تصاویر موجود در شعرهای سنتی و نیمه سنتی، به دلیل تداول و پیشینة کاربرد...

شبستری در مثنوی گلشن راز که متنی عرفانی است، با تکیه بر پیوند دیرینة عرفان و زیبایی، برای بیان و تجسم بخشیدن به دریافته های مجردّش، از ابزارهای گوناگون زیبایی آفرینی و جمال افزا استفاده می کند تا انتقال پیامش را آسان کند و بر تأثیر کلامش بیفزاید.مقالة پیش رو، گلشن راز را از منظر زیبایی شناسی نگریسته و بر آن است تا نشان دهد که شیخ محمود شبستری، تشبیه را ابزاری مناسب برای بیان مشابهت های خیال انگی...

روش های ترجمه ضرب المثل ها و کنایات به عنوان بخشی از زبان و فرهنگ، نقش بسزایی را در برقراری ارتباطات ایفا می کند، علی رغم اینکه برخی بازتاب های فرهنگی گاهی در تعابیر یاد شده به دلیل به کارگیری روش های نامناسب در ترجمه مورد غفلت قرار می گیرند. از آنجا که یکی از اهداف ترجمه، ایجاد و ارتقاء ارتباط بین فرهنگ هاست نادیده گرفتن جنبه های فرهنگی متون در ترجمه می تواند موجب کاهش ارزش های علمی و فرهنگی ...

درباره­ی جوانب مختلف نهج البلاغه، پژوهش های شایسته ای صورت گرفته، ولی در مورد یکی از ابعاد مهمّ بلاغی آن، یعنی«اسلوب قصر»، تاکنون مقاله­ ای نگارش نیافته است. این درحالی است که عرب برای بیان اهمیّت مضمون جمله­ای، از روشهای تاکیدی گوناگونی بهره می گیرد که مهمترین و مؤکَّدترین آنها، «اسلوب قصر» است. «قصر» یعنی«تخصیص چیزی به چیزی و نفی ماسوای آن به روشی مخصوص». وجه تاکید قصر، آن است که دو جمله در یک عب...

طبیعت¬گرایی در دوره اسکندر سلطانِ تیموری دارای معنا و مفهومی ویژه بوده که بخش¬های وسیعی از مفاهیم زیبایی شناختی خود را به واسطه صور خیال مانند تشبیه، استعاره، کنایه، اغراق ، افکار و اندیشه¬های اسطوره¬ای و دینی قبل از اسلام اخذ نموده است. از این رهگذر طبیعت و اسلوب ساخت آن نه به معنای مواجهه عینی در مقابل جهان خارج، بلکه ریشه در نوعی جهان¬بینی اساطیری و دینی دارد که تمامی اشکال و صور طبیعت را به ...