چکیده: دگرگونی و تحول، یکی از سنت های زندگی است، در عین حال تحول به معنای بریدن و منقطع شدن از گذشته و سنت نیست، در بسیاری از موارد دگرگونی و تحول بر همان شالوده ی قدیم یا همان بنیان های گذشته بنا می شود و می توان گفت نوآوری همان ادامه ی راه گذشتگان به طریقی دیگر است. بدون تردید خلیل مطران (1872-1949) یکی از بزرگترین شاعران معاصر عرب به شمار می رود. وی اولین ساربان قافله ی نوآوری در شعر معاصر عربی است، مطران یکی از پرچمداران نهضت تجدد طلبی و نوآوری در شعر عربی معاصر است