نام پژوهشگر: مرتضی محسنی

تحلیل اشعار میرزاده عشقی براساس نظریه ی زیبایی شناسی انتقادی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1387
  سروناز ملک   مرتضی محسنی

تحوّلات اجتماعی ایران در عهد مشروطه، نخست به تخریب افکار سنّتی، و واردکردن اندیشه های نو همّت گماشت، و سپس لزوم تغییر شیوه های بیانی را دنبال کرد؛ به گونه ای که شاعران این عهد، هم پای تحولات، و از طریق بازتاب جهان بیرون در آثار خود به مخالفت با وضع موجود پرداختند. عشقی، از جمله شعرایی است که در مواجهه با جامعه ی عصر خود، و انعکاس مسایل و پدیده های آن برخوردی انتقادی داشته است. هرچند تعامل عشقی تحت تأثیر اوضاع جاری جامعه و انقلاب مشروطه، بیشتر برخوردی مستقیم است؛ در این تعاملِ مستقیم هم یک منتقد است تا تأییدکننده ی وضع حاکم. او با نگرش انتقادی اش، راه رهایی از تنگناهای موجود و نظم مستقر را هموار می کند. به دلیل همگرایی نگرش عشقی با آموزه های نظریه پردازان زیبایی شناسی انتقادی(مکتب فرانکفورت)، در این پایان نامه، ضمن معرفی این نظریه، و آشنایی با اوضاع اجتماعی ـ ادبی عهد مشروطه، عناصر شعر عشقی(عاطفه، تخیل، زبان، موسیقی و شکل)، بر اساس نظریه ی فوق تحلیل شده است. درون مایه های شعر میرزاده، که نتیجه ی برانگیخته شدن عواطف وی هستند، در اکثر موارد به صورت سلبی و نفی گرا که مبتنی بر انتقاد است، مطرح می شود. وی با ناسازگاری نسبت به واقعیّت هایی که صاحبان قدرت سیاسی برای رسیدن به منافع شخصی به دنبال تثبیت آن بودند، مخالفت خود را نشان می دهد، و برای برهم زدن افکاری که نظام حاکم به تبلیغ آن می پرداخت، به طرح اندیشه های معارض روی می آورد. نتیجه ی این نگرش، و توجه به جهان عینی و واقعی به ابژکتیو شدن شعرش منجر شده است. وی هم چنین با درک موقعیّت زمانی و جهان پیرامونی اش توانست با تغییر مناسبات موجود در آثار ادبی پیشینیان، تا حدودی به وضعیّتی جدید در شعرش دست یابد. او به علّت آشنایی با ادبیّات اروپایی، مطالعه ی ترجمه ی آثار نویسندگان و شاعران مغرب زمین، و تحت تأثیر تحوّلات جاری جامعه، در تخیل، زبان، موسیقی و قالب شعرش، دگرگونی هایی متناسب با جامعه ی نوین به وجود آورد. شاعر برای بازتاب اندیشه هایش، از ابزارهای بیانی امروزی همانند شیوه ی وصفی ـ روایی، و از عناصر زبان محاوره ای کمک می گیرد و با ایجاد تغییراتی در موسیقی و قالب شعری اش انتقاد خود را نسبت به شیوه های ادبی معهود اعلام می کند. شعر او، علاوه بر معنا و مضمون انقلابی اش، بیشتر به علّت انعکاس محتوا در شکل و زبان خاص خود، انقلابی است؛ زیرا شکل زیباشناختی آن توانسته خود را تقریباً از قید و بندهای سنّت برهاند. وظیفه ی انتقادی شعر میرزاده را تا حدودی می توان در همین شکل زیباشناختی اش دید؛ به گونه ای که شعر وی را در برابر روابط اجتماعی موجود تا حدّ زیادی خودمختار کرده است.

تحلیل کارکرد رنگ در اشعار شاملو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1388
  مرضیه پورعلی   مرتضی محسنی

عنصر رنگ، بــا تمام عوامل و جزئیات زنـدگی مـا رابطه ای تنگاتنگ دارد. ایـن ارتباط و تـأثیر بـه حدّی است که حتّـی انسان ها در کلمـات و جملات خود نیـز، بـرای بیـان احساسات درونـی شـان از رنــگ استفاده مـی کنند. شـاعران و نویسندگان نیز از این امر مستثنی نبوده و حتّی از جمله کسانی هستند که بیشترین استفاده را از رنـگ، بـرای بیان احساسات خویش در قـالب شعر و تصـاویر شعری دارند. آن هـا بـرای زیبایی و جلوه ی هر چه بیشتر سروده هـای خود از ایـن عنصر استفاده های فراوان برده انـد. ردّ پای رنـگ را مـی توان به وضوح در سروده های شـاعران، از کلاسیک گرفتـه تــا معاصر مشاهده کرد، بــا این تفاوت کـه رنـگ برای شـاعران کلاسیک امـری عینی بوده و تنهــا به تعداد محدودی از آن هـا ختم می شد، در حالی کـه شـاعران معاصر بـا نگاهی دقیق و هوشمنـدانه و با آگاهی از قـدرت برانگیختگی رنگ ها از آن بهره برده اند.از جمله شاعرانی که از عنصر رنـــــــگ در سروده هـــای خویش بهـره ای آگـاهـانه جسته است، احمــد شــاملو است. اشعار شاملو سرشـار از تصاویر رنـگی، از تصاویر مربوط به طبیعت گـرفته تا تصاویر اجتماعی و سیاسی است. شعر او لبـریـز از عواطـف عمـومی و انسانی است و گسترده تــرین تصاویر رنگی او را می توان در مسایل سیاسی و اجتماعی و حوادث و امور حاکم بر جامعه دید.در این پایان نامه رنگ در شعر های شاملو بر اساس نظریه ی روانشناسی رنگ مـاکس لوشر بررسی شده است. این نظریه یکی از معیار های سنجش شخصیت بـه شمار می آید و تأثیر روحی و جسمی را که رنـگ می تواند بر یـک شخص باقی گذارد، به ما می نمایاند. دست آورد پ‍‍ژوهش حاکی از آن است که در اشعار شاملو رنگ سیاه بالاترین بسامد را دارد.رنگ های بعدی او به ترتیب عبارتند از قرمز، سبز، زرد، آبی، خاکستری، بنفش و قهوه ای. بر ایـن اسـاس، می توان گفت شاملو با چنین رویکردی به رنگ های هشت گـانه، شخصیتی پـر اضطراب و نـگران دارد. او با رنـگ سیاه اعتراض خود را اعلام می کند و در تلاش است تا سرنوشت را تغییر دهد. با انتخاب رنگ قرمز پس از رنــگ سیاه، علاقه به فعالیت و شوق و اشتیاق خود را برای رسیدن به هدف نشان می دهد و سعی در نابودی ظلم و تباهی دارد و در این راه بسیار فعال است. سپس با انتخاب رنگ های سبز و زرد، می توان تلاش او را برای بالا بردن موقعیت خود دیـد. در ادامه با انتخاب دو رنگِ آبی و خاکستری نیازش را بـه آرامش نشان می دهد و ایـن که به دلیل مشکلات اجتماعیِ مردم و جامعه، در شـرایط فعلی رفتاری نامناسب دانسته و آن را طرد می کند. و در آخر با انتخاب رنــگ هـای بنفش و قهوه ای، مـــی توان ویژگی دیگر شاملو را، که عبارت از طرد زندگی مرفه و بی دغدغه است، مشاهده کرد و نیـز ایـن طور نتیجه گرفت که او بــا نپذیرفتن زندگی مرفه، خواستار تمایز و تفاوت میان خود با دیگران است. از دیگر ویژگی های او در این گروه می توان بـه قاطعیت و توانایی کافی وی برای ابراز عقاید و نظراتش اشاره کرد.

تلمیح در مثنوی های نظامی گنجه ای
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1388
  محسن عزیزنژادشوبی   احمد غنی پور ملکشاه

استفاده از صناعات ادبی از اساسی ترین ابزارهای شاعران برای بیان مقصود است و یکی از مهمترین صنایع ادبی، تلمیح است. شاعر با استفاده از تلمیح و اکتفا کردن به یکی دو واژه که نشانه وسعت اطلاّعات و غنای فرهنگی خود اوست به خلق مضامین دست می زند و تداعی معانی ایجاد می کند و بر لطف و عمق شعر خویش می افزاید. نظامی گنجه ای در «خمسه یا پنج گنج» خود به مناسبت های گوناگون با آرایه تلمیح کلام خود را مزّین کرده و آن را همچون زیوری بر پیکر شعر زیبای خود بسته است. در این پژوهش انواع تلمیحات از خلال مثنوی های وی استخراج گردید و پس از آن بنابر تنوّع مضامین به پنج بخش تقسیم شد. در بخش اوّل ابیاتی که به آیات قرآن تلمیح دارد، آورده شد که حجم زیادی از این پایان نامه را به خود اختصاص داده است؛ در بخش دوّم تلمیح به احادیث قدسی و نبوی بیان گردید، در بخش سوّم تلمیحات اسطوره ای، در بخش چهارم تلمیحات اعتقادی و باورهای مذهبی و در بخش پنجم تلمیحات تاریخی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین نگارنده با ارائه نمودار، میزان استفاده از آرایه تلمیح را در مضامین پنج گانه نشان داده، نیز میزان کاربرد این آرایه را در هر یک از مثنوی های نظامی به تفکیک آورده است.

مقایسه اندیشه های ناصر خسرو در دیوان با آرای فلوطین در آثار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1389
  آتنا ریحانی   مرتضی محسنی

ناصرخسرو به عنوان شاعر و روشنفکر و متکلمی اسماعیلی در برهه ای از تاریخ ایران می زیسته که به تدریج موج خرد گرایی که دستاورد آن توجه به علوم و فلسفه ی یونانی بوده رو به افول می نهاده است و ساحت فکری عصر را برای گرایشات عرفان مدار می گشوده است. با وجود این که آثار فلسفی، یونانی به تدریج از جامعه ی فکری ایرانی طرد می شد، آن بخش از میراث فلسفی یونانی که ساختاری عرفانی داشتند و با فرهنگ دینی و عرفان گرای در حال رشد ایرانی هم خوانی داشتتند، توانست جایگاه خود را حفظ کند و در میان آثار روشنفکران نفوذ یابند. مکتب نوافلاطونی ،از جمله مکاتب یونانی بوده که به علت ساختار عرفان گرای خود در همان قرون نخستین تمدن ایرانی اسلامی جایگاهش را در فرهنگ ایران به عنوان یکی از منابع فکری الهام بخش مستحکم ساخت. از این رو قرون پنجم و ششم که سده های رشد و نضج فرهنگ خرد بنیاد و عرفان گرای ایرانی بود، مصادف بود با گرایش متفکران و عرفای ایرانی به اندیشه های یونانی و در عین حال نفی و ابراز انزجار از دانش یونانی. در این پایان نامه سعی شده است تا از طریق مقایسه ی شباهت ها و تفاوت های اندیشه های ناصرخسرو در دیوان با فلوطین ، موارد تأثیر پذیری حکیم یمگان از مکتب نوافلاطونی نشان داده شود.و با تفکیک عناصر نوافلاطونی از اسلامی موارد تأثیر پذیری وضوح بیشتری یابد. هم چنین در کنار این موارد، تناقضات فکری موجود در دیوان ناصرخسرو در هر مورد به تفکیک بیان و تحلیل شود.

بررسی سبک شناسی اشعار امیرهوشنگ ابتهاج
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  بهادر شاکری نسب   احمد غنی پور ملکشاه

چکیده ه. الف . سایه ، هوشنگ ابتهاج از سال 1325 ه.ش تا کنون در عرصه ی شعر وشاعری درخشیده است. خمیر مایه آثار او عشق واجتماع است. « غم واندوه» و «امید به آینده» دو روی سکه اندیشه او را تشکیل می دهند. وی در «نخستین نغمه ها» عاشق اندوهناکی است که گاهی با صحبت از آزادی و وطن ورستگاری چهره اجتماعی خود را بروز می دهد. زبان او به دلیل سادگی ودوری از استعارات پیچیده به سعدی نزدیک است؛ اما لغت ها و وزن ها و تعبیرهای حافظ و مولوی ودیگر شعرای کلاسیک ایران نیز در همه آثار او ـ حتی در نو پردازی هایش ـ دیده می شود. در آثار میانه، مثل «سراب» در میان یأس و اندوه به سر می برد؛ و در نهایت، هرچه پخته تر می گردد آرزوی بهروزی و امید به فردا در او قوی تر می شود. شعر سایه ریشه عمیقی در سنت وگذشته دارد؛ و سنت زده است. اغلب، شیوه ی بیان او با تشبیه صورت می گیرد. استعاره مصرحه بسامد اندکی در آثار او دارد؛ اما از استعاره مکنیه و تشخیص بسیار بهره می برد. تشبیهات و استعارات و نمادهای او اغلب همان موارد رایج ومستعمل است؛ اما گاهی نیز موارد زیبایی می آفریند . او از ترکیبات وصفی بسیار بهره می برد. استفاده ی فراوان از ضمایر پیوسته ،کاربرد افعال به روش سنتی، استفاده از معانی متعدد «را» و مواردی از این قبیل نحو کلام او را سنتی می کند؛ اما به دلیل قدرت تلفیق و روح عاطفی غنی و استفاده از تعابیر امروزی ـ در کنار موارد یاد شده ـ عنصری در شعر او ایجاد می شود که امروزی بودن شعر او را فریاد می زند. او در انتخاب کلمات ، به تناسب آوایی و تناسب معنایی اهمیت زیادی می دهد. سایه بیشتر اهل نگاه، سکوت و اشاره است. «من» فردی او بسیار کم رنگ است و «من» اجتماعی او پر رنگ ترین بخش وجودی او است که بیشتر در آثار نو او جلوه می کند. «من» حکیمانه او نیز گاه رخ می نماید. سایه در زمینه موسیقی شعر به نوعی مبدع وخلاق است. هر چند وزن عروضی موجود را کافی می داند؛ با هماهنگی لفظ و معنا وتکرارهای بی شمار نجوای درونی اش را به خواننده منتقل می کند. اشعار او همه در یک درجه اعتبار قرارنمی گیرند و استادی عمده او در غزل است؛ اما مواردی که در این پایان نامه دنبال می شود در تمام آثار او به نوعی نمایان است. در این پایان نامه سعی شده است ویژگی های سبکی او ـ که در لابلای آثارش پنهان مانده است ـ استخراج و نشان داده شود؛ و با آوردن شواهد و به شیوه سبک شناسی توصیفی ، سبک او بهتر شناخته شود . از این نظر، به سه حوزه زبان، بیان و اندیشه پرداخته شده است . کلید واژه : سبک، سبک شناسی، ابتهاج، سایه، نخستین نغمه ها، سیاه مشق، تاسیان.

