چکیده تطبیق و شرح "تصاویر شاهنامه ی بایسنغری" با استفاده از "روایت شناسی" به عنوان دانشی نو ظهور از مهمترین رویکرد های پژوهشی در این تحقیق است . رسیدن به نتایج این پژوهش حاصل نظرورزی های روایت شناسانه در بررسی "نظام روایت ها" و" پیشینه ی روایت گری" در نقاشی ایرانی بوده و این پژوهش با فرض روایت گری یا عدم روایت گری در نقاشی ایرانی و همچنین با فرض تفاوت نوع روایت در نقاشی ایرانی با دیگر سنن تصو...

این مقاله نخست یکی از مفاهیم کلیدی مطالعات آیکونوگرافی با عنوان «دانش نقش مایه ها »، را که از موارد مهم این حوزه مطالعاتی محسوب می شود، معرفی نموده، سپس این مفهوم را از طریق نگاره هایی چند از دو شاهنامه بایسنقری و طهماسبی، از مکاتب هرات و تبریز، به آزمون گذاشته است. با ارائه این فرض که به کارگیری نقش مایه های ادبی از طریق تصویر در مکتب تبریز صفوی در مقایسه با هرات تیموری با حساسیت و دقت چشمگیری...

چکیده شاهنامه فردوسی به عنوان یکی از کتاب هایی که بیش از هر کتاب دیگری، در طول تاریخ هنر نقّاشی ایران، تصویرسازی شده است، از جایگاه ارزنده ای از نظر تعامل و ارتباط میان ادبیّات و نقّاشی برخوردار است. این اثر گرانقدر، نوعی رساله فرهنگی، هنری و ادبی است که با پاسداشت و انتقال مفاهیمی چون نیکی و داد و دهش؛ اخلاق و انسانیّت، آزادی و وطن دوستی را در خلال داستان ها و تصاویر بی بدیلش، به مخاطب عرضه می...

شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی و نیز سایر منظومه­های پهلوانی ایران زمین، پیوسته مورد توجّه سرایندگان کُردزبان بوده­ است. یکی از این داستان­های پهلوانی که در شاهنامۀ فرزانۀ توس باختصار آمده و بعدها در ادبیات فارسی و نیز کُردی به صورت منظومه­ای مستقل سروده شده، ماجرای به تخت نشستن بهمن و نبرد و درگیری او با خاندان رستم است. شاعر توانای کُرد، سیّد نوشاد ابوالوفایی نیز نبرد بهمن و فرامرز را به فارسی (بحر...

در پدیدآیی نگاره ها، همانند تمام آثار فرهنگی دیگر، ساخت ها، زیرساخت ها و روساخت های مختلفی دخیل اند. از آنجا که این سه اصطلاح برخاسته از ایدئولوژی های مدرن هستند، قصد پژوهش گران، لزوما ًدرک اینها از طریق رمزگشایی اثر فرهنگی نیست، بلکه نگاهی طبقه بندی شده تر، روشن تر و عینی تر است. در این نوشته سعی شده تا از طریق مطالعه عوامل ایجادکنندة اثر فرهنگی، پاسخی مقتضی به شرایط دوگانه تقابل فرمی و مضمونی ...

آداب و رسوم و سنت های اجتماعی در بستر زمان و با تغییر حکومت ها همواره به شکلی تازه جلوه گر شده است. این سنت ها در مراسم مختلف، از جمله سوگواری، حضور داشته اند.  مغولان نیز در ابتدا به واسطۀ نوع زندگی بدوی خود آداب و رسوم خاصی داشتند که در انواع فعالیت های روزمره شان ظهور داشت. ایشان به این سنت ها، که در برخی موارد ریشه در اعتقاداتشان داشت، تا سال ها پس از حمله به ایران و استقرار و ایجاد حکومت ع...

در اواخر سدۀ نهم در بطن تجریدگرایی نقاشی ایران تمایلی آشکار به بازنمایی جهان محسوس زاده می شود. گرایش به واقع گرایی که ابتدا در نگارگری مکتب هرات و در نگاره های بهزاد پدیدار شد همچون خط پیوسته ای آثار هنرمندان اواخر سدۀ نهم و دهم ه.ق را به هم پیوند می دهد. با انتقال بهزاد به تبریز هنرمندان نگارگری مکتب دوم تبریز به پیروی از سنت بهزاد، بی آنکه با بینش آرمانی هنر نقاشی قطع رابطه کنند، نگاهشان را ...

دوره تیموری از جمله ادوار تأثیرگذار در تاریخ هنر و نگارگری ایران است که آثار ارزشمندی از آن بجای مانده است. تحقیقاتی که در این حوزه انجام گرفته تنها به شاهنامه بایسنقری محدود شده است و دیگر مجموعه های این دوره کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند. شاهنامه بایسنقری متعلق به مکتب هرات است که در سال 833ه.ق/1430م در هرات و در 22 مجلس با اندازه صفحات 384× 265 م م نگارگری شده است. این شاهنامه به سفارش با...

بررسی و مطالعۀ طومارهای نقالی به عنوان بخشی مکتوب از سنت حماسی ـ روایی ـ شفاهیِ در باور انسان­های ابتدایی نام با ذات منطبق است؛ زیرا انسان ابتدایی فکر می­کرد ارتباط بین نام و شخص یا شیء موسوم به آن قراردادی نیست و نام جزوی از وجود خود اوست و نیروهای شر می­توانند از این طریق به او آسیب برسانند. این نوع نگاه به نام مختص مکان خاصی نیست و در همۀ جوامع وجود دارد و قواعد خاصی نیز با عنوان تابوی نام بر...

دست نویس مصوّر شاهنامه، موسوم به شاهنامۀکوچک دوم، نسخه ای، پراکنده و ناقص از شاهنامۀ فردوسی است که بر اساس برگ های مصوّر موجود ازآن و نیز 3 دست نویس مشابه دیگر به سدۀ 8 هجری قمری و کتابت در بغداد منسوب شده است؛ و بر همین اساس به عنوان اولین دست نویس مصوّر شاهنامه تا به امروز محسوب می شود. از این دست نویس 285 برگ در قالب میکروفیلم موجود بوده که متشکل از51 برگ مصوّر و 234 برگ غیر مصوّر است. مطابق بازس...