از بعد از ملاصدرا تا کنون تفاسیر متعددی از اصالت وجود و اعتباریت ماهیت صورت گرفته که می‌توان این تفاسیر را به سه دسته تفکیک کرد: الف) تفسیر عرفی، ب) تفسیر فلسفی، ج) تفسیر عرفانی. نگارنده بر این باور است که تفاسیر فلسفی و عرفانی تفاسیری صحیح از اصالت وجودند ولی تفسیر عرفی تفسیری ناصحیح از اصالت وجود است که ناشی از نگاهی غیردقیق به مقولۀ هستی است. در این مقاله با مراجعه به آثار متعدد ملاصدرا تفسی...

هرچند در متون عرفانی عموماً از اختلافات مذهبی خبری نیست، با این حال نمی‌توان وجود آنها را در کتب عرفانی نادیده گرفت. مقاله حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی تألیف شده است، نقاط اشتراک و اختلاف تفاسیر عرفانی فریقین را به لحاظ متنی و محتوایی، ذیل داستان حضرت موسی(ع) و خضر(ع) مورد بررسی قرار می‌دهد. روشمندی در تدوین متن، تداعی مفهوم سلوک و پرورش زبان عرفانی، از جمله اشتراکات مهم تفاسیر عرفانی است. دقت...

تفسیر منسوب به قمی از جمله تفاسیر امامیه است که در قرن چهارم تالیف شده است، در طبقه بندی تفاسیر آن را جزء تفسیرهای روایی و نقلی می آورند، اما بر مبنای متن تفسیر مولف در موارد پر شماری برای رسیدن به فهم آیات اجتهاد کرده است، یعنی وی با تکیه بر دانسته های غیر نقلی کوشیده است مراد آیات را بیابد. در قسمت اول این جستار در این تفسیر می پردازیم و قسمت سوم را به عوامل مؤثر در اجتهاد مؤلف اختصاص داده ای...

این رساله مشتمل است بر : مقدمه ( حرفی از هزاران) که در آن به موضوع و روش کار و تاریخچه موضوع می پردازد. فصل اول ( سفر به آسمان ) که به تعریف تفسیر ، در قالب تمثیل های گوناگون – که نشانگر معنای حقیقی تفسیر است – اختصاص دارد. فصل دوم ( نردبان آسمان) که در آن به تاریخ تفسیر و چگونگی پدیدآیی روش های تفسیری و یاد کرد تفاسیر در هر یک از روش ها و ... اشاره نموده است . فصل سوم ( اسطرلاب آسمان) مشتمل بر...

صحابه رسول اکرم (ص) ، تابعین و دانشمندان اسلامی ، همه اتفاق نظر دارند که آیه تطهیر درباره پنج تن آل عبا ( اصحاب کساء ) فرود آمده است؛ حتی امّ سلمه و عایشه که خود شاهد بر نزول آیه بوده و امید داشته اند که مشمول این آیه باشند بر دلالت آن فقط بر پنج تن تصریح کرده اند، با این حال ، معدودی از افراد ، با نظرات شخصی خود ، کوشیده اند تا این آیه را یا فقط به زنان پیامبر ( ص ) اختصاص دهند و یا علاوه بر پن...

اجرای حکم غایت و هدف نهایی هر دادرسی است. شناسایی و اجرای احکام خارجی نیز در تمامی کشورها همواره به عنوان مساله ای مهم مطرح بوده وطلاق نیز یکی از مهمترین مباحث در احوال شخصیه است. شناسایی و اجرای آرای طلاق خارجی از این جهت دارای اهمیت است که این آراء گاهی در مورد اتباع ایرانی و گاهی در مورد اتباع خارجی (که ممکن است تابعیت زوجین نیز بایکدیگر متفاوت باشد) صادر و در ایران اجرای این آراء مطرح می گر...

امام رضا (ع) به عنوان امام هشتم شیعیان در ادامه راه پیامبر اکرم (ص) در تبیین قرآن، روشی منحصر به فرد ارائه داده اند که با تفاسیر معتبر تفاوتی اساسی دارد. ایشان با استفاده از شیوه های قرآن به قرآن، روش مأثور، روش عقلی و کلامی و بعضاً علمی، به تفسیر قرآن پرداخته اند. امام رضا (ع) در تفسیر قرآن، برخلاف تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان طبرسی به سراغ ظاهر سخن مانند: لفظ، لغت، بلاغت، صرف، نحو و ... نرفت...

دگرگونى‌هاى تفاسیر قرن چهارده به لحاظ روش و گرایش تفسیرى مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. نویسنده با تقسیم دگرگونى‌هاى پدید آمده در تفاسیر قرن چهارده به دو بخش حذفى و اثباتى، نخست به بیان منابع و معیارهایى مى‌پردازد که در تفاسیر گذشته اعمال مى‌شده امّا در تفاسیر قرن چهارده نادیده گرفته مى‌شود مانند: اعتبار اسرائیلیات، طرح مبسوط مباحث ادبى و لفظى، تفصیل آیات الأحکام، زیاده روى در تکیه بر روایات. ...

بدون تردید روایات مسند و صحیح یکی از گنیجینه‌های ارزشمند در تبیین آیات و رمزگشایی از آنها و تأویل متشابهات است. دستیابی به روایاتی که هم به لحاظ سندی و هم به لحاظ متنی بتواند چنین نقشی را در فهم آیات قرآن کریم ایفا کند، همواره وجهة‌ همّت قرآن پژوهان به ویژه در تفاسیر اثری بوده است؛ امّا مشکل اساسی موجود در نوع تفاسیر اثری یعنی «حذف اسانید روایات» موجب گردیده که احراز نسبت روایات به معصوم دستخوش ت...

«قلب» در ریشه لغت به معنای تغییر و تحول و دگرگون شدن است. با نگاهی به آیات و روایات دامنه گستردهای که برای معنا و مفهوم قلب لحاظ شده آشکار میگردد به نحوی که علاوه بر انفعال و احساس و عمل نیز به عنوان محل ادراکات حصولی و وسیلهای جهت شهود عرفانی و ادراکات حضوری نیز مطرح میگردد. از منظر قرآن و روایات قلب مبدأ همه شناختها و معرفتهاست، لذا شخص طالب معرفت در ابتدا باید به قلب خود بپردازد و ابزارها و ...