تحلیل زبان شناختی شعر جنگ تحمیلی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1388
  رقیه چراغعلی زاده   قدسیه رضوانیان

چکیده: جنگ تحمیلی ، به عنوان حادثه ای تاریخی و اجتماعی که چهره ی سیاسی و اجتماعی را دچار تحول کرد بر ادبیات ایران تأثیر بسیار گذاشت. از این رهگذر شعر به عنوان یکی از مهمترین عرصه های تجلی این رخداد و از قضا قابل بحث ترین آن مطرح است. موضوع و مقوله ی جنگ با گستردگی فراوانش تصاویر تازه ای در شعر پدید آورد که از احساسات دینی و ملی مردم نشا ت می گرفت .شعر جنگ، شامل دو دوره ی کاملاً مشخص است: 1- شعر هم زمان با جنگ 2- شعر پس از جنگ. شعر دوره ی نخست به نوعی نقش ابزاری دارد. پرشتاب، لحظه ای، و شعاری که کارکرد انگیزشی، عاطفی و همدلی در آن بسیار برجسته است. در سروده های این دوره، نقش زبان برجسته تر از ادبیات است؛ هم از این روست که بیشتر سروده های این دوره، بیش از آن که شعر باشند، «نظم» هستند. اما در دوره ی پس از جنگ به دلیل مجال وسیع شاعران برای درنگ و تأمل بر روی مقوله ی جنگ، ضمن گسترش مفاهیم و موضوعات مربوط به جنگ و نیز پیامدهای آن، کارکرد زیبایی شناختی و ادبی با ورود تأملات شاعران، تا حد زیادی جایگزین کارکردهای دوره ی جنگ می شود. یکی از نظریه پردازان و منتقدان مکتب فرمالیسم، رومن یاکوبسن برای زبان نقش های شش گانه ای قائل است که عبارتند از: نقش عاطفی، همدلی، ترغیبی، ارجاعی، فرازبانی و ادبی. این رساله ضمن بررسی زبان شناختی شعر جنگ. به بررسی شعر جنگ، براساس این کارکردها نیز میپردازد و بیان می کند که شعر جنگ از آغاز پیدایی خود، در سیر تقطور تا تکامل خود از کدام یک ار این کارکردها، بیشتر بهره می برد. با نظر به این که یاکوبسن معتقد است کارکرد ادبی، یگانه کارکرد هنر زبانی نیست، اما کارکرد مسلط و تعیین کننده ی آن است.

گرانش در نظریه میدانهای ناجابجایی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1389
  سلمان ابرقویی نژاد   مرتضی محسنی

در این پایان نامه نشان داده می شود که کنش در میدان ناجابجا پس از اعمال نگاشت سایبرگ- ویتن می تواند به عنوان جفت شدگی میدان با پس زمینه گرانشی مطرح شود . بدین منظور ابتدا مفاهیم مربوط به میدان نسبیت عام و میدانهای پیمانه ای کلاسیک توضیح داده می شود . سپس میدان ناجابجا با توجه به حاصلضرب مویال تعریف می شود و سرانجام کنـش های مربوط به میدانهای نرده ای حقیقی ، میدانهای نرده ای مختلط و میدانهای برداری با اعمال نگاشت سایبرگ- ویتن ، به دست خواهد آمد و جواب آن تا مرتبه اول نسبت به تانسور پادمتقارن ? محاسبه می شود . در ادامه میدانهای جفت شده با گرانش با توجه به روابط مربوط به متریک محاسبه می شـود . در اینجاست که می توان رد پای گرانش را در معادلات به دست آمده به صورت موج گرانشی مشاهده نمود .

عبودیت و بندگی در مثنوی معنوی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  رجا نادری علمدارده   علی اکبر باقری خلیلی

چکیده به فارسی: عبودیت و بندگی به معنی تسلیم محض بودن در مقابل اراده و مشیّت الهی و توأم با آگاهی از عظمت معبود و به انگیزه ی تقرّب به او است. موضوع این پایان نامه، بررسی عبودیت و بندگی در مثنوی معنوی است. که دو محور شریعت و طریقت را شامل می گردد. شریعت همان راه و طریقی است که به خدا منتهی می شود و اصول و فروع دین و دستورهای اخلاقی را دربرمی گیرد که در این پایان نامه تنها اصول و فروع دین مورد بررسی قرار گرفته است و دیدگاه مولانا در این موارد مطرح شده است. محور دیگر پایان نامه طریقت می باشد که همان بُعد درونی و باطنی اسلام است و شامل آموزه هایی راجع به سیروسلوک روحانی و مراحل طریقت است. در این قسمت عبادت های مستحبّی که عرفای اسلامی در سیر تکامل خود در راه کشف و شهود عرفانی انجام می دهند، مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل چهارم عقاید و دیدگاه مولانا در مثنوی معنوی دراین باره، مطرح شده است. مولانا جلال الدّین همواره و در همه حال خدا را مدّنظرِ خود داشته و می کوشیده تا از عبادت و توجه به او غفلت نکند است. او ذکرالله را همواره بر زبان جاری می کرد و به همه ی احکام و عبادت های شرعی اعتقاد داشته و آن ها را انجام می داده است. و علاوه براین ها به عبادت های مستحب نیز شدیداً پای بند بوده است. مولانا در مثنوی معنوی یک عابد عاشق است و سماع صوفیانه اوج وجد و سرور او را بازگو می کند. واژه های کلیدی: عبودیت، بندگی، شریعت، طریقت، مثنوی معنوی.

تصویرپردازی گل ها، گیاهان و پرندگان در اشعار نیما
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  علی اصغر ابراهیمی   مرتضی محسنی

صور خیال جان مایه ی آثار ادبی است. گویندگان و شاعران همواره اندیشه ها و درون مایه های گونا گون خود را به کمک عناصر خیال انگیز مانند: تشبیه، نماد، استعاره، تشخیص و... بیان کرده اند. شعرا در آفرینش تصاویر از تجربیات حسی و عقلی استفاده می کنند. تصاویری که در شعر خلق می شود، از بینش و وسعت فکر و دید ژرف شاعر سرچشمه می گیرد. صور خیال ملاک ارزیابی آفرینش های ادبی به شمار می آید. این مولّفه که مبیّن استعداد، خلاقیّت و نوع ادراک زیبایی شناختی شاعر از جهان های عینی و ذهنی است، شکل دهنده ی وجهه ی شخصی آثار او نیز می باشد. در این میان عناصر طبیعی نظیر گل ها، گیاهان و پرندگان در نمایان ساختن زیبایی شناختی اندیشه های شاعران بیشترین سهم را دارد. در این پایان نامه، پس از طرح کلّیاتی در باره ی تصویر/ ایماژ، تصویرهای شعر نیما که با گل ها، گیاهان و پرندگان شکل گرفته، مورد بررسی قرار گرفته است. انگیزه ی اصلی این پایان نامه بررسی علل گرایش نیما به صور خیال شاعرانه ی بر گرفته از عناصر طبیعت است. طبیعت مهم ترین عامل برای بیان افکار سیاسی و اجتماعی نیما است. دستاورد پژوهش حاکی از این است که غالب تصاویر شاعرانه ی نیما عینی و تجربی است. این تصویرهای طبیعی ـ بومی عموماً برگرفته از محیط زندگی وی است. رویکرد نیما به طبیعت به گونه ای است که تمامی زوایای احساسات و اندیشه های او را باز می نمایاند؛ به گونه ای که گوشه گیری و انزوا ی خویش را در قالب عناصر طبیعت به ویژه پرندگان نمادین نشان می دهد. هم ذات پنداری نیما با پرندگان، خوانندگان اشعارش را در حال و هوای روحی و دغدغه های وی قرار می دهد. نگاه شخصی نیما به طبیعت او را با جلوه های آن مألوف و مأنوس کرده است. وی ضمن هم نوایی با طبیعت خود را جزئی از آن می داند. این همدلی و هم سویی نیما با طبیعت است که به شعرهایش ویژگی اقلیمی و بومی بخشیده است. نتیجه ی مهم دیگر پایان نامه مبیّن این است که نیما در تصویر پردازی های شعرهایش با گل ها، گیاهان و پرندگان ضمن استفاده از صورت های خیال آفرین مانند: تشبیه، استعاره، کنایه و... به توصیف بیشترین گرایش را دارد. واژگان کلیدی: نیما، تصویر پردازی، نماد، توصیف، تشبیه، استعاره، کنایه، گل، گیاه و پرنده.

عشق در غزلیات سنایی و عطار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  سمیه شکری   احمد غنی پور

چکیده عشق یکی از مضامین شورانگیر مبحث ادبیات است که همواره محور اندیشه ها و سخن پردازی های شاعران شیرین سخن بوده و عاملی است نیرومندکه طبایع را برمی انگیزد و جوش و خروش و دل انگیزی آن سبب شکوفایی استعدادهای هنری می گردد آن چنان که محور اصلی ادبیات غنایی جهان را تشکیل می دهد. در ادبیات فارسی نیز غزل بهترین جلوه گاه آن می باشد . غزل زبان دل و تجلی گاه عاشق و معشوق است. از آنجا که یکی از مباحث مهم و اساسی عرفان موضوع عشق است ، در نظم و نثر فارسی فراوان از آن سخن رفنه و شاعران عرفان مسلکی چون سنایی و عطار غزلیاتی آکنده از عشق پرشور و جان سوز دارند. این دو شاعر نامدار که نقش بسیار مهمی را در تداوم جریان اندیشه و عرفان ایرانی بر عهده دارند ، در غزل سبکی نو بنیان نهادند؛ بدین ترتیب که آن را فارغ از سوز وگداز عشق زمینی تجلی گاه عشق عرفانی و بیان مقامات آن و اوصاف معشوق ازلی و احوال عاشقان راه حق قرار دادند. در این پژوهش سعی شده است ، جایگاه و مفهوم عشق در غزلیات سنایی و عطار و همچنین احوال و صفات و ویژگی های عشق و عاشق و معشوق و انواع هر یک از آن ها با توجه به دیدگاه عرفا و ادبا درباره ی عشق مورد بررسی قرار گیرد. کلید واژه: سنایی ، عطار ، عشق ، عاشق ، معشوق ، غزل ، عرفان

روابط هموردایی در گذار ترشدگی و پرشدگی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - پژوهشکده علوم 1390
  طاهره علیزاده   مرتضی محسنی

وضوع پایان نامه:در این پایان نامه روابط هموردایی گذارهای ترشدگی و پرشدگی برای زیر لایه های مسطح و گوه های با شکل های هندسی معین بررسی می شود. هدف:نشان می دهیم که با تنظیم بزرگی پتانسیل محلی زیر لایه می توان شکل تعادلی طرح سطحی را به صورت دقیق بر حسب تابعی از شکل زیر لایه بیان کرد. روش تحقیق:پس از مرور مفاهیم اصلی گذارهای ترشدگی و پرشدگی، این گذارها را برای دستگاه هایی با نیروهای کوتاه برد و با استفاده از مدلهای بین سطحی مورد مطالعه قرار می دهیم. نتیجه گیری:برای زیر لایه های گوه ای شکل ارتفاع بین سطحی در نقطه مرکزی و زبری سطحی از همان روابط هموردایی زیر لایه های مسطح پیروی می کنند.

تشبیه و مواد تصاویر آن در قصاید فارسی خاقانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  مرتضی محمدزاده داغمه چی   احمد غنی پورملکشاه

دنیای خیال و اندیشه ی خاقانی نشان دهنده ی روحیّات اوست اوانسانی زودرنج است ودر بسیاری ازجاهای شعرش از زمانه و حاکمان ومردم گله می کند و از طرف دیگر تسلیم یاوه گویی های دیگران هم نمی شود و غرور هنری خود را فراموش نمی کندو پیوسته در سخنوری خود را یگانه ی زمان می داند و نوع تصاویری که با استفاده از عناصر مادّی و حسّی مثل امورمربوط به طبیعت و عناصر انتزاعی می سازد نشان دهنده ی قدرت هنر خاقانی در تصویرسازی های خیالی است . تصویرهای خیالی و شاعرانه ی مورد بحث ما در قصاید فارسی خاقانی مجموعه ای از امکانات است که او در تشبیهات خود به کارگرفته است؛ موضوعات در تشبیه خاقانی چندان تفاوتی با موضوعات شاعران دیگرندارد ودر موارد زیادی دورکن اصلی تشبیهات او را همان مواد و عناصری تشکیل می دهند که شاعران دیگر به عنوان مشبّه و مشبّهٌ به در تصاویر تشبیهی خود استفاده کرده اند؛ امّا نوع استفاده ی او از این امکانات با دیگر شاعران تفاوت دارد. این تفاوت را بیشتر می توان در نوع نگاهی که به مشبّهٌ به تشبیه دارد و وجه شبهی که او درآن می یابد، دید. بعضی از ویژگی های تصاویر تشبیهی خاقانی که او را از سایر شاعران قصیده پرداز ممتاز می کند، علاوه برنگاه متفاوت او به عناصر تشبیه ، توجّه او به جزئیّات است وهرگز به دنبال این نیست تا در تشبیه یک عنصر به عنصری دیگر به وجه شبهی برجسته و چشم گیر دست یابد، گویا او به این سخن اعتقاد دارد که هرچه میزان تفاوت های دو رکن تشبیه بیشتر باشد تصویر خیالی حاصل، جذّاب ترو شیرین تر خواهد بود چون ذهن جستجوگر انسان آن را بیشتر می پسندد. در این پژوهش هدف بر این است تا بخشی از دنیای خیال خاقانی را که اوبا موادّ تصویرسازی در تشبیهات ساخته است به نمایش بگذاریم.

بررسی تطبیقی رویکرد نوستالژیک در آثار سهراب سپهری و قیصر امین پور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1390
  اصغر خوشه چرخ   غلامرضا پیروز

nostaligia واژه ی فرانسوی که از دو سازه ی یونانی nostos= بازگشت و alogia= درد و رنج تشکیل شده که معنی لغوی آن بازگشت درد و رنج می باشد؛ حاصل معنی این اصطلاح را با توجه به معنای متنوّع آن در فرهنگ علوم انسانی «غمِ غربت، حسرت دلتنگی به گذشته و اشتیاق مفرط برای بازگشت به گذشته، احساس حسرت و دلتنگی برای وطن و...» دانسته اند. این حس از لحاظ روانشناختی نتیجه ی یادآوری ذهنی یا آرمان پنداری اشخاص می باشد که بنا به دلایل و زاد مان های گوناگون -دوری از وطن، مهاجرت، ناکامی در زندگی شخصی، سوگ از دست رفتن دوستان، از دست رفتن موقعیّت طلایی، کهولت پذیری و....) در فرد پدید می آید که ناخودآگاه و از حوزه ی اختیار فرد خارج است و در مولفه های گوناگون در شخصیت و زبان فرد به ظهور می رسد. این حس ایجاد شده ی درون فرد بر مبنای خاستگاه های گوناگون قابل تقسیم بندی است. از آن جایی که ادبیات تجلّی گاه عواطف و احساسات پاک انسانی است این حس ناخوداگاه در متون ادبی ما جلوه ای خاص دارد و در بعضی از متون ادبی بنا به دلایلی نمود بارز تری پیدا می کند. نقد روانشناختی در حوزه ی ادبیات، بررسی این حس در آثار شاعران و نویسندگان را بر عهده دارد. قیصر امین پور و سهراب سپهری از نظر سبک فکری و جهان ذهنی دارای نقاط اشتراکی هستند که می توان حس نوستالژیکی را در آثار ایشان به صورت تطبیقی مورد تحلیل و بررسی قرار داد. «غم غُربت، دوران کودکی، رنجیدگی از نفی ارزش ها» از برجسته ترین مبانی ایجاد در آثار سپهری و « نزول ارزش انسانیّت، خاطرات دوران کودکی، دوری از وطن، خاطرات جبهه و جنگ، انتظار» از برجسته ترین مبانی ایجاد در آثار امین پور می باشد. «طبیعت ستایی،احساس تنهایی، مرگ اندیشی، نقاشی، هنر شاعری» از برجسته ترین مولفه ی ظهور در آثار سپهری و «روی آوری به اساطیر ملّی و مذهبی، مرگ اندیشی، احساس تنهایی، روی آوری به هنر» از برجسته ترین مولفه ی ظهور در آثار امین پور می باشد. در بررسی و تطبیق این مولفه ها می توان به نکات زیر اشاره کرد: الف) شگرد بازگشت به گذشته در اشعار امین پور غالباً به صورت «خاطره ی شخصیت» است و دارای یک خط زمانی برگشت بر مبنای حس نوستالژیکی درونی خویش؛ در حالی که شکل بازگشت به گذشته در اشعار سپهری فاقد یک زمان خطی و گاه مند و منش روانشناسیک می باشد. ب) امین پور در نوستالژی آینده گرا جلوه ی بهتر،آرمان طلبی وی بیشتر و اعتراض وی به وضع کنونی نیز بیشتر از سپهری است، به عبارت دیگر خاستگاه نوستالژی در سپهری انفرادی تر می باشد. ج) هر دو شاعر حس نوستالژیکی درون خویش را تحت تأثیر تأثرات فضای روانی خویش بیان نموده اند لذا نمی توان این احساس را در درون هنرمندان کاملاً تافته جدابافته از جامعه دانست. کلید واژگان: نوستالژی، مبانی ایجاد، برآیند ظهور، سهراب سپهری، قیصر امین پور.

