مصرف یکی از شاخصه های مهم اقتصادی در هر جامعه ای است، به طوری که نسبت شایسته بین تولید و مصرف در هر اقتصادی یک ضرورت به شمار می رود. یکی از اصول موجود در علم اقتصاد متعارف که به ظاهر از وجوه افتراق نظام های اقتصادی مبتنی بر اندیشه بشری و نظام اقتصاد اسلامی است، اصل تناقض خسّت یا معمّای صرفه جویی می باشد. بنا بر این اصل، چنانچه در سطح فردی صرفه جویی صورت گیرد، امّا این افزایش در پس انداز، تحرّکی در ...

علی (ع) آگاه ترین فرد به قرآن کریم و تفسیر و تبیین آن کتاب الهی بعد از رسول خدا (ص) بوده است. نقل های متنوعی از ایشان در ابواب گوناگون فقهی برجای مانده است که نشان دهندة دیدگاه های حضرت درمورد آیات فقهی است. براساس روایات، علی (ع) در موضوعات مختلف احکام توصیه ها و تبیین هایی داشته است که مراجعه به کتب تفسیری، مخصوصاً تفاسیر روایی، صحت این ادعا را اثبات می کند. علی (ع) در سخنان خود به تفسیر آیات ...

«قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های مالی» در سال 1393 لایحه‌ى جدیدش در مجلس شورای اسلامی مطرح و در سال 1394 به تأیید مجمع تشخیص مصلحت رسید. این نوشته ضمن بررسی قانون مزبور و مقابل نهادن مفاد آن با مبانی فقهی به این واقعیت رسیده که مزیت‌های آن نسبت به قانون‌های قبلی اغلب در توجّه بیشتر به راهکارهای فقهی بوده است، مواردی چون تفکیک قائل شدن میان بدهکاران با امعان نظر به سابقه‌ی بدهکاری، تقلیل در حبس، ن...

فقهای شیعه و قوانین موضوعه ایران، همسو با آیات قرآن، روایات، اصل لزوم، قاعده تسلیط و عرف، عقد قرض را تملیکی می دانند و سود و زیان مال قرضی را متوجّه مقترض دانسته و معتقدند که مقرض، حقّ دخالت در تصرّفات مقترض را ندارد و در مقابل، عده ‌ای از فقها، عقد قرض را متضمّن اباحه تصرّف می ‌دانند. اما هر دو گروه، بر لزوم پرداخت خمس این مال توسط مقرض اتّفاق ‌نظر داشته و معتقدند که چنان چه وصول مال قرضی در موعد سا...

قرآن کریم به صورت مکرر از اطعام به نیازمندان جامعه سخن گفته است چرا که این گروه در ابتدایی‌ترین نیاز خود یعنی خوراک درمانده‌اند. پر واضح است این آیات در یک بستر تاریخی نازل شده‌اند لذا تدبر در آن‌ها مطابق با ترتیب نزول و با توجه به حوادث و مخاطبان عصر نزول می‌تواند مراحل تشریع یک حکم را آشکار کند. پژوهش حاضر با همین هدف به نگارش درآمده است. بدین‌سان طبق روایات معتبر ترتیب نزول، چینش آیات اطعام ...

بانک نهادی مالی است که نقش اساسی در تقویت و استمرار نظام اقتصاد سرمایه‌داری دارد. کارکردهای بانک را می‌توان به دو بخش تقسیم نمود: یکی سرمایه‌داری و دیگری خدماتی. کارکرد سرمایه‌داری نیز به دو بخش هنجاری و اثباتی تقسیم می‌شود. در نظام بانکداری ربوی، رابطه ثروت و کار (فعالیت اقتصادی) لزوماً برقرار نیست و لذا صاحبان سرمایه بدون زحمت و فعالیت با دریافت بهره از وام‌گیرندگان ثروتمندتر می‌شوند. با توج...

کمبود و نبود منابع مالی لازم می‌تواند مشروعیت یک نظام سیاسی را با چالش مواجه سازد؛ از این رو هر نظام حکومتی تلاش می‌کند برای حل این معضل چاره بیندیشد. یکی از راه‌های متداول آن است که حاکمیت با اخذ مالیات، وظایف حاکمیتی خود را انجام دهد. می‌توان ادعا کرد امروزه تمام جوامع این رویکرد را پذیرفته‌اند. نظام سیاسی اسلام نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ وضع مالیات‌های شرعی مؤید این مطلب است. حال اگر این ...

یکی از سفارش­های ویژه دین، پرداخت زکات است که در مفهوم همگانی آن به معنای هزینه در راه خداست. این هزینه به پیوند افراد با دین یعنی عوامل برانگیزاننده دینی مانند ایمان و سرمایه دینی بستگی دارد. هزینه­های این جهان نیز در شرایطی از سرمایه دینی اثر می­پذیرد. این مقاله در پی آن است که به بررسی اثر سرمایه دینی بر هزینه­های این جهان و هزینه­های در راه خدای خانوار با نگاه به نظریه­های اسلا...

 خطبۀ فدک حضرت زهرا (س) مانند نهج‌البلاغۀ امیر، بیان حضرت علی (ع)، در اوج هنر و عظمت و از میراث‌های عظیم الهی برای بشر است. یکی از فرازهای مهم خطبۀ فدکیه، تشریح فلسفۀ احکام است که با بیان رسایی در آن مجلس مطرح شده‌اند. احکامی همچون ایمان با فلسفۀ طهارت از شرک، نماز برای پیراستن از کبر، زکات برای توسعۀ رزق، روزه برای اخلاص، حج برای تقویت دین، عدالت مایۀ آرامش قلوب، امامت مانع از تفرقه، جهاد عزت ...

چگونگی حیات فقه قرآنی در بستر متحوّل زمان به همراه عناصر و زمینه های آن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. فقه مبتنی بر تشریعات قرآنی از پویایی ویژه ای برخوردار است. نویسنده با بیان دو نوع انگیزه برای طرح بحث جاودانگی و عدم جاودانگی قوانین شریعت، به بررسی سه دیدگاه در مورد عوامل جاودانگی شریعت پرداخته که عبارتند از: 1 - تغییر پذیری احکام بر اساس تغییر موضوعات، 2 - نقش اجتهاد و 3 - پویایی ذهن و شنا...