چکیده عاشورا، موضوعی است که ادیبان در ملت های مختلف در آثار ادبی خود از زوایای گوناگون بدان پرداخته اند. شعر عربی و فارسی نیز از تاریخ پیدایش آن شاهد شاهکار های بسیاری بوده که گاه بر ادبیات دیگران نیز تأثیر گذار بوده است. ترکیب بند محتشم کاشانی از جمله شاهکار هایی است که مورد استقبال شاعران متعهد، از جمله سید مهدی بحرالعلوم در شعر عربی قرار گرفته و نواده ی وی سید حسین بحرالعلوم نیز، قصیده ی ...

یکی از مبانی دستگاه فکری محتشم کاشانی، مقولة درد است. محتشم، درد درونی و حقیقی را مبنای حرکت در این عالم، عامل رافع حجاب دل، باعث رسیدن به لذّت پایدار و موجب خلوص عیار عشق می داند. در نقطة مقابل، بی دردی را مایة هلاکت و نابودی، موجب ملال و افسردگی و حجاب راه انسان معرفی می کند. این مقاله،به روش تحلیلی به واکاوی و تبیین موضوع درد در شعر محتشم می پردازد؛و نیز سیری است در اشارات تأمّل برانگیز این شا...

بررسی تطبیقی مراثی و اشعار عاشورایی شاعران عرب­زبان و فارسی ­زبان، در میان پژوهشگران و ادیبان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این زمینه، عمده ترین ویژگی محتوایی مراثی عاشورایی، بیان مظلومیت امام حسینع، سختی­ها و مصیبت های کربلا و گریه ­محوربودن آن است . شریف رضی، شاعر عرب­زبان قرن چهارم هجری (359ـ406) و محتشم کاشانی، شاعر فارسی­ زبان قرن دهم هجری (905ـ996)، هر دو از شاعران شیعی و دارای اشترا...

یکی از مبانی دستگاه فکری محتشم کاشانی، مقولة درد است. محتشم، درد درونی و حقیقی را مبنای حرکت در این عالم، عامل رافع حجاب دل، باعث رسیدن به لذّت پایدار و موجب خلوص عیار عشق می داند. در نقطة مقابل، بی دردی را مایة هلاکت و نابودی، موجب ملال و افسردگی و حجاب راه انسان معرفی می کند. این مقاله،به روش تحلیلی به واکاوی و تبیین موضوع درد در شعر محتشم می پردازد؛و نیز سیری است در اشارات تأمّل برانگیز این شا...

تذکره خلاصه الاشعار و زبده الافکار مفصل ترین تذکره عمومی تاریخ ادبیات فارسی شمرده شده است. میرتقی الدین کاشانی مولف این تذکره، از شاگردان محتشم کاشانی بود و در شعر «ذکری» تخلص می کرده و به ««میر تذکره» شهرت داشته است. وی تذکره عظیم خود را که مهم ترین اثرش محسوب می شود، حدودا در 40 سال بین سال های 975 تا 1016ق تآلیف کرده است. خلاصه الاشعار از یک مقدمه، چهار فصل ابتدایی، چهار رکن، مقدمه خاتمه و خ...

سوالی که موجب این پژوهش و شکل گرفتن این رساله شد، این بود که آیا صائب از شاعران نزدیک به عصر خود مانند بابافغانی و محتشم و شاعر معاصر خود اسیر شهرستانی اقتفا نموده است و در صورت مثبت بودن جواب، اقتفای او به چه صورتی بوده است؟ برای جواب دادن به این سوال غزل هایی که صائب در آن ها از این شاعران نام برده، و ده غزل از بابافغانی، ده غزل از اسیر شهرستانی و پنج غزل از محتشم کاشانی را با بیست و پنج غزل ...

میرنجات شاعر قرن دوازدهم و از شاگردان طراز اول صائب تبریزی و از منشیان شاه سلیمان صفوی است که آثار بسیاری از او به جا مانده از جمله نسخه خطی ترکیب بندی در هجو صدر به شماره 4313 موجود در کتابخانه دانشگاه تهران، که در استقبال ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی شاعر قرن دهم سروده شده است؛لذا در این پژوهش با توجه به اهمیت کمی و کیفی استقبال در ادب منظوم فارسی ضمن بیان علل استقبال میرنجات از محتشم، به مقا...

منتقدان ادبی مرثیه را جزو انواع غنایی محسوب می کنند. با روی کار آمدن صفویه مرثیه مذهبی در غالب ترکیب وند رایج می گردد در اوج مرثیه ی عاشورایی در قرن دهم قمری می توان به قالب ترکیب بند اشاره کرد. تفاوت شعر عاشورایی با دیگر شعرهای دینی در این است که شعر عاشورایی دارای نوعی حماسه و شور است هرچند که در این نوع شعر غمی وجود دارد که در دیگر شعرهای دینی به این شدت یافت نمی شود شاعری مثل محتشم کاشانی ...

در ادبیات فارسی داستان های عاشقانه ی بی شماری وجود دارد که شاعران به این داستان ها تلمیح جسته و با عناصر و اجزای آن ها مضامین و تصاویری بدیع خلق کرده اند. در این زمینه داستان های عاشقانه ی یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خسرو و شیرین جایگاه ویژه ای دارند. از آن جا که شاعران سبک هندی به مضمون سازی مشهورند با عناصر این داستان ها مضامین و تصاویر بکری را آفریده اند. شاعران مورد مطالعه ی این پژوهش(محتش...