بررسی مولفه های سرمایه ی اجتمکاعی در قصاید ناصر خسرو و تاریخ بیهقی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1390
  ارسلان احمدی انارمرزی   مرتضی محسنی

اصطلاح تقریباً نوظهور سرمایه ی اجتماعی که به بررسی روابط انسانی به عنوان ایده ی محوری زندگی گروهی مـی پردازد، از مفاهیم مهم در علوم اجتماعی است که به سایر رشته ها گسترش یافته و مفهوم چند بعدی به خود گرفته است. این مفهوم به مباحثی مـی پردازد که زمـینه ی آن ریشه ی تاریخی دارد و از گذشته به عنوان مفاهیم ارزشی به کمک آثار و نوشته ها به ما انتقال یافته است، ارزش ها و مفاهیمـی که در جوامع متمدّن امروزی، به دلیل فردگرایی افراطی کم رنگ شده و نیاز بشری امروز را به بازگشت به آن ها وادار ساخته است. آثار ادبی به عنوان آثار بازمانده و یادگار این مفاهیم ارزشی در اجتماع از جمله مهم ترین دستاوردهای فرهنگی هستند که مـی توانند در احیا و بازتولید این ارزش ها به ما یاری رسانند و مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند. در این پایان نامه، به بررسی و تحلیل مولّفه های سرمایه ی اجتماعی، اعتماد، مشارکت و اخلاق در دو اثر متفاوت یعنی تاریخ بیهقی(با نثر ادبی با محتوای تاریخی) و قصاید ناصرخسرو در قالب نظم پرداخته شده است. مطالعه و تحقیق در حوزه ی نظم(قصاید ناصرخسرو)بیشتر در حیطه ی ذهنی(شناختی) سرمایه ی اجتماعی قرار مـی گیرد، در حالی که پژوهش در حوزه ی نثر(تاریخ بیهقی) بیشتر در حیطه ی ساختاری(عینی و واقعی) صورت مـی گیرد که شباهت های کمـی در بررسی ها با هم خواهند داشت. یافته های تحقیق در حیطه ی سه مولّفه ی اخلاق، مشارکت و اعتماد نشان مـی دهد که بازتاب عناصر منفی(ضدّ سرمایه ی اجتماعی) بر عناصر مثبت آن غلبه دارد. به دلیل حاکمـیت روحیه ی جبرگرایی و جزم اندیشی، تعصّب مذهبی، رواج بد بینی و تهمت، زمـینه ی تحمّل و مدارا وجود نداشته و کار به حذف، راندن و تاراندن کشانده شده است. حتّی سفارش های بیهقی به رعایت آموزه های اخلاقی، بعد از شرح ماجراهای نابه هنجار صورت گرفته است. در زمـینه ی مشارکت با وجود یکتاسالاری، بیشتر مشارکت ها از نوع خاص گرایانه، اجباری و منفعلانه بوده است. فضای اعتمــاد در این دو اثر کاملاً متفاوت، بلکه متعـارض است. رویکرد ناصرخسرو بعد از انقلاب روحی، به اعتماد(اعتقاد) دینی- مذهبی است که در حوزه ی اندیشه های مذهبی، گاه موضع گیری های او به تعصّب کشیده شده است. کلیدواژه ها : سرمایه ی اجتماعی، ادبیّات، تاریخ بیهقی، قصاید ناصرخسرو، اخلاق، اعتماد، مشارکت.

سیر تکاملی انسان در مصیبت نامه عطار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  سبیکه اسفندیار   سیاوش حق جو

مثنوی مصیبت نامه، به عنوان اثری معناگرا با ساختاری داستانی، در پس آموزه های عرفانی و اخلاقی و با زبان بی تقیّد و انتقاد گونه ی عطار که در سخن پیران، کاملان و مجنونان مصیبت نامه جلوه می کند، در پی آن است که آدمی را که به نسیان حقیقت مبتلا است؛ به معرفت دردمندی آشنایی دهد و طالب حقیقت را با شگردهای سلوک، به سرمنزل مقصود برساند. سالک مصیبت نامه، تحت عنایت خداوند و ولایت پیر تا ولایت پیامبر خاتم، توأم با جهدی مداوم و با طی کردن عوالم آفاق و انفس، به معرفت جان خویش به عنوان نخستین گام در معرفت حق و کمال معنوی آدمی در کسوت بندگی می رسد؛ تا به قول عطار در پایان مصیبت نامه، قدم های بعدی تکامل معنوی را در حق بردارد که شرح آن منوط به اذن پروردگاراست. این پایان نامه بر آن است که با بررسی همه ی نکات و دقایق عرفانی، در پس حکایات، آموزه ها، شخصیت ها و ... به بررسی سیر کمالی سالک طریقت و در نگاهی گسترده تر، طریق رسیدن آدمی از پس حجاب جسم و جهان به حقیقت و کمال انسانی بپردازد و نشان دهد که همه ی تضادهای طریقت؛ چون خوف و رجا، قهر و لطف، سختی و راحتی و... ظرفیت وجودی سالک را برای درک مقام فنا و رسیدن به مقام کاملان بالامی برد و جان سالک را آشنای نسیمی از حقیقت الهی می سازد. در این زمینه، در پرتو حکایات، از برترین و فروترین افراد که عطار مسائل عرفانی را از زبان آنان تبیین می نماید، سود جسته شده ودر پرتو سخنان عرفانی در آغاز مقالات، صفات و مقامات طریقت اثبات گشته است؛ صفاتی که به طور مستقیم و غیر مستقیم، توشه و دلیل رسیدن سالک به مقصد حقیقت و مقام انسان کامل است. در این پایان نامه سعی می شود، نظریات معرفتی عطار راجع به کمال هر یک از موجودات عالم، یک اصل دانستن جنون دیوانه و عشق مردان کامل، دردمندی حق، راهبران طریقت و ... نیز تبیین گردد تا سرانجام، انسان کامل در آینه ی صفات آشکار شود.

ابعاد کنایه در دیوان صائب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده زبان و ادبیات فارسی 1391
  مصطفی میردار رضایی   سیاوش حق جو

چکیده: برای فهم و شناخت دقیق و فنی شعر هر شاعر باید سبک او را شناخت و برای شناخت سبکش لازم است لوازم و عوامل سبک ساز شعر او را مورد مطالعه و بررسی قرار داد. صناعات شعری از جمله عوامل سبک سازی هستند که انتخاب نوع یا انواعی از آن و هم چنین میزان استفاده و بسامد آن در شعر هر شاعر، سبک منحصر و مختص به خود او را می سازد. یکی از انواع صناعات و شگردهای شعری، صناعات کنایه محور هستند. این ابزار ادبی همانطور که از نام آن پیداست صناعتی است که در آن کنایه به عنوان محور و مرکز با صناعاتی دیگر چون استعاره، تشبیه و ایهام می آمیزد. یعنی کنایه از حالت و ساحت تک-بعدی و یگانگی، خارج، و پا به دنیای تلفیق و ترکیب می گذارد و یک بار با استعاره می آمیزد و بار دیگر با استعاره و ایهام، و گاهی با استعاره، ایهام و تشبیه. این آمیختگی، صناعات پیچیده ی تازه ای را فراهم می آورد که در ادب فارسی سابقه ی آن به حکیم باژ باز می رود و در شعر حافظ نمود قابل توجهی دارد ولی جنبه ی سبکی و سبک ساختی آن در سبک هندی دیده می شود. این صناعات که شامل «استعاره ی ایهامیِ کنای?» صرف، «استعاره ی ایهامیِ کنای?» همراه با تشبیه و «استعاره ی کنایه» می شوند، در تکوین سبک صائب چنان موثر است که کمتر غزلی از او را می توان بازیافت که در آن حضور نداشته باشد. این جستار ضمن تعریف صنایع کنایه محور و انواع آن به عنوان عواملی سبک ساز، به تحلیل و بررسی این صناعات و تشریح آن ها در دیوان صائب می پردازد. واژگان کلیدی: سبک، عناصر سبک ساز، صناعات کنایه محور، استعاره ی ایهامیِ کنای? صرف، استعاره ی ایهامیِ کنای? همراه با تشبیه، استعاره ی کنایه.

مطالعه سکوی مغناطش در زنجیره وامانده اسپین 1/2
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1391
  رقیه کامران   محبوبه شهری ناصری

در این پایان نامه سکوی مغناطیسی به عنوان نمودی از یک اثر کوانتومی محض در زنجیره ی زیگزاگی اسپین? پادفرومغناطیس وامانده ی همسانگرد به ازای حضور میدان مغناطیسی خارجی مورد مطالعه قرار می گیرد. در این راستا با توجه به اهمیت محاسبات لازم از جمله گاف انرژی و مغناطش، روش لنکشوز را به عنوان یک روش محاسباتی بسیار کارآمد برای به دست آوردن اطلاعات لازم در سیستم های کوانتومی با ابعاد پایین که بر مبنای قطری سازی دقیق هامیلتونی استوار است، مورد استفاده قرار داده ایم. مطالعات ما بر روی چند زنجیره با آرایش قدرت های برهم کنشی متفاوت صورت پذیرفته است. در مدل اول شاهد حضور سکوی مغناطش هستیم که در توافق کامل با نتایج حاصل از روش dmrg می باشد. سپس مدل فوق را تعمیم داده و در حضور پارامتر دایمر شدگی مدل را در دو حالت متفاوت بررسی نموده ایم و شاهد از بین رفتن سکوی مشاهده شده در مدل اول می باشیم. هم چنین در این راستا هامیلتونی دیگری که معرف مدلی متفاوت تر از زنجیره ی فوق، به لحاظ در نظر گرفتن قدرت برهم کنشی دومین نزدیک ترین همسایه ها با حضور پارامتر دایمرشدگی می باشد را در دو حالت، زنجیره ی زیگزاگی وامانده ی تناوبی و زنجیره ی زیگزاگی وامانده ی ستونی نیز مورد مطالعه قرار داده ایم و در هر دو مدل شاهد حضور سکوی مغناطش صفر و اشباع می باشیم.

قطبش اسپینی در یک نقطه کوانتومی نیم رسانای مغناظیسی رقیق
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده فیزیک 1391
  نفیسه سلیمان میگونی   علی اصغر شکری

در این مقاله، اثر مقدار ناخالصی مغناطیسی یون mn ، میدان مغناطیسی و دما بر روی ماده ی نیمه رسانای مغناطیسی رقیق (cd, mn)te که به فرم نقطه کوانتومی کروی می باشد بررسی می شود. مشاهده شده است (1) پایین ترین انرژی قیدی نسبت به شعاع نقطه کاهش می یابد (2) انرژی یونش هنگامی که اثرات بر همکنش اسپینی در نظر گرفته می شود بزرگ تر است (3) با افزایش غلظت یون مغناطیسی انرژی یونش افزایش می یابد (4) تغییرات مغناطش با میزان غلظت یون مغناطیسی و میدان مغناطیسی رابطه مستقیم و با افزایش دما رابطه عکس دارد.

اثر همبستگی در سیستم های مغناطیسی بی نظم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1391
  سیده بهاره سیدین اردبیلی   رضا سپهری نیا

هدف ما در این پایان نامه، مطالعه اثر بی نظمی همبسته در خواص سیستم مغناطیسی می باشد. ابتدا چند کمیت آماری مدل آیزینگ یک بعدی را معرفی و توصیف می کنیم. سپس به بررسی این کمیت ها در مدل آیزینگ با توزیع تصادفی جفت شدگی می پردازیم. پس از آن همبستگی در توزیع جفت شدگی را وارد کرده و با مقایسه کمیت های آماری به دست آمده با حالت های قبلی، دلیل اختلاف آن ها را بیان می نماییم.

کاربردمکانیک آماری دربررسی برخی دستگاه های مالی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1391
  فرشته کاردان   مرتضی محسنی

دراین پایان نامه نشان داده میشودکه چگونه می توان از مکانیک آماری برای توصیف برخی دستگاه های مالی استفاده کرد.توزیع پول درآمدوثروت رابررسی می کنیم.باتحلیل داده های آماری تجربی موجودنشان می دهیم که توزیع های فوق مشابه توزیع نمایی بولتزمن-گیبس است.تحلیل نتایج نشان می دهدکه اجتماع ازنظر توزیع پول درآمدوثروت شامل دوطبقه است.اکثریت اجتماع به طبقه پایین ترتعلق دارندکه درآن توزیی به صورت نمایی وکاملا پایداروحالت تعادل است.نشان داده می شودکه توزیع مربوط به طبقه بالاکاملادینامیکی وخارج ازتعادل است وتوزیع به صورت توانی است.بیشترمدل سازی های نظری را همانطور که در حوزه های دیگر فیزیک موسوم است با توسل به شبیه سازی های رایانه ای به دست می آوریم.درفیزیک دوروش کلی برای توصیف طبیعت وجوددارد.درروش اول که متناسب دستگاه هایی بادرجه آزادی محدوداست که هدف حل معادلات حرکت است.روش دوم که برای دستگاههایی با درجه آزادی زیاد است که دستگاه هایی که نوعادراکونوفیزیک(علمی که دستگاه های اقتصادی رابااستفاده ازروش های فیزیک بررسی می کند) بررسی می شود.به دلیل تعدادزیادذرات برهمکنش کننده ازروشهای آماری اجتناب ناپذیر است.اکونوفیزیک ازروشهای ریاضی که درمکانیک آماری گسترش یافته است استفاده می کندتاویژگی های آماری دستگاههای اقتصادی پیچیده راکه متشکل ازتعدادزیادی عامل است بررسی کند آنجه دراین رهیافت مورد نظر است تحلیل کمی مقدارزیادی داده مالی واقتصادی است که درعصر کامپیوتر هرروزبیشترازدیروزگسترش می یابد.

