هر شعری، پیش و پس از سروده شدن، با زبان و واژه ها سروکار دارد. فکر، تخیل و به طور کلی ماهیت هر شعری، در چارچوب نظام زبانی و دایرة واژگانی شاعر شکل می گیرد. به تدریج، سنت ها و عادات، هر گروه از کلمات را در حوزة معنایی و سبکی خاص جای می دهد. شاعران بزرگ، همواره توانسته اند حدود عادات واژگانی را شکسته و خود روش های تازه ای را در این زمینه پدید آورند. معانی و مضامین گوناگون هر شاعری، با تعداد معین ...

در این مقاله، ابتدا با تکیه بر دو تعریف و توصیف دکتر شفیعی کدکنی از شعر، اولا" «زبان»  به مثابه‌ی یکی از عنصرهای سازنده‌ و نیز بستری که «شعر چونان حادثه‌ای در آن روی می‌دهد»، بررسی گردیده و ثانیا" به نقش ارتباطی و یگانه ساز آن در میان «نجواگر و شنونده»، اشاره شده است. بنابراین، مباحثی نظیر تفاوت زبان شعر و زبان روزمره، «نارسایی زبان در القای ما فی الضمیر»، «زبان و اندیشه» و «زبان و جامعه» به ا...

در هنر درمانی، کلامی­ساختنِ هر چیزِ غیرِ کلامی یا هوشیارسازی آن­چه ناهوشیار است یکی از جالب­ترین و بدیع­ترین فعالیت­های هنر درمان­گر محسوب می­شود. شعر درمانی، یکی از جنبه­های هنر درمانی است. هر گاه کاربرد توصیفی و قاعده­مندی علمی پدیده­ها مدِّ نظر باشد از زبان توصیفی، و زمانی که نگرش نمادین پدیده­ها مورد نظر قرار می­گیرد، از زبان تمثیلی استفاده می­شود. بهترین زبانی که می­تواند معارف عقلی و مفاهیم مع...

شعر معاصر، برای برقراری ارتباطی مؤثرتر با مخاطب و به منظور تقویت زمینه‌های انتقال بهتر معنا می‌کوشد از امکانات موجود در هنرهای جدید، بهره‌برداری کند. از جمله این امکانات، دستاوردها و امکانات هنر سینماست که به طور خاص در شعر فاطمه ناعوت مصری (1952- ) مورد توجه است. او بر آن است تا با بهره‌گیری از زبان تصویر و با توجه به اقبال مخاطبان امروزی به هنر سینما از تکنیک‌های موفق به کار گرفته شده در این ...

در میان نحله­های گوناگون شعری در سه دهه­ی اخیر، "شعر گفتار" توانسته جایگاهی مناسب برای خود بیابد و از مقبولیت زیادی بهره­مند شود. در این مقاله، ویژگی­های زبان گفتار و چگونگی استفاده­ی شاعرانه از آن مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین سعی شده تا ابزارهای زبانی مورد استفاده در شعر گفتار، چگونگی گسترش مفهوم در زمینه­ای از سازندهای زبان گفتار، شیوه­های تخیل­ورزی در مقابل تداعی­گری و پاره­ای دیگر از خ...

زبان شناسی شناختی رویکردی است که به زبان به عنوان وسیله ای برای کشف نظام شناختی انسان می نگرد. لیکاف و جانسون(1980) مشاهده کردند که زبان استعاری با یک نظام زیربنایی یعنی نظام تفکر در ارتباط است. از نظر زبان شناسان شناختی، استعاره به هر گونه فهم و بیان تصورات انتزاعی در قالب تصورات ملموس تر اطلاق می شود. به عبارتی دیگر استعاره یک الگوبرداری از حوز? مبدأ و ملموس تر به حوز? مقصد و انتراعی تر است. ...

اساس این پژوهش برتمایز میان گونه های ادبی نظم، نثر و شعر است که در میان محققان ایرانی برای نخستین بار از سوی حق شناس مطرح شد. صورتگرایان فرآیندهایی را که زبان هنجار را به زبان ادب تبدیل می کند، برجسته سازی نامیده اند. برجسته سازی از طریق فرآیند هنجارگریزی، ممکن می شود. هنجارگریزی نیز، شامل دو زیر مجموعه قاعده کاهی و قاعده افزایی است. وقوع هر یک از این دو فرآیند زبان خودکار را از شکل هنجار آن خا...

درسروده های شاعران کهن فارسی زبان، نوعی شعر که آن را ملمعات نام نهاده اند دیده می شود که مصرع یا بیتی به زبان عربی و مصراع یا  بیتی دیگر به فارسی است . این نوع شعر مانند دیگر انواع شعر فارسی ،سابقه یی دیرین دارد که نخستین نمونه آن را از شهید بلخی شاعر قرن چهارم هجری نقل کرده اند و پس از او در دیوان های شاعران بزرگی مانند :سنائی ، نظامی ، سعدی ، مولوی ، حافظ و ملمع دیده می شود که درمیان آن بزرگا...

سید ابوالرّضا راوندی کاشانی از دانشمندان پارسی‌زبان قرن ششم هجری است که به زبان عربی شعر سروده است. از تألیفات گرانسنگ وی در فقه، تفسیر و ادب، تنها گنجینه دیوان شعر او باقیمانده است. در این مقاله که از بررسی دیوان وی و منابع ادبی مربوط فراهم آمده است، معلوم گشته که ابو الرّضا راوندی وارث دوره جمود شعر عربی و پیرو سبک شعر سنّتی عرب است، وی با پیروی از شیوه تصویرگری پیشینیان، تضمین و اقتباس، هنر ادب...

«ارغوان» شعری درخشان با مضمونی اجتماعی، سرودۀ هوشنگ ابتهاج از چهره‌های مشهور شعر معاصر یا نیمایی است. عواطف غالب بر این شعر غم و اندوه و حسرت است که فقدان آزادی بر دل شاعرِ دربند مستولی ‌گردانده است، اما اندیشۀ آرمان‌گرایانۀ او در انتظار دمیدن صبحی برای پرواز و رهایی است. این پژوهش با رویکردی فرمالیستی و با روشی تحلیلی سعی دربررسی شعر ارغوان در سه ساحت زبانی، موسیقایی و زیبایی‌شناختی دارد. بررسی...