در این تحقیق که به شیوهی کتابخانه ای تهیه شده است ، شخصیت ، مقام ، اهمیت وویژگیهای پیر در حدیقه و مثنوی و چند اثر عرفانی دیگر مورد بررسی قرار گرفته است . در این مقایسه مشخص می شود سیمای پیری که مولانا به تشریح آن می پردازد ، از توصیف سنایی کامل تر است . اگرچه این سیما در ادب عرفانی و به خصوص در حدیقه و سایر آثار سنایی سابقه دارد . انتخاب پیر حقیقی و هشدار همیشگی مولانا از گرفتارشدن در دام پیر د...

دیدار شمس‌الدّین تبریزی و مولانا جلال‌الدین محمّد بلخی یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز پربرکت در تاریخ عرفان اسلامی است که برکات آن در شخصیت و آثار جاودانه‌ی مولانا بر صحیفه‌ی روزگار ماندگار شده است. امّا این ارتباط انسان‌ساز در هاله‌ای از داستانی بی‌مایه پنهان شده است که در آن ضمن پرسشی پیامبر اکرم (ص) با بایزید مقایسه می‌شوند. در این جستار نگارنده کوشیده است تا با تکیه بر داستان کنیز و پادشاه که نق...

مثنوی معنوی از ارزشمندترین آثار عرفانی اخلاقی ادب فارسی است که در پی تعلیم زندگی حقیقی و نمودن راه سعادت به بشر است. این کتاب بر رسیدن به منبع خلقت و کمال غایی انسان تأکید می‌کند؛ البته در رابطه‌ای دوسویه به تلاش برای زندگی مطلوب این جهانی نیز توجه دارد. مسئلة این پژوهش آن است که دنیا و جلوه‌های آن به چه میزان و از چه دیدگاهی در این اثر نمود یافته است؛ هم‌چنین چگونگی و چرایی گرایش مولانا به دنی...

پرداخت تخصّصی به مبحث «قوت جان» در آثار عرفا، و بویژه مولانا، علیرغم جاذبه و استعداد بالای موضوع، پهنه‌ای است که گوییا از مسیر قافله عرفان‌پژوهان، به دور مانده است و اگر هم پژوهشگران حوزه ادب عرفانی، و یا مولاناپژوهان، به مسائلی نزدیک به این موضوع پرداخته‌اند، محصول کارشان یا نگاهی مجمل به آراء و افکار مولانا دارد و یا حیطه کندوکاوشان، تنها زاویه­ای از آن چیزی است که در دایره‌­ « قوت جان » می‌گن...

ولدنامه اثری است در قالب مثنوی که در بحر خفیف سروده شده است. این کتاب در تفسیر دقایق و معانی عرفانی و اخلاقی و شرح اخبار و احادیث و تفسیر آیات قرآن همراه با ذکر امثال و بیّنات، حکم و کنایات، نوادر لغات و ترکیبات و اعلام احوال مولانا جلال‌الدین، برهان‌الدین محقق، شمس تبریزی، صلاح‌الدین زرکوب و دیگران است که تصویری درست از زندگی جسمانی و روحانی مولانا و حالات و مقامات مریدان و مصاحبان او را منعکس ...

یادگرفته­های هر شخص، خواه ناخواه در کلام و گفتارش انعکاس می­یابد و گفتار هر شخصی به تناسب بهره­گیری از منابع مختلف دستخوش تغییرات و تأثراتی است که متون و آموزه­های پیشین بر او دیکته می­کنند. شاعران نیز که همواره یک قدم از افراد دیگر در کشف نهان اشیا جلوترند، از این پدیده مستثنا نیستند؛ بلکه قصاید و اشعار شاعران به شکل بارزی، انعکاسی است از آموزه­های مختلفی که فراگرفته­اند. آموزه­های قرآنی دراین...

بهاءالدین ولدمعروف به سلطان ولد (623-712ه) فرزند بزرگ و پرورده واقعی مولانا, از لحاظ روحی و جسمی شباهت فوق العاده ای به پدر بزرگوار خود داشت,علاوه براین شباهت ذاتی, وی در زندگی ,عرفان و اندیشه نیز خود را به پدر شبیه ساخت.به همین همانند مولانا دیوان اشعاری به تبعیت از کلیات شمس, معارف به سبک فیه ما فیه وسه مثنوی(ابتدانامه,رباب نامه و انتها نامه) به پیروی از مثنوی مولانا سرود.او در مثنویهای خود ا...

درک ذات خداوند و دریافت کیفیت صفات او، از مسائل پیچیده‌ای است که انسان با‌شعور و آگاه در همة دوران‌ها به‌ آن ‌اندیشیده‌ و در جستجوی فهم آن برآمده است. این نکته در قرن‌های بسیار، هستة اصلی بحث‌های عارفان، فیلسوفان و متکلمان شرقی و غربی بوده است. آنان در آثار خود کوشیده‌اند تا از این راز سربه‌مهر پرده برگیرند که خدا چگونه وجودی‌ است و از چه راهی با او ارتباط عمیقی می‌توان برقرار کرد. در میان عارف...

گذر زمان تراژیک بوده، هست و خواهد بود. سمبلیسم، مکتبی که در نتیجه‌ی نهضتی ادبی و هنری در اروپا شکل گرفت، می‌کوشد با به‌کارگیری فنون مختلف از جنبره‌ی زمان بگریزد در واقع، شاعر و نویسنده سمبلیست سعی دارد با استفاده از نمادها و سمبل‌ها، خود را از بعد زمان برهاند و انقباض و انبساط زمانی ایجاد کند. آثار مختلف مکتوب و نمایشی به پیروی از این مکتب خلق شده است. آثار عرفانی مانند منطق الطیر عطار، مثنوی م...