رهیافت توپولوژیکی برای بررسی گذارهای فاز در مکانیک آماری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم 1391
  زهرا خندان   مرتضی محسنی

رهیافت توپولوژیکی در 1997 مطرح شد با این ادعا که با استفاده از تابع انرژی پتانسیل دستگاه گذارهای فاز را پیش بینی می کند. به دلیل بنیادی بودن ادعای مطرح شده و امکان استفاده از آن در دستگاه هایی با تعداد محدود ذرات که نظریه های کنونی مکانیک آماری از توصیف گذارهای آنها باز مانده اند، توسعه و تکمیل مطالعاتی که پیرامون این رهیافت صورت پذیرفته است اهمیت دارد ولیکن به دلیل مطرح شدن این رهیافت در حوزه فیزیک و نیازمند بودن آن به اشراف به مباحث توپولوژیکی، معرفی این رهیافت برای آشنایی محققانی که در حوزه توپولوژی فعالیت میکنند اهمیت دارد ؛ در این پایان نامه گزارشی از این رهیافت ارائه شده است.

انتشار امواج الکترومغناطیسی در محیط هایی با مولفه های گذردهی منفی و کاربرد آن در گذار علامت متریک فضا زمان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان فارس - پژوهشکده فیزیک 1391
  نرگس رستمی   مرتضی محسنی

در این پایان نامه ابتدا به معرفی فرامواد، نحوه ساخت، کاربرد و ویژگی های آن پرداخته ، سپسمعادلات ماکسول بررسی شده است. در ادامه نحوه انتشار موج در محیط همسانگرد مورد بررسی قرار گرفته ، و رابطه پاشندگی برای این مورد محاسبه شده، سپس با استفاده از روابط به دست آمده، روابط مربوط به محیط ناهمسانگرد استخراج شده است. از آنجاییکه فرا مواد مانند محیط ناهمسانگرد با ضریب شکست منفی عمل می کنند در ادامه به محاسبه روابط مربوط به محیط ناهمسانگرد با ضریب شکست منفی پرداخته شده است.در ادامه به معرفی موضوع جدیدی با عنوان گذار علامت پرداخته ، که در این رابطه متریک های مختلفی معرفی شده -است. سپس امکان تغییر متریک لورنتسی به کلاینی مطرح شده است. در ادامه معادلات ماکسول به شکل دیگری بیان گردیده، ونشان داده شده که جواب معادلات ماکسول در فضای کلاینی شبیه به رفتار موج در محیط با ضریب شکت منفی است. زیرا در هر دو حالت موج فرودی به طور کامل بازتابیده می شود.

آرمانگرایی اجتماعی در اشعار نیما و شاملو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1391
  بهزاد رشیدی جویباری   مرتضی محسنی

آرمانگرایی همواره در ادبیات معاصر ایران جایگاهی خاص داشته است و این آرمانگرایی پیوندی ناگسستنی با مفهوم روشنفکر دارد. روشنفکران یک جامعه را ، عموماً اقشار معترض به وضع موجود تشکیل می دهند که هدف شان رسیدن به جامعه، انسان، تفکر و زندگی بهتر است. بنابراین، روشنفکر حتی در آزادترین جوامع نیز همواره در موضع نقد و اعتراض قرار گرفته و در پی ارائه ی تصویری از شرایط بهتر است. جایگاه شخصیت های ادبی در میان روشنفکران، ممتاز و پراهمیت است که این خود به ارتباط گسترده ی ادبیات با مردم باز می گردد و به همین دلیل، آرمانگرایی شاعران و شخصیت های ادبی دامنه و برد گسترده ای در جامعه داشته و تأثیر فراوانی بر جای گذاشته است. آرمانگرایی وجوه گوناگونی دارد. گاه در یک حوزه مانند سیاست یا فلسفه نمود می یابد و گاه عرصه های وسیعی چون بنیان های فکری و ساختارهای فرهنگی و اجتماعی-آرمانگرایی اجتماعی- را در بر می گیرد. این که آرمانگرایی در عرصه ی ادبیات در یک حوزه ی خاص صورت بگیرد یا فراگیر باشد، بستگی به شخصیت ادبی و شرایطی که او در آن قرار می گیرد، دارد. در ادبیات معاصر ایران، نیما و شاملو از جمله شاعرانی بوده اند که نقد و اعتراضات اجتماعی شان، عمیق ترین تأثیرات را بر جامعه باقی گذاشت. آرمان های اجتماعی این دو شاعر را غالباً واکاوی مبانی فکری جامعه ی سنتی و نقد حکومت استبدادی، روابط و مناسبات اجتماعی و کمبودها و کاستی های حاکم بر چنین جامعه ای شکل می دهد. در این پایان نامه سعی شده است تا شش مورد از مولفه های آرمانگرایی اجتماعی در اشعار نیما و شاملو مورد بررسی قرار گیرد و وجوه تشابه و تباین این آرمان ها به تفکیک بیان و تحلیل شود. واژگان کلیدی: فقرستیزی و عدالت خواهی، آزادی و آزادگی-استبدادستیزی، جهل ستیزی، حرکت و پویایی، ایثار، بیدارگری

بررسی عناصر نوستالژیک در قصاید ناصر خسرو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1391
  عین اله ابراهیمی   مرتضی محسنی

آثار ادبی که محل برخورد احساسات شاعر با جهان های ذهنی و عینی در قالب زبان است، نمایش دهنده ی جهانی تازه است. این ساختار نو متشکل از عواطف و تخیلات گوناگون است که احساس نوستالژیک یکی از انواع احساسات ریشه دار در آثار ادبی، به ویژه ادبیات فارسی است. در این پایان نامه نگارنده تلاش کرده است تا ضمن واکاوی جلوههای عاطفهی نوستالژیک در قصاید ناصرخسرو آن ها را طبقه بندی ، تحلیل و تفسیر کند. اگرچه ناصرخسرو شاعری است حکمی و اخلاقی که بیش ترین مضامین اشعارش به پند و موعظه اختصاص دارد، با وجود این در میان این اندرزها، عناصر نوستالژیک شخصی ( خاطره ی فردی) شامل هفت گزاره ی غربت و دوری از وطن ، پیری ، بیماری و ضعف جسمانی ، زندان و اسارت(تبعید) ، مرگ ، نوستالژی عشق و بازگشت به گذشته ( ای?ام کودکی و جوانی) و عناصر نوستالژیک اجتماعی شامل سه گزاره ی وطن دوستی ، تقدیر و خاطره ی جمعی وجود دارد. یافته های این پایان نامه نشان می دهد که در میان عناصر شخصی در قصاید ناصر خسرو بیش ترین بسامد مربوط به غربت و دوری از وطن و کمترین بسامد مربوط به بیماری و ضعف جسمانی و در میان عناصر اجتماعی بیش ترین بسامد مربوط به خاطره ی جمعی و کمترین بسامد مربوط به تقدیر است. هم چنین از منظر گزاره های زمانی ، عناصر نوستالژیک در قصاید ناصر خسرو اغلب گذشته گرا و به ندرت آینده گرا است و مهم ترین برآیندهای آن شامل عزلت و گوشه نشینی ، نا امیدی و پناه آوردن به دامان شعر می شود. واژه های کلیدی: عناصر نوستالژیک ، قصاید ناصرخسرو ، خاطره ی فردی ، خاطره ی جمعی

محاسبه انرژی و بررسی برخی خواص فیزیکی سیم های کوانتومیv شکل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1391
  زینب هاشمی   سیدعبدالعلی ذوالانواری

در این پایان نامه با توجه به ساختارهندسی نانوسیم کوانتومی v شکل با پهنای شیار متغیر و مدل تحلیلی آن یک پتانسیل موثر با تقریب پیشنهاد شده است. با یک انتقال مناسب دردستگاه مختصات معادله ی شرودینگردو بعدی به دو معادله ی یک بعدی تجزیه می شود. توابع موج وترازهای انرژی الکترون و حفره در سیم v شکل به دست آمده است.با رسم نمودار پربند سطحی تقید قوی الکترون و حفره به طور واضح آشکار می شود.انرژی های به دست آمده کوانتیزه هستند.ترازهای انرژی و توابع موج به دست آمده با نتایج تحقیقات پیشین در توافق کامل است.این نتیجه برای مطالعه ی خواص فیزیکی نانوسیم های vشکل که نیاز به محاسبات تحلیلی دارند،بسیار با ارزش است.

حالت های سطحی در فرامواد صوتی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1392
  احمد خلیلی   مرتضی محسنی

این پژوهش، بررسی پاسخ های منفی فرامواد آکوستیکی است. به صورت مشخص حالت های تشدیدی سطحی در مرز یک فراماده آکوستیکی و یک محیط معمولی مورد توجه قرار می گیرد. پس از مرور فرامواد اپتیکی و ویژگی های عمومی آنها به معرفی فرامواد آکوستیکی پرداخته می شود و آنها به صورت کلی مقایسه می گردد. تعیین چگالی جرمی موثر منفی به عنوان شرط ضروری برای وجود حالت های سطحی در فرامواد آکوستیکی، موضوعی است که به آن پرداخته شده و تصویری میکروسکوپی از این حالت های سطحی منحصربه فرد ارائه می شود. نشان داده می شود که این آشفتگی های سطحی، تراگسیل میدان های ناپایدار فشاری را در طول ماده افزایش می دهند. میدان های ناپایدار فشاری پراکنده شده از شیء می تواند به صورت تشدیدگونه ای با یکدیگر جفت شده و در سطح فراماده آکوستیکی و با دقتی پایین تر از حد پراش، افزایش یابند. کاربرد این دسته از مواد و ویژگی های آن در طراحی ابرعدسی های آکوستیکی و اهمیت آنها در تصویر برداری فرا صوت و نیز سایر تجهیزات مدرن نیز به اختصار مورد بررسی قرار می گیرد.

تحلیل ارتباطات غیرکلامی در تاریخ بیهقی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1392
  سید اسمعیل جعفری   مرتضی محسنی

صاحبان آثار ادبی برای بیان موثّر تر افکار و اندیشه های خود از ارتباط های کلامی و غیرکلامی سود می جویند. هرچند شاعران و نویسندگان برای بیان زیبایی شناختی از زبان ادبی بهره می برند؛ اما از ارتباط های غیرکلامی نیز غافل نیستند. ارتباط به معنی انتقال اطلاعات از فردی به فرد دیگر است که احساسات و نظر ها، آگاهانه یا نا آگاهانه، به شکل پیام های کلامی و غیرکلامی بیان، ارسال و دریافت می شوند. ارتباط غیرکلامی عبارت است از تمامی محرّک های غیرکلامی در یک محیط ارتباطی که هم به وسیله ی منبع (فرستنده) و هم استفاده ی آن از محیط به وجود می آید و دارای ارزش پیامی بالقوّه برای فرستنده و گیرنده است. این ارتباط که از طریق کلیه ی محرّک های بیرونی غیر از کلمات نوشتاری و گفتاری از فرد ارایه می شود، شامل ظاهر فیزیکی، اشاره و حرکت، چهره و رفتار چشمی، فضا و بوم پایی (قلمرو جویی)، بساوایی، محیط و طبیعت اطراف و زمان می شود. بنابراین ارتباطات غیرکلامی یا پیام رسانی بدنی، هنگامی روی می دهد که یک فرد با مجراهای ارتباطی، فرد دیگری را تحت تأثیر قرار دهد. این امر ممکن است عمدی یا غیرعمدی باشد و می تواند به دامنه ی وسیعی از پدیده ها اطلاق شود که حوزه ی گسترده ای را در بر می گیرد؛ از بیان چهره ای و اشاره ی اندامی تا مُد و نماد های وضعیتی، از رقص و نمایش تا موسیقی و لال بازی. در این پایان نامه، مولّفه های ارتباطات غیرکلامی در تاریخ بیهقی تحلیل و بررسی شده است. دستاورد پژوهش ناظر بر این است که بیهقی از مولّفه ی غیرکلامی «زمان»، حدوداً 1165 بار که بیش ترین بسامد را داشته به منظور زمان مرگ شخصیت های بزرگ، لشکرکشی، مسافرت ها و... و از مولّفه ی غیرکلامی «بساوایی» که کم ترین بسامد را داشته، حدوداً 26 بار و آن هم برای خشونت و درگیری، ابراز احساسات، علاقه، صمیمیت و... استفاده کرده است. درحالی که بسامد مولّفه ی «ظاهر فیزیکی» بیش تر به منظور دلاوری و جنگجویی، مجلس ماتم و عزا، شعار، شیک پوشی و جذّابیّت، تکریم و بزرگداشت افراد و...؛ مولّفه ی «اشاره و حرکت» به دلیل حمایت و طرفداری از شخص مورد نظر، نفرت به علت تنزّل مقام، نشان دادن قدرت و اُبُهت و...؛ مولّفه ی «چهره و رفتار چشمی» به سبب تعجب و حیرت، علاقه و صمیمیت، نوعی بی احترامی، پاییدن و جاسوسی کردن و...؛ مولّفه ی «رفتار آوایی» برای اضطراب و دلهرگی، خشم و عصبانیّت، اعتراض، یاوه گویی و...؛ مولّفه ی «فضا و بوم پایی (قلمروجویی)» به خاطر اظهار قدرت و منزلت فرد، انزجار و نفرت، ادعای مالکیت، عدم تجاوز و...؛ مولّفه ی «محیط» برای مکان خطبه خوانی، مکان استراحت سپاه، مکان گفتگو با مردم و... مورد استفاده قرار گرفته است.

گونه هایی از هنجارگریزی در شعر ناصرخسرو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  مهدی صراحتی جویباری   مرتضی محسنی

بنا به عقیده‏ی فرمالیست‏ها شعر به‏واسطه‏ی انحراف از قوانین حاکم بر زبان معمول ایجاد می‏شود و با بررسی درجه‏ی این انحراف، می‏توان سبک خاص یک شاعر را در مقایسه با سایرین و یا یک دوره‏ی خاص مشخص کرد. هنجارگریزی شیوه‏ای است که بر مبنای آن می‏توان سبک آثار ادبی را از روساختی‏ترین اجزا تا مولفه‏های معنایی آن، بررسی و معیّن کرد. در این پایان‏نامه، قصاید ناصرخسرو (394-481 ه‏ .ق.) با اشعار سه تن از هم‏عصرانش یعنی عنصری (؟- 431 ه‏ .ق.)، فرخی (؟- 429 ه‏ .ق.) و منوچهری (؟- 432 ه‏ .ق.) در حوزه‏های فنی شعر (زبان، تصویر و موسیقی) مقایسه و موارد و میزان هنجارگریزی اشعار او در هریک از این حوزه‏ها تعیین شد. طبق بررسی‏های به عمل آمده مشخص شد برجستگی سبکی قصاید ناصرخسرو در درجه‏ی نخست، مربوط به حوزه‏ی زبان، به ویژه بخش نحو است. ایجاد تحول در محور عمودی خیال و ارائه‏ی طرح‏هایی جدید از ساختمان قصاید و نیز کاربرد تصاویری چون پارادوکس و حس‏آمیزی با بسامد بالا برای نخستین بار، از نوآوری‏های او در حوزی تخیّل یا تصویر محسوب می‏‏شود. همچنین کاربرد فراوان وزن‏های نامتداول، ایجاد سکته در وزن‏ها، استفاده از ردیف‏های اسمی برای اولین بار در شعر فارسی و استفاده‏ی ویژه از جناس که محور طنز و هجو در قصاید او قرار گرفته، از مهم‏ترین موارد هنجارگریزی موسیقایی شعر اوست.

بررسی بن مایه های توتمیسم در قصه های عامیانه ی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  مریم ولی زاده   مرتضی محسنی

توتمیسم یکی از اعتقادات و باور های باستانی و ماقبل تاریخی است که از نمونه های آغازین ادیان بشر شمرده می شود. این دین و اندیشه ی ابتدایی، گیاهان و یا حیوانات خاصی را دارای تقدّس و سپندینگی می داند و برای آن نیروهای ماورایی قایل می شود؛ براساس همین اعتقادات توتمی، همه ی ابعاد زندگی و معیشت انسان ابتدایی شکل می گیرد، روابطش با دیگر انسان ها تعریف می شود و در دین و اسطوره های این مردم نمایان می-گردد. این اعتقادات، اساطیر و باور های کهن، حتی در قصه های عامیانه نیز متبلور می شود و به صورت پنهان و در قالب رمز در ساختار قصه ها وجود دارد که با جستجوی دقیق در آن ها، می توان به لایه های پنهان آن پی برد. بر همین اساس، در پایان نامه ی حاضر، قصه های عامیانه ی ایرانی با تأکید بر دو کتاب "قصه های ایرانی" به گردآوری ابوالقاسم انجوی شیرازی و "قصه های کتاب کوچه" به گردآوری احمد شاملو مورد بررسی قرار گرفته و عناصر توتمی -گیاهی یا جانوری - آن ها استخراج شده است . طبق یافته های این پایان نامه، توتم حیوانی بسیار پررنگ تر از توتم گیاهی است. زندگی مبتنی بر گله داری در ایران و وابستگی مردم این سرزمین به حیوانات و دام ها را می توان مهم ترین علت این رویکرد دانست. این توتم ها در قصه های عامیانه به صورت حمایت حیوان جادویی از قهرمان قصه، گیاه جادویی و درمانگر، تبدیل انسان به گیاه، تبدیل انسان به حیوان، بدن نیمه انسان و نیمه حیوانی، تابوی جنسی و تابوی خوراک نمودار می شوند.

انتشار امواج کلاسیکی در محیط هایی با ویژگی های فیزیکی غیرعادی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده فیزیک 1392
  فرحناز دبیری شهابی   مرتضی محسنی

در این تحقیق انتشار امواج الکترومغناطیسی و صوتی در محیط هایی که ویژگی های فزیکی غیر معمول دارند مورد بررسی قرار گرفت. در مورد انتشار امواج الکترومغناطیسی این ویژگی های غیر عادی عبارتند از منفی بودن برخی مولفه های تانسورهای گذردهی الکتریکی یا تراوایی مغناطیسی محیط. منفی شدن این مولفه ها باعث می شود تا محیطی چپ گرد ایجاد شود که ضریب شکست آن منفی است. این ویژگی خود منجر به طیف وسیعی از کاربردها می شود که از آن جمله می توان پدیده پنهان سازی را نام برد. از دید نظری هم این ویژگی ها مچنان مورد توجه و از جمله موضوعات بدیع پژوهشی است. در مورد امواج صوتی ویژگی های غیر عادی محیط عبارتند از منفی بودن چگالی موثر و مدول حجمی موثر که ناشی از پاسخ های منفی محیط است. سازوکاری برای ساختن محیطی با این ویژگی های با استفاده از درات کروی لاستیکی معلق در یک مایع مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به شباهت های موجود بین معادلات حاکم بر انتشار امواج الکترومغناطیسی و امواج صوتی می توان پدیده های مشابهی را در هر دو مورد انتظار داشت. بررسی این شباهت ها یکی از اهداف این تحقیق بوده است زیرا به این طریق می توان با بررسی پدیده های شناخته شده برای یکی از آنها به پیش گویی پدیده هایی تازه برای دیگری دست یافت. به طور مشخص پدیده شکست منفی ناشی از منفی شدن ضرایب محیطی را در هر دو وضعیت از دیدگاهی واحد بررسی کرده ایم. در عین حال امواج الکترومغناطیسی و صوتی علی رغم شباهت های ریاضی دارای ماهیت های کاملا متفاوتی هستند و بنابر این باید تفوت هایی در ویژگی های دو محیط نیز وجود داشته باشد. در این خصوص مثال ایجاد مدول حجمی و چگالی منفی نشان داد که یکی از این اختلاف های بنیادی آن است که منفی شدن مولف های گذردهی و تراوایی از سازکار های تشدیدی کاملا متفاوتی ناشی می شوند حال آنکه در مورد صوتی منفی شدن ضرایب هر دو از یک سازوکار تشدیدی ناشی می شوند.

آموزه های فتیان در منظومه های عطار(منطق الطیر ،الهی نامه،اسرار نامه،مصیبت نامه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی 1392
  ابراهیم بازیاری دلاور   احمد غنی پور ملکشاه

چکیده فتوت یا جوانمردی از آیین ها و مسلک های کهنی است که از بطن اجتماع بیرون آمد و سال ها به عنوان عقیده و آرمان متعالی افراد و گروهها و برخی حکومت ها به حیات خود ادامه داد. خاستگاه و سرچشمه این آیین را باید در ایران باستان جست، هر چند با ظهور اسلام و پیدایش تصوف، تغییرات گسترده ای در ساختار و اصول و مبانی آن ایجاد گردید. دوران حکومت الناصرلدین الله عباسی اوج رونق و رواج فتوت بوده است. با حمله هلاکو و انقراض حکومت عباسی، طومار این آیین نیز درهم نوردیده شد. یکی از شاعرانی که اصول و مبانی جوانمردی در آثارش نمود یافته است عطار نیشابوری است. در منظومه های وی بسیاری از آموزه های جوانمردانه به همراه بنیادی ترین و اساسی ترین آنها چون رازداری، انصاف دادن و انصاف نطلبیدن، سخاوت و ... مطرح گردیده است. در این پژوهش پس از کلیاتی در مورد فتوت و شرح احوال و آثار و افکار عطار نیشابوری، برخی از آموزه ها و اصول و مبانی فتیان به همراه عناصر و ابزار زیبایی شناسی که شاعر در تبیین این اصول از آن ها بهره جسته است در چهار منظومه وی بررسی گردید. واژه های کلیدی: فتوت، فتیان، منظومه ها، عطار نیشابوری

تاثیر اتلاف بر انتشار امواج در فرامواد اپتیکی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1392
  امید خاکپور   مرتضی محسنی

در این پایان نامه انتشار امواج الکترومغناطیسی در فرامواد با در نظر گرفتن پدیده اتلاف بررسی شده و به طور خاص بحث بر روی یک محیط تک محوره است؛ یعنی محیطی که دارای ویژگی تعیین کننده وجود یک محور تقارن متمایز به نام محور نوری می باشد. با در نظر گرفتن ضرایب دی الکتریک و تراوایی مختلط، نشان داده ایم که رابطه پاشندگی در یک محیط غیراتلافی به صورت های بیضی، هذلولی تک ورق و هذلولی دو ورق است، ولی این نظم دریک محیط اتلافی ازبین میرود. با بررسی سطح پاشندگی، نواحی میرایی و غیر میرایی در حالت های اتلاف و غیر اتلاف مشخص می شود. به طور کلی با انتخاب های مختلفی از علامت عناصر تانسورهای گذردهی الکتریکی و تراوایی مغناطیسی، شانزده حالت ممکن برای انتشار در یک محیط الکترومغناطیده غیر اتلافی به دست می آید. در اتلاف تعداد حالت ها کاهش یافته و به هشت حالت می رسد. وضعیت های وجود دارد که برای قسمت های موهومی غیر اتلاف روابط مجاز نداریم ولی برای همان وضعیت در حالت اتلاف جواب وجود دارد.

گفتمان شناسی اشعار مختومقلی فراغی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  عزیزه زمانی   مرتضی محسنی

چکیده: گفتمان عبارت از عرضه¬های منظم یک موضوع معین در قالب نوشتار یا گفتار است. گفتمان¬ها با توجه به بستر¬هایی که در آن شکل می¬گیرند و نیز با توجه به موقعیّت، جایگاه و شأن افرادی که صحبت می-کنند، یا می¬نویسند و بنا به مخاطب آن ها متفاوت است. بنا براین زمینه و بستر گفتمان، جریانی همگن، واحد و یک دست نیست و بر حسب زمان و مکان و شرایط، تفاوت دارند. اوضاع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، حوادث، مسائل، مشکلات و تمام نکات مطروحه در یک اجتماع، بر یکایک مردم آن جامعه به خصوص بر شاعران، نویسندگان و هنرمندان تأثیر می¬گذارد. مختومقلی فراغی، شاعر قرن دوازدهم هجری، پدر ادبیات ترکمن محسوب می¬شود. فراغی از جمله¬ی شاعرانی است که شرایط سیاسی و موقعیت اجتماعی که در آن می¬زیسته بر مضامین اشعار وی تأثیر گذاشته است. وی با انعکاس اوضاع سیاسی، اجتماعی و... جامعه و مسائل منبعث از آن چون نا به سامانی اقتصادی، فقر، ظلم و ستم، فساد اجتماعی و انحرافات اخلاقی، در قالب پنج گفتمان: سیاسی و عدالت؛ اخلاق؛ وطن دوستی، قومی و پهلوان پروری؛ عشق و گفتمان عارفانه به طرح مهم ترین دغدغه های جامعه ی ترکمن و نیازهای آنان پرداخته است. دستاورد¬ پژوهش ناظر بر این است که فراغی در گفتمان سیاسی و عدالت با توبیخ عملکرد حکومت به عنوان قدرت¬ مسلط که به سرکوب مردم دست می¬زدند به دنبال مناسبات تازه¬ای در این حوزه بود. در گفتمان اخلاقی فراغی برای هر یک از قشرهای مختلف جامعه از جمله جنگاوران، مطابق با جایگاه و وابستگی¬های اجتماعی آنان اخلاق خاصی را تبیین کرده است. شاعر در گفتمان وطن¬دوستی و قومی، وطن را به معنای خاکی آن برای ترکمن¬ها ترسیم کرد و کوشید طوایف مختلف ترکمن را بر آن دارد تا از حق حاکمیت خود بر ترکمن صحرا به راحتی نگذرند. وی در گفتمان عاشقانه به ترسیم ویژگی¬های عشق، عاشق و معشوق پرداخته و دوره¬های مختلف عشق زمینی خود را که سرانجام به عشق آسمانی مبدل شده به تصویر ¬کشیده است. مختومقلی فراغی در گفتمان عارفانه به عملکرد پادشاهان پیشین نگاهی عارفانه دارد و اندیشه¬های اجتماعی، سیاسی و اخلاقی خود را با نگرش عرفانی ادغام کرده است. وی در این رویکرد خود سایر مخاطبان از جمله کارگزاران حکومتی را برای پیشبرد اهدافشان به سوی عرفان فرا ¬خوانده است. واژگان کلیدی: گفتمان، موقعیت سیاسی و اجتماعی، قدرت حاکم، اخلاق، مختومقلی فراغی.

تعمیم ها‏ی معادله ‏ی ریچاودری و کاربرد آن در دینامیک ذرات چرخان
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم پایه 1392
  بیتا گرشیوز   مرتضی محسنی

طبق نظریه ی نسبیت عام ذرات آزاد روی ژئودزی های فضازمان زمینه حرکت می کنند، بنابراین بررسی حرکت ذرات آزمون آزاد معادل با مسئله ی هندسی یافتن ژئودزی های فضازمان است. وقتی ذرات آزاد نباشند ( مثلا اگر تحت تاثیر یک نیروی غیر گرانشی باشند) با داشتن نیرو و اصلاح سمت راست معادله ی ژئودزی می توان مسیر ذره را ( که در حالت کلی دیگر ژئودزی نیست) به طور کامل مشخص کرد. در وضعیت های پیچیده تر مثل حرکت یک سیال در فضای خمیده حل معادلات حرکت نه امکان پذیر است و نه سودمند. در این گونه موارد با حل معادله ای مرسوم به معادله ی ریچاودری به اطلاعات زیادی در مورد تحول دستگاه می رسیم (برای مثال واگرا شدن یا همگرا شدن مسیرها در باریکه ای از ذرات). مشکلی که در اینجا وجود دارد این است که این معادله همواره بر حسب چاربردار بهنجار شده ی سرعت بیان شده است که در بسیاری از موارد یافتن آن یا امکان پذیر نیست و یا بهترین انتخاب برای توصیف حرکت نیست .برای مثال ممکن است لازم باشد دستگاه را بر حسب یک بردار فضاگونه و یا حتی ترکیبی از دو بردار زمانگونه یا فضاگونه توصیف کنیم که در این موارد باید معادله ی ریچاودری را تعمیم دهیم. یکی از کاربردهای این تعمیم در دستگاهی از ذرات چرخان است. دینامیک ذرات چرخان با دسته ای از معادلات مرسوم به معادلات ماتیسون-پاپاپترو-دیکسون توصیف می شوند که پیامد اصلی آنها جفت شدگی تکانه ی زاویه ای داخلی ذرات با خمش فضا زمان است که در اثر آن ذرات روی ژئودزی های زمینه حرکت نمی کنند، سرعت و تکانه موازی نیستند و جهت تکانه ی زاویه ای نسبت به زمان ثابت نمی ماند . مسئله ی دیگر چگونگی اعمال معادله ی اصلاح شده ی ریچاودری به دینامیک ذرات چرخان است که در نهایت به بررسی آن می پردازیم.

بررسی دو گونه کنایه ی ترکیبی در غزلیات بیدل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  محسن سرمدی   سیاوش حق جو

ناعات بلاغی، از مهمترین عوامل سازنده¬ی سبک یک اثر ادبی¬اند؛ در واقع شیوه¬ی به کارگیری یا فراوانی نوع یا انواعی از آنها در تکوین یا تبدیل سبک آثار ادبی بسیار مؤثر است. «کنایه¬های ترکیبی» از جمله¬ی این صناعات سبک¬سازند؛ صناعاتی نویاب، مرکب از چند صنعت بیانی و بدیعی با محوریت کنایه؛ که در این جستار دو گونه¬ از آنها، یعنی«استعاره¬ی کنایه» و «استعاره¬ی ایهامی کنایه» در 300 غزل اتفاقی از 2900 غزل عبدالقادر بیدل دهلوی(1054-1132ق)، شاعر برجسته¬ی طرز هندی مورد بررسی قرارگرفته¬است. این صناعات در سبک خراسانی نمونه¬هایی دارند، در سبک عراقی و شیوه¬ی آذربایجانی توجه بسیار بدانها شده، و در شعر معاصر نیز به چشم می¬خورند؛ اما بیشترین فراوانیشان در سبک هندی است. از ویژگیهای سبک هندی، یکی آمیختگی با زبان عامه است، که نمود بارز آن کاربرد گسترده¬ی کنایه می¬باشد و دیگری پیچیده وخیالی بودن کلام. سخنسرایان این طرز شگردهای بیانی و بدیعی را آمیخته، شگردهایی تازه که پیچیده¬تر و دیریابترند پدید ¬آورده¬اند؛ یکی از آنها کنایات ترکیبی¬اند. فراوانی کنایه¬های ترکیبی در غزلیات بیدل که در پیچیده¬ و دشوارسرایی، و خیال¬پردازی گاه، مرزهای افراط را درمی¬نوردد؛ به حدی است که در هر غزل او از 1 تا 15 مورد از آنها را می¬توان مشاهده کرد؛ وی به یاری این شگردها، چیزهایی گونه¬گون؛ از طبیعت و برساخته¬های انسان گرفته، تا خُردترین حالات انسانی و حتی اسامی معنا را در جایگاه مستعارله به کار برده، کنایه¬هایی غالباً انسانی را بدانها نسبت می¬دهد. استعاره¬ی ایهامی کنایه از آمیغ دو صنعت بیانی کنایه و استعاره¬ی مکنیه با صنعت بدیعی ایهام پدید می¬آید؛ که در این جستار از دو منظر آمیختگی یا تجرد از تشبیه به «محض» و «تشبیهی»، و از لحاظ دیریابی یا زودیابی و به عبارت دیگر واقعیت ¬مانندی به «دور» و «نزدیک» تقسیم شده است. استعاره¬ی کنایه هم غالباً از در آمیختن دو صنعت بیانی استعاره¬ی مکنیه و کنایه پدید می¬آید، و گونه¬ای از آن نیز با صناعتی شبیه به صنعت بدیعی «استخدام» می¬آمیزد. همچنین گاهی به کمک تشبیه و گاهی بدون دخالت آن رخ می¬نماید. بر این اساس در این پایان¬نامه استعاره¬ی کنایه به سه¬گونه¬ی: «استعاره¬ی کنایه¬ی محض»-«استعاره¬ی کنایه¬ی تشبیهی» و «استعاره¬ی کنایه¬ی شبه استخدامی» تقسیم شده است. دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که بیدل از میان دو گونه کنایه¬ی ترکیبی مورد بحث، استعاره¬ی کنایه را که انتزاعی¬تر و خیال¬انگیزتر است؛ بیش از استعاره¬ی ایهامی کنایه به کار گرفته؛ و از میان تقسیم بندی سه گانه¬ی آن، استعاره¬ی کنایه¬ی محض در غزل وی بیشترین بسامد را داشته است.

پسامدرنیسم در رمان های فارسی دهه ی هشتاد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1393
  سروناز ملک   غلامرضا پیروز

پس از جهانی شدن جریان ادبیات پسامدرن، بسیاری از نویسندگان ایرانی نیز نوشتن به سبک و سیاق پسامدرن را آغاز کردند. شمار روزافزون این نویسندگان، به خصوص نویسندگان جوان در دهه ی هشتاد موجب شد ده رمان پسامدرن فارسی دهه ی هشتاد (هم نوایی شبانه ی ارکستر چوب ها از رضا قاسمی، رود راوی از ابوتراب خسروی، فرانکولا از پیام یزدانجو، کتاب اعتیاد از شهریار وقفی پور، بیوتن از رضا امیرخانی، بازی از قاسم کشکولی، مارمولکی که ماه را بلعید از قاسم شکری، آفتاب پرست نازنین از محمدرضا کاتب، شب ممکن از محمدحسن شهسواری و من کاتالان نیستم از هادی خورشاهیان) برای بررسی در این پایان نامه انتخاب شود. ابتدا، طبق نظریه ی لاج، لوئیس و حسن که شگردها و مولفه هایی را برای داستان های پسامدرن برشمرده اند و معتقدند صرف وجود آن ها در یک اثر، آن را وارد حیطه ی پسامدرن می کند، شگردها و مولفه ها از رمان های مورد نظر استخراج و در چهار بخش عناصر داستان، مفهوم، زبان و شکل یا صورت مورد بررسی قرار می گیرد؛ سپس بر اساس نظریه ی عنصر غالب برایان مک هیل که ویژگی داستان های پسامدرن را طرح مباحث هستی شناسانه می داند، مشخص می شود که این شگردها و مولفه ها تا چه حد در برجسته کردن عناصر هستی شناسانه ی اثر نقش دارند. بررسی ها نشان می دهد که همه ی رمان های منتخب، بر اساس نظریه ی لاج، لوئیس و حسن پسامدرن هستند؛ زیرا از بسیاری از شگردها و مولفه هایی که آنان به عنوان ویژگی داستان های پسامدرن نام برده اند، استفاده می کنند، اما از نظر مک هیل، عنصر غالب در رمان های پسامدرن مباحث هستی شناختی است که با استفاده از شگردها و مولفه های پسامدرنیستی، هم مخاطب را با این پرسش های بنیادی مواجه می کند که چه جهانی با چه ویژگی هایی در داستان خلق شده است و نویسنده چگونه با نقض خطوط ثابت هستی شناسی میان این جهان ها، نسبت میان واقعیت و تخیل را به چالش کشیده است، هم از ارائه ی پاسخ قطعی به آن طفره می رود. بر اساس نظر مک هیل، نویسندگان رمان های مورد نظر در برجسته کردن عناصر هستی شناسانه از طریق این شگردها و مولفه ها یکسان عمل نکرده اند. در برخی از این رمان ها، یک یا چند شگرد و مولفه کارایی برجسته کردن عناصر هستی شناسانه را ندارد. در آفتاب پرست نازنین و من کاتالان نیستم از اکثر شگردها و مولفه های پسامدرنیستی در راستای برجسته کردن عناصر هستی شناسانه و به پرسش کشیدن ماهیت جهان های متفاوت درون داستان استفاده نشده یا در شب ممکن از شهسواری، فقط یک شگرد، یعنی حضور شخصیت های واقعی در داستان، فاقد این کارکرد است و در رمان بیوتن نیز هیچ یک از شگردها و مولفه های پسامدرنیستی این کارایی را ندارد. با این حال، دیگر نویسندگان توانستند با استفاده از شگردها و مولفه های پسامدرنیستی که بیش تر شگردهای فراداستانی هستند، مرزهای ثابت هستی شناسی میان جهان واقعی و جهان داستان و جهان های درون داستان را نقض کنند و با قرار دادن خواننده در حالت تعلیق میان باور و ناباوری، به طیف گسترده ای از پرسش های هستی شناختی دامن بزنند.

بررسی آموزه های فتوّت و جوانمردی در کلّیّات سعدی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1392
  مجتبی بخشی   احمد غنی پور ملکشاه

چکیده: از جنبه های بسیار مهم تاریخ اجتماعی ایران، رواج آیین جوانمردی و تشکیل جمعیّت های جوانمردان یا فتیان است. فتوّت یا جوانمردی جریانی است که ریشه در باور های کهن مذهبی و منش اخلاقی ایرانیان دارد. به نظر می رسد که اصل این جریان را بتوان در اندیشه های باستانی ایران و آیین زرتشتی جستجو کرد. جوانمردان یا فتیان، طبقه ای خاص از عامّه در ایران و سایر بلاد اسلامی بوده اند، که بخشندگی و کارسازی و دستگیری از مردم را شعار خویش قرار داده و با آداب و رسوم خاصّی این آیین (فتوّت و جوانمردی) را به کار می بسته اند. سعدی شیرازی، از شاعران، سخنوران و متفکّران پهنه ادب پارسی است که به آیین و رسم جوانمردی چشم داشته و نسبت به آن آگاهی و دلبستگی نشان داده است. او با این اندیشه و آگاهی و تأثیر پذیری از عرفا، نویسندگان و شاعران پیش از خود، آموزه های فتوّت و جوانمردی را به طرزی شیوا در آثار خود بیان داشته است. این رساله، با تکیه بر کلّّیّات سعدی، به تبیین و بررسی «آموزه های فتوّت و جوانمردی» به شیو? تحلیلی، که روش گردآوری آن اطّلاعات کتابخانه ای بوده است، می پردازد. واژه های کلیدی: آموزه های فتوّت (جوانمردی)، کلّیّات سعدی.

طبیعت در شعر فریدون مشیری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1392
  نرجس مهربان ظاهری   مرتضی محسنی

فریدون مشیری با حضور در طبیعت توانست ذهنیت شعری خویش را با طبیعت درآمیزد و آن را دست آویزی برای تصاویر شعری خود سازد. طبیعت در مراحل سه گانه ی شعر مشیری حضوری زنده و الهام بخش دارد. دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که مضامین اصلی اشعار مشیری در زمینه ی طبیعت با نگاهی نمادین، رمانتیک و فضای اجتماعی و انسانی شاعر مطرح شده است.از عناصر طبیعی مورد توجه مشیری می توان به گل و انواع آن و شب که هر کدام به ترتیب حدود 545 و 425 بار در مجموعه اشعار او به کار رفته است، اشاره کرد. گل و شب در دفتر « تشنه ی طوفان » بیش ترین بسامد را دارد، و واژه ی ابر حدود 70 بار کم ترین بسامد را به خود اختصاص داده است. و بیش ترین بازتاب فکری مشیری نیز در قالب همین تصاویر شب و تیرگی و گل و توصیف معشوق نمود پیدا می کند. در بخش پایانی به نقش طبیعت در شکل گیری شگردهای بلاغی پرداخته شده است. در بررسی طبیعت به عنوان عنصر تصویر ساز این نتیجه به دست آمده که تشخیص در اشعار مشیری بسامد بالایی دارد. هم چنین از انواع استعاره، استعاره ی مکنیه نسبت به استعاره ی مصرحه بیش تر آمده است و در تشبیه، از اضافه ی تشبیهی بیش تر از تشبیه های گسترده استفاده کرده است.

بررسی سبک شناسی مقتل منظوم فدایی مازندرانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1392
  مرضیه علی زاده زواردهی   مرتضی محسنی

چکیده سبک به مفهوم روش خاصّ ادراک و بیان افکار با ترکیب کلمات و انتخاب آن ها و طرز تعبیر ویژه است. سبک شناسی در نظم فارسی، با توجه به زبان، دوره ی تاریخی، نگرش نویسنده و موضوع اثر با عنوان ها و شیوه-های مختلفی نام گذاری و تقسیم بندی شده است که شناخت این سبک ها موجب درک درست تر از متون می شود. هرچند سبک به یک اثر ادبی، وجهه ای خاصّ از لحاظ صورت و معنی می دهد؛ به نوبه ی خود به طرز تفکّر گوینده یا نویسنده وابسته است. میرزا محمود فدایی مازندرانی (1200-1280) از مرثیه سرایان و سوگ سرایان بزرگ عاشوراییِ روزگار قاجار و نهضت بازگشت ادبی است. مقتل منظوم فدایی از برجسته ترین مقتل ها و مراثی ادبیات آیینی در زبان فارسی است. فدایی در بلند ترین ترکیب بند خود کوشیده است نوع ادراک خود را نسبت به واقعه ی عاشورا و جان فشانی-های امام حسین (ع) و یاران و خاندان آن حضرت بیان کند. در این پژوهش سه سطح زبانی (آوایی، لغوی، نحوی)، ادبی (استعاره، مجاز، کنایه، تشبیه) و فکری (افکار دینی، مذهبی، اعتقادی) مقتل فدایی مورد بررسی قرار گرفته است. در سطح زبانی مواردی مانند: کاربردهای خاص واژگان، تکرار های سبکی، صفات، قیدهای تازه، تلفّظ عامیانه، موسیقی و مسایل کلی مربوط به تلفّظ مورد بررسی قرار گرفت که از آن میان موسیقی شعر با 2563 مورد، بالاترین بسامد و تلفّظ های عامیانه با 41 مورد کم ترین بسامد را داشته است. در سطح ادبی مواردی مانند: تشبیه، استعاره، کنایه و مَجاز مورد بررسی قرار گرفت که از آن میان تشبیه با 587 مورد بیش ترین بسامد و مجاز با50 مورد کم ترین بسامد را داشته است. در سطح فکری مواردی مانند: افکار دینی ومذهبی، دهرگرایی، هشدار و تحذیر، تنفّر که موجب لعن و نفرین شده مورد بررسی قرار گرفته است.

بررسی جناس و گونه های آن در قصاید خاقانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1393
  بهزاد شاکری دون   احمد غنی پور ملکشاه

تفسیر حقیقی تحولاّت بدیع در زبان فارسی ، تنها از راه مقایسه دیوان شاعران و نویسندگان بزرگ هر دوره و تطبیق موضوعات بلاغی بدیعی آن ها نسبت به یکدیگر ممکن است. از میان این بزرگان که اندیشه را با زیبایی و لطافت و جمال لفظ همراه داشته و به اوج کمال دست یافته اند میتوان به خاقانی اشاره کرد.سبک خاقانی ، مبتنی بر شگردها و عوامل بدیعی و بیانی است. توجه شاعر به جناس که باعث افزایش موسیقی شعر است ازاین امر حکایت می کند. در قصاید خاقانی ترفندهای بدیعی ازجمله جناس چنان در کلام به کار رفته که گویی فضای هنری خاص شعر ، آن را طلبیده و به عنوان عنصری اصلی پذیرفته است. خاقانی در قصاید خود از ترفندهای بدیعی و ایجاد موسیقی از جناس ، فضای مناسبی برای پیاده کردن اندیشه و عواطف خویش آفریده است. برای کشف بهتر این ترفندهای بدیعی «جناس» در قصاید خاقانی آن را مورد بررسی قرار داده ایم و با جدول آماری کاربرد جناس رادر قصاید خاقانی مشخص کردهایم . طبق جدول آمار، بیشترین کاربرد جناس، جناس اختلاف با تعداد حرف است و کمترین کاربرد، جناس لفظ است.

بررسی عینیت گرایی و ذهنیت گرایی بر اساس نظریه تضاد فرهنگی پیر بوردیو در غزلیات حافظ
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1393
  آی ناز بردی پور   مرتضی محسنی

تحلیل آثار ادبی بر اساس نظریه¬های گوناگون، زوایای آن¬ها را نمایان می¬کند. یکی از نظریه¬های پژوهش-های جامعه¬شناختی، نظریه¬ی تضاد فرهنگی پیر بوردیو است. نظریه¬ی تضاد فرهنگی پیر بوردیو بر آمده از تلاش او برای برقراری رابطه¬ی دیالتیکی میان عاملیت و ساختار است. علاقه¬ی بوردیو به از میان برداشتن چیزی که خودش آن را ضدّیت کاذب میان عینیت¬گرایی و ذهنیت¬گرایی و یا « ضدّیت بیهوده¬ی فرد و جامعه » می¬نامید محرّک این نظریه بود. رویکرد رابطه¬گرایانه¬ی بوردیو، ورای طرح¬های ذهنی¬گرا و عینی-گرا، تحت عنوان راه سوم در صدد است که پدیده¬های اجتماعی را به واسطه¬ی ارتباط میان عناصر ذهنی و عینی مورد بررسی قرار دهد. حافظ که پرورش یافته¬ی جامعه¬ای است که در آن ارزش¬های انسانی ماهیت اصلی خود را از دست داده یا به فراموشی سپرده شده¬اند، سعی کرده فرهنگ جامعه¬ی خود را به دلیل شرایط خاص حاکم بر آن به گونه¬ای متفاوت و در تضاد با الگوهای فرهنگی عصر خود بازتاب دهد. در این پایان نامه موضع گیری های حافظ در سه بُعد شخصیت، مکان و اشیا بررسی شده است. در بخش اشخاص حافظ در تضاد با آرای صوفی، زاهد، محتسب و... که هر یک از طبقات و قشرهای اجتماعی و نهادهای مذهبی و سیاسی هستند، سخن گفته است. وی در نقد آرای قشرهای اجتماعی، نهادها و مکان-های مذهبی و اجتماعی و اشیا به ساخت نمادهای ضدّارزشی در برابر ارزش¬های جامعه پرداخته و مفاهیمی چون باده¬خواری، مستی، روی آوردن به میکده و خرابات را در برابر آن ها برنهاده است که در تضاد با ارزش های فرهنگی آن جامعه قرار دارد. حافظ با این رویکرد به بازخواست لایه¬ها و قشرهای اجتماعی دست یازیده و در پی عینیت بخشیدن به جامعه¬ی آرمانی خویش بوده است.

معادله ریچاودری و تعمیم های آن در نظریه های اصلاح شده گرانش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1393
  مجتبی صفدریان   مرتضی محسنی

دراین پایان نامه به بررسی معادله ریچاودری و برخی از تعمیم های آن در نظریات اصلاح شده گرانش پرداخته می شود. نخست به معرفی معادله ریچاودری و اهمیت فیزیکی آن پرداخته می شود سپس چگونگی به دست آوردن آن معادله و منشا آن مورد بررسی قرار می گیرد و برخی از کاربردهای آن معادله مرور می گردد. در ادامه نظریه گرانش f(r) به عنوان شناخته شده ترین نظریات تعمیم یافته گرانش مرور می گردد و فرمول بندی های متریک و پالاتینی و متریک آفین آن به صورت مختصر مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه چگونگی به دست آوردن این معادله در نظریه f(r) مورد بررسی قرار می گیرد وپس از آن معادله ریچاودری را در نظریه گرانش f(r) با جفت شدگی ناکمینه و نظریه f(g) با جفت شدگی ناکمینه به دست می آوریم. برای به دست آوردن تعمیم این معادله در نظریات گرانش اصلاح شده نخست معادله میدان را استخراج کرده و سپس با پیدا کردن رابطه بین r_αβ u^α u^β و معادله میدان به دست آمده معادله ریچاودری تعمیم یافته را در نظریات اصلاح شده گرانش به دست می آوریم.

بررسی سازوکارهای زیبایی شناسی غزل سنایی بر اساس نظریه ساختارگرایان پراگ
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی 1393
  سید محسن مهدی نیا چوبی   احمد غنی پور ملکشاه

چکیده سنایی غزنوی به شکل گسترده در حوزه ی شعر فارسی، تغییر و تحول ایجاد کرده و این تغییر و تحول و نوآوری هم در حوزه ی ساختاری است و هم در حوزه ی معنایی. این تغییرات تا حدی است که می توان از او به عنوان یک شاعر سنّت شکن و نوآور نام برد. با وجود این که بسیاری از شاعران صاحب سبک در ادب فارسی؛ مانند، مولانا، سعدی، حافظ و دیگران در سرودن غزل های خود به سنایی توجه خاصی داشته اند، امّا در پژوهش های ادبی آن چنان که شایسته جایگاه این شاعر است به او توجه نشده است. بدین سبب، در این رساله بر آن شدیم تا سازوکارهای زیبایی شناسی غزل سنایی را بر اساس نظریه ی ساختارگرایان پراگ تحلیل و تبیین کنیم. با توجه به یافته های این پژوهش می توان گفت که غزل های سنایی کلّیتی اندام وار دارد و تمامی اجزای سازنده ی آن ها، از کوچک ترین واحد زبانی، واج، تا بزرگ ترین آن ها، جمله، در ایجاد ارتباط و انتقال پیام نقش دارند، آن چنان که با کوچک ترین جابه جایی، کلیّت اندام وار سروده به هم می ریزد و هم چنین مشخص گردید که به کارگیری استعاره های فراوان و گزینش واژه ها در محور جانشینی که مبتنی بر شباهت اند، این غزل ها را به سوی استعاری شدن، سوق داده است. در این رساله کوشش شد تا در هر زمینه، وجه غالب، مشخص و به طور کلی ساختار غزلیات سنایی با توجه به اجزای سازنده ی آن، آشکار شود.

تحلیل دوبیتی ها و منظومه های عامیانه ی مازندرانی شهرستان سوادکوه، بر اساس نظریه های فرمالیسم و ساختارگرایی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  عارف کمرپشتی   مرتضی محسنی

فرمالیسم و ساختارگرایی دو نظریه ی مهم در حوزه ی نظریه های ادبی برای بررسی، توصیف و تحلیل متون ادبی هستند که در قرن بیستم شکل گرفتند. خاستگاه اصلی فرمالیسم، اتحاد جماهیر شوروی بود. نظریه پردازان این مکتب برای نقد نگرش ایدئولوژیک و کارکردگرایانه ی نظریه پردازان مارکسیست به هنر و ادبیات، توجه به فرم و ظاهر متن را به دور از هر علّت برون متنی اعم از اجتماعی، روانی، تاریخی ، اخلاقی و...اساس توصیف و تحلیل متن قرار دادند. ساختارگرایان نیز- که عمدتاً خود زمانی فرمالیست های بزرگی بودند و مواد، آرا و نظریه هایشان براساس آرای فرمالیست ها بنا شده بود- برای برطرف کردن کاستیِ عدم توجه به محتوا، کوشیدند میان فرم و محتوا پیوندی معنادار کشف کنند؛ هرچند پساساختارگرایانی چون رولان بارت و ژاک دریدا هرگونه استنباط واحد از متن را تنزّل اثر تلقّی می کردند. در این رساله 200دوبیتی و10 منظومه ی عامیانه ی شهرستان سوادکوه به نام های«تقی و معصومه، شاه باجی، نوروزسلطون، فرهاد پهلوون، هژبرسلطان، رشید خان، تقی یاغی، مشتی پروری، حجت غلامی و زینب جان» براساس مهم ترین آرای فرمالیست ها و ساختارگرایان یعنی؛ قاعده افزایی، قاعده کاهی، تقابل های دوگانه و پیوند میان فرم و محتوا، توصیف، بررسی و تحلیل شدند. دستاورد پژوهش ناظر براین است که دوبیتی ها و منظومه های عامیانه ی شهرستان سوادکوه از انواع این دو مولفه سود جسته اند؛ چنان که انواع توازن های آوایی، کمّی واژگانی و نحوی در متون پژوهش دیده شده است. توازن آوایی از نوع تکرار مصوّت ها و صامت های ویژه ای مانند«آ، او، و، ن، م، ش، س» بوده است. در توازن واژگانی سجع متوازی و جناس مضارع از بیش ترین بسامد برخوردار بوده است. هنجارگریزی ها بیش تر از نوع معنایی بوده که تشبیه و کنایه بیش ترین بسامد را داشته است. تقابل های دوگانه در دوبیتی ها بیش تر از نوع تقابل میان ضمیر، صفت، اسم و فعل بوده است درحالی که تقابل در منظومه ها به ترتیب از نوع اسم، ضمیر، صفت و فعل بوده است.

استخراج معادله فریدمن از اصل تمام نگاری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی و پایه 1393
  نریمان خطیبی   مرتضی محسنی

طبق نظریه نسبیت عام دینامیک فضا زمان رابرتسن-واکر به عنوان جواب همگن و همسانگرد توصیف کننده جهان با مجموعه ای از معادلات موسوم به معادله فریدمن توصیف می شود. این معادله در اساس ارتباط بین کمیت های مختلفی مانند چگالی ماده یا تابش و عامل مقیاس و مشتقات آن ها را بیان می کند. درروش استاندارد این معادله از معادله میدان اینشتین به دست می آید. با توجه به پیشرفتی که در سایر نظریه های فیزیکی حاصل شده است و اهمیتی که اصولی مانند اصل تمام نگاری یافته اند، در این تحقیق سعی شده است تا معادله فریدمن و تعمیم های احتمالی دیگر آن از اصل تمام نگاری استخراج شود. علاوه بر این سعی شده است به آنچه درزمینه ورق سازی فضا مطرح شده است نتایجی اضافه شود و کیهان لایه لایه ای ارائه گردد.

بررسی مولفه های سرمایه اجتماعی در داستان نامه بهممنیاری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی 1390
  لیلا رکابدار   مرتضی محسنی

نگریستن به فرهنگ اجتماعی در پرتو امثال و حکم،گام نهادن به قلمرو ذهنی جامعه سنتی است.جامعه ای با مثل ها و حکمت ها که حجم عظیمی از رخدادهای اجتماعی را در فشرده ترین قالب ها در خود جای داده در این پژوهش مولفه های سرمایه اجتماعی در امثال داستان نامه بهمنیاری بررسی شده است.این مولفه ها شامل،اعتماد،مشارکت،تعهد،وفاق اجتماعی،هنجارهای مقابله ی متقابل و مدارای اجتماعی می باشد.

تصویر بیگانگان در شعر مشروطه (سیداشرف الدین گیلانی، بهار و عشقی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1393
  محمد فاضلی منش   مرتضی محسنی

تصویرشناسی یکی از رشته های فرعی ادبیات تطبیقی است که در قرن نوزدهم در فرانسه تحت تأثیر آرای متفکرانی چون مادام دوستال و هیپولیت تن شکل گرفت در این دانش، تصویر بیگانه در آثار ادبی مورد مطالعه قرار می گیرد. تصاویر از بیگانه در دسته بندی کلی آن به تصاویر باز و بسته بخش می شود. آن چه در تصویرشناسی مورد اهتمام است تصاویر بسته است، چه تصاویر بسته تصاویر عمومیت یافته اند. در تصویرشناسی برخی واژه ها کلیدی هستند، واژه هایی چون: این جا، آن جا ، دیگری و ... . در این دانش مفاهیم اساسی وجود داردکه مهم ترین آنها عبارتند از: کلیشه، الگوی قالبی، پیش داوری، تصویر، بازنمایی، سمبل و افسانه. آثار ادبی بر اساس این مولفه ها بررسی می شوند. در این پایان نامه اشعار سید اشرف الدین گیلانی، ملک الشعرای بهار و میرزاده عشقی به عنوان شاعرانی که در عصر مشروطه و پس از آن حضور داشتند بر اساس مفاهیم تصویرشناسی مورد بررسی قرارگرفته است. دستاورد پژوهش ناظر بر این است که در اشعار این سه شاعر، بیگانگان به دو دسته ی نیک و بد تقسیم شده اند، عموماً کشورهای غربی یا اروپایی ( انگلیس و روسیه)، کشورهایی استعمارگر، خون ریز و غاصب تلقّی شده اند، درحالی که کشورهایی چون ترکیه یا عثمانی، پاکستان، هندوستان، آذربایجان و حتی ژاپن کشورهایی مثبت قلمداد شده اند. با این که مباحث مهم سیاسی و اجتماعی، اندیشه هایی وارداتی از غرب به ایران هستند، شاعران فوق از غربیان به نیکی یاد نکرده اند، با این وجود از شخصیت های علمی و فرهنگی بیگانه چون: ادوارد براون، تاگور و کنفوسیوس به نیکی یاد شده است. بیش ترین تصویر منفی از کشورهای بیگانه در شعرهای بهار، عشقی و نسیم شمال به انگلیس و روسیه و مثبت ترین تصویر به کشورهای شرقی و اسلامی اختصاص دارد. هرچند اختلافی از نظر نوع نگاه به دیگری در بین این شاعران دیده می شود. درحالی که سیداشرف الدین بهترین تعابیر را به عنوان مثال، برای اعراب به-کار می برد، عشقی در مقابل دیدگاهی عرب ستیز دارد و همواره از گذشته تاریخی ایران پیش از اسلام و حمله ی اعراب به ایران را یاد می کند. ملک الشعرا اما شاعری ملی - مذهبی است و جامع ترین تصویر ها از بیگانگان، در شعر بهار بازتاب یافته است. واژهای کلیدی: تصویرشناسی، ادبیات مشروطه، سیداشرف الدین گیلانی، ملک الشعرای بهار و میرزاده عشقی.

حرکت آشوبناک فوتون در اجسام فرامواد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1394
  صالح کاسگلی لیلاکوهی   مرتضی محسنی

در این پایان نامه حرکت آشوبناک فوتون در محیط هایی با ضریب شکست متغیر وابسته به مکان بررسی می شود. پس از مرور مفاهیم پایه حرکت آشوبناک ذرات و ساختار محیط هایی با ضریب شکست عمومی (مثبت یا منفی) با استفاده از شباهت با حرکت ذرات بدون جرم در فضاهای خمیده، لاگرانژی مناسب را نوشته و معادلات عمومی حرکت را از آن استخراج می کنیم. با در نظر گرفتن چند محیط همسانگرد با تقارن کروی مسیر حرکت ذرات را به دست می آوریم. نشان می دهیم در غیاب وابستگی زمانی مسیر حرکت ذرات به تغییر شرایط اولیه حساس نسیت.

جملات مرزی درنظریه های اصلاح شده گرانش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم پایه 1392
  صدیقه پاک طینت   مرتضی محسنی

در نسبیت عام معادله های میدان را می توان تحت شرایط خاصی از وردش کنش هیلبرت- انیشتن به دست آورد .روش بهتر برای به دست آوردن معادلات میدان بدون نیاز به اعمال شرایط خاص ، افزودن جملات مرزی، موسوم به جملات هاوکینگ است. صرفنظر از اهمیت به دست آوردن صحیح معادلات میدان، این جمله های مرزی در موارد مختلفی مانندگرانش هولوگرافیک کاربرد دارند . در این تحقیق، با توجه به اهمیت نظریه های اصلاح شده گرانش و نقش آنها در توضیح احتمالی انبساط تندشونده جهان، به بررسی چگونگی به دست آوردن جملات مرزی در رده ای از نظریات گرانش اصلاح شده پرداخته می شود. با در نظر گرفتن نظریه گرانش f(r)، به عنوان یکی از مهمترین نظریه های اصلاح شده، جملات مرزی متناظر محاسبه می شود. به منظور مقایسه، ابتدا جملات مرزی در نظریه نرده ای- تانسوری محاسبه می شود. سپس، با وردش کنش نظریه گرانش f(r)، شکل جملات اضافی که باید به کمک افزودن جملات مرزی حذف شود، تعیین، و در آخر نشان داده می شود که با انتخاب جملات مرزی مناسب و افزودن آن به کنش اصلی، می توان مستقیما معادلات میدان را به دست آورد. در انتها، پیشنهاداتی برای تکمیل این تحقیق و نیز کاربردهای آن ارائه می شود.

مطالعه روش های بهره گیری تصویرسازان بعد از انقلاب اسلامی ایران از نقوش برجسته دوره ساسانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شاهد - دانشکده هنر 1393
  مرتضی محسنی   مرتضی اسدی

نقوش برجسته ساسانی به دلیل ریشه ی عمیقی که در فرهنگ و هنر مردم این مرزوبوم داشته، همواره تأثیرات چشمگیر خود را بر جنبه های مختلف زندگی مردم بر جای گذاشته است. هنرمندان کشورمان نیز به عنوان گروه کوچکی از مردم همواره مسحور جلوه های مختلف هنر ساسانی بوده اند. نقوش برجسته ساسانی نیز به عنوان گنجینه ای ارزشمند در تاریخ هنری ایران نیز به طرق مختلف مورداستفاده هنرمندان تصویرساز قرارگرفته است. شناخت روش هایی را که هنرمندان معاصر تصویرساز از نقوش برجسته در کار خود بهر جسته اند از مهم ترین اهداف این پژوهش است. در انجام این پژوهش از روش توصیفی - تحلیلی کمک گرفته شده است که منابع کتابخانه ای و اینترنت راه گشای ما در این زمینه بوده است. درروند شکل گیری این پژوهش سعی شده پس از تفکیک انواع نقوش برجسته دوره ساسانی به چهار گروه نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی که از سنگ نگاره ها، ظروف فلزی و گچ بری های این دوره استخراج شده اند، به بررسی و تطبیق نقوش بکار رفته در آثار تصویرگران نسل های دوم و سوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته شود. ماحصل بررسی ها و تجزیه وتحلیل های انجام شده شناخت تصویرگرانی است که در کتاب هایی با موضوعات اساطیری و حماسی به تصویرگری پرداخته اند. این هنرمندان در تصویرسازی های داستان های حماسی و اساطیری ایران بیش از هر چیز به طرح نقوش انسانی و حیوانی در کتاب های خود پرداخته اند. علی رغم اینکه در شروع کار انتظار می رفت جنبه سه بعدی بودن نقوش برجسته در خلق تصویرسازی هایی سه بعدی توسط تصویرگران معاصر بعد از انقلاب اسلامی موثر باشد، خلاف آن به اثبات رسید؛ چراکه اغلب تصاویر خلق شده در دو بعد تصویرسازی شده بودند. اغلب این هنرمندان تصویرسازان جوانی هستند که شاید نسل چهارم هنرمندان تصویرساز را شکل دهند.

بررسی ابعاد شخصیّتی نیمایوشیج بر اساس نظریّه ی خودشکوفایی آبراهام مزلو (نیما به روایت نیما)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1394
  یوسف ادبی   علی اکبر باقری خلیلی

نیما، شاعرِ جریان ساز شعر معاصر فارسی با تأثیرپذیری از شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی زمانه اش و با بینش و نگرش خاصّ خود، توانست زمینه های عاطفی و اندیشگی و نیز شیوه ی روایت شعرفارسی را دگرگون کند و چون دیگر شاعران در شعر خویش تبلور یابد. از این رو در این پژوهش کوشش شده تا با استناد به اشعار نیما، یعنی به شیوه ی درون متنی، ابعاد شخصیّتی او از دیدگاه روان شناسی انسان گرای ابراهام مزلو، تحلیل و بررسی شود. دستاورد این پژوهش نشان می دهد،که از مولّفه های شناخت شخصیّت، درک واقعیّت، مسأله مداری، علاقه ی اجتماعی، خلوت گزینی و تولید خلاّقانه به عنوان برجسته ترین دغدغه های نیمایوشیج بوده اند؛ چنان که شاعر را واداشت بنا بر همین ویژگی ها مهم ترین مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ادبی را در شعرهایش به چالش بکشد. به عنوان مثال، مسأله مداری از ویژگی های اصلی شخصیّت نیماست و همین ویژگی است که با ایجاد دگرگونی در شکل روایت و توصیف عواطف و اندیشه هایش، منجر به نوآوری های ادبی می گردد و نیما را به-عنوان پدر شعرنو مشهور می سازد یا شیوه ی خاصّ نیما در ادراک واقعیّت، و به تعبیر دقیق تر، واقع گرایی نیماست که زمینه های ظهور سمبلیسم اجتماعی را در شعرش پدیدار می سازد و واقع گرایی نیما در کنار علاقه ی اجتماعی-اش موجب بازتاب بسیاری از ناهنجاری های سیاسی- اجتماعی، عقب افتادگی های اقتصادی و صنعتی، ضرورت ورود مردم در حقوق شهروندی و تعیین سرنوشت خود و کشورشان می شود. هرچند خلوت گزینی یکی از گرایش های رفتاری به شمار می آید، امّا این ویژگی در نیما به معنای انزوای اجتماعی نیست، بلکه فرصتی است برای بازسازی مسأله مداری، و به عبارت دقیق تر، تکامل ساختار و محتوای شعر نو فارسی.

گذار خیسش در گوشه ها و گوه ها
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور 1387
  محترم جدیدی   مرتضی محسنی

چکیده ندارد.

داستان پیامبران در قصاید خاقانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1387
  هاجر مرادی سیاهکلایی   مرتضی محسنی

چکیده ندارد.

نقد فرمالیستی بر حکایات گلستان سعدی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1387
  قاسم صالحی فر   غلامرضا پیروز

چکیده ندارد.

تحلیل دیوان فرخی یزدی براساس نظریه ی زیبایی شناسی انتقادی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1388
  رضا عباسی   حسین حسن پور آلاشتی

مکتب فرانکفورت یکی از جریانهای فکری است که وظیفه ی اندیشیدن به زمان حال و درک زمان خود به کمک اندیشه را مولفه ای برای هر گونه فعالیت عقلانی می داند. تجزیه و تحلیل فرانکفورتی ها از جامعه تا حدود زیادی به اندیشه های کارل مارکس باز می گردد؛ اما محور اصلی اندیشه ی مکتب فرانکفورت را باید در نظریه ی انتقادی جست که مبین بررسی و تجزیه و تحلیل جنبه هایی از واقعیت اجتماعی است که مارکس و پیروان او اهمیت چندانی برای آن قایل نشده اند. این مکتب در بر گیرنده انتقاد از جامعه و جنبه های گوناگون زندگی اجتماعی و فکری است. نظریه ی زیبایی شناسی انتقادی از دل این آن بیرون می آید. به دلیل همگرایی نگرش فرخی با آموزه های نظریه پردازان زیبایی شناسی انتقادی(مکتب فرانکفورت)، در این پایان نامه، با معرفی این نظریه و آشنایی با اوضاع اجتماعی- ادبی عهد مشروطه، عناصر شعر فرخی- عاطفه، زبان و تخیل- بر اساس نظریه ی فوق، تحلیل شده است. وی با درک موقعیت زمانی، توانست با تغییر مناسبات موجود در غزل پیشینیان، تا حدودی به وضعیتی جدید در شعرش دست یابد. او همچنین تحت تأثیر تحولات جاری جامعه، در محتوا، زبان و تخیل شعر خود دگرگونی هایی متناسب با جامعه ی نوین به وجود آورد. درون مایه های شعر فرخی که نتیجه ی برانگیخته شدن عواطف وی هستند، در اکثر موارد به صورت سلبی و نفی گرا که مبتنی بر انتقاد است، مطرح می شود. وی با ناسازگاری نسبت به واقعیتهای جامعه- استبداد،عدم آزادی - بر طبق نظریه ی زیبایی شناسی انتقادی با«منش ایدئولوژیکی»اشعار خود با هدف آگاه کردن مردم از جامعه، به طرح اندیشه های معارض روی می آورد. فرخی در حوزه ی زبان از رهگذر ترکیبات خاص، زبان حماسی، ایجاد تحول معنایی در تعبیرات رایج در غزل، کاربرد لغات فرنگی و اصطلاحات عامیانه و در حوزه ی تخیل با تشیبه، تشخیص و استعاره، نگرش خاص انتقادی خویش را ارایه کرده است. شعر فرخی بر اساس نظریه ی زیبایی شناسی انتقادی، در باب محتوا، زبان و در برخی موارد در حوزه ی تخیل، «انقلابی»است؛ زیرا شاعر با وارد کردن مضامین سیاسی و اجتماعی نو در غزل و به تبع آن با دگرگون شدن زبان و تخیل شعرش، نوعی تغییر در غزل سرایی فارسی به وجود آورد. او با این شیوه می کوشد ضمن انتقاد از وضع موجود، «افق آزادی»را نشان دهد. طبق نظریه ی فوق، همین«شکل زیباشناختیِ»غزل فرخی با ویژگی های خاص خویش موجب می شود که شعر وی در برابر روابط اجتماعی موجود تا حدی«مستقل و خودمختار باشد».

تأثیر قرآن و حدیث بر شعر مشروطه(ملک الشعرا بهار ، نسیم شمال و میرزاده عشقی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1388
  الهه حسن پور آهنگر   مرتضی محسنی

ادبیات فارسی با همه ی گستردگی مفهومی و درون مایه ی زیبایی شناختی، به تصویر درآورنده ی نیازهای عینی و آرمانی زندگی مردم در جامعه ی ایرانی پس از اسلام گردید. شعر کلاسیک فارسی ضمن بهره بردن از زمینه های معنایی گوناگون بیش از همه متأثر از فرهنگ دینی است.در این پژوهش سعی شده است با معرفی فرهنگ اجتماعی پیش از عصر مشروطه و پس از آن که به سوی الگوی فرهنگی جامعه ی غیر دینی سوق می یافت، با ارائه ی جدول ها و آمار،گرایش بهار، نسیم شمال و عشقی را به آیات و احادیث در طول حیات شاعری آنان نشان دهد.هم چنین نگارنده، برای تبیین جنبه های زیبایی شناختی اشعار محدوده ی پژوهش که سرایندگان آن از آیات و احادیث تأثیر پذیرفته اند به تقسیم بندی و تحلیل هایی در حوزه های : قالب ، موضوع، چگونگی طرح آیات و احادیث دست زده است.

بهینه سازی خط تولید کارخانه سیلیس البرز
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران 1378
  مرتضی محسنی   منوچهر اولیازاده

با توجه به اهمیت بهینه سازی خط تولید یک کارخانه در بالا بردن کیفیت و کمیت محصول، کاهش هزینه تولید و قیمت تمام شده تولیدات که نهایتا"منجر به افزایش سودآوری کارخانه می شود، کارخانه سیلیس البرز بهینه سازی خط تولید خود را مورد توجه قرار داده است .

اندیشه های اجتماعی در شعر پروین و بهار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1373
  مرتضی محسنی   محمدجعفر یاحقی

در این رساله سعی شده است تنها به بررسی مضامین اجتماعی شعر پروین و بهار و علل ایجاد پدیده ها و پیامدهای آن، پرداخته شود. از آن جایی که اساس کار رساله بررسی اندیشه های اجتماعی این دو شاعر بوده است از بررسی ویژگیهای زبانی و تکنیکی و صور خیال اشعار و تاثیر جامعه بر این دو شاعر در پدید آمدن زبان، نوع تصاویر و موسیقی دوری جسته و این تاثیر نظام جامعه را بر شاعر در ایجاد زبان و تخیل، به زمانی دیگر و با دیدگاههای جدیدتر اختصاص داده ام. تا آن جا که ممکن بود از موضوعهای اجتماعی که در شعر پروین و بهار آمده، سخن به میان آمده و به تحلیل و بررسی آنها می پردازد که بعضی از این مقوله ها چنین است : فرهنگ که خود شامل ارزشها، هنجارها، اخلاقیات ، آداب و رسوم، عرفان، تعلیم و تربیت ، تاثیر نیروهای موهوم در جامعه، فرهنگ آرمانی و فرهنگ پذیری می شود، شخصیت ، بویژه شخصیت پروین و بهار در شعرشان، خانواده و نقش پدر و مادر و فرزندان و کارکرد آنها در خانه و تاثیر فقر بر تعلیم و تربیت و بزهکاری فرزندان در خانواده ها، فرزندان یتیم و بی سرپرست ، فرد در برابر جمع، طبقات و قشرهای اجتماعی در عهد شاعر و بررسی کارکرد طبقات و قشرهایی چون: طبقه حاکم، فقیر و غنی، عاقل و جاهل و دیوانه، مذهبیان، عوام و خواص و زنان، نقش و پایگاه اجتماعی، روابط اجتماعی و اصولی که در روابط اجتماعی از دیدگاه این دو شاعر باید مدنظر قرار گیرد، جامعه شناسی سیاست که خود از مباحثی چون حکومت ، قوه مجریه و ویژگیهای حاکمان و مجریان کشور و بررسی کارکردهای مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه، احمدشاه، رضاخان و محمدرضا پهلوی، قوه مقننه و جامعه قانونمند و مقام قانون در جامعه ایرانی، انتخابات و وضع مجلس ایران، قوه قضاییه و تحلیل نظام قضایی کشور و قاضیان و نقش آنها در ایجاد امنیت ، تحلیل نوع برخورد بهار با حکومتیان تشکیل می شود، مذهب و جامعه و نقش و کارکرد دین در جامعه ایرانی، اندیشه های دینی در جامعه، نقش مصلحان دینی در اصلاح جامعه، برخورد پروین و بهار با متولیان دین و فرهنگ دینی ایرانی در عهد بهار، قدرت اجتماعی و برخورد این دو شاعر با قدرتمندان، وطن گرایی در شعر بهار، نظام اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور در عهد بهار براساس شعر بهار و بررسی ساختار جامعه و رویدادهای اجتماعی در عهد بهار و سرانجام راه حل جامعه نابسامان ایرانی از دیدگاه بهار.

ذرات اسپینی کلاسیک و امواج گرانشی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی 1379
  مرتضی محسنی   حمیدرضا سپنجی

در این رساله امواج گرانشی و برخی از ویژگی های آن و نیز دینامیک ذرات اسپینی در نسبیت عام مرور می شوند. حرکت ذرات اسپینی در میدان گرانشی امواج گرانشی بررسی می شود. جواب های معادله های پاپاپترو دیکسون برای یک ذره جرم دار اسپینی در میدان این امواج برحسب جواب های دستگاه دینامیکی مفید، ساخته می شود. نشان داده می شود که برای امواج گرانشی همساز با قطبش معین، این دستگاه به یک معادله از نوع ماتیو هیل تبدیل می شود. برای امواج ضعیف، معادله های پاپاپترو دیکسون به صورت اختلالی حل می شوند. نشان داده می شود که مقدار انحراف مسیر ذره از ژئودزی های میدان بستگی به نسبت اسپین به جرم ذره به طول موج دارد و برای مقادیری از این نسبت، تاثیر جفت شدگی اسپین گرانش بر حرکت ذره به اندازه تاثیر نیروی کشندی معمول مهم است. تاثیرا حتمالی این نتایج بر آشکاسازی امواج گرانشی بررسی می شود. بالاخره مسئله برای معادلات تولچیجیو نیز حل می شود و نتیجه گرفته می شود که نتایج بسیار به نتایج پاپاپترو دیکسون نزدیک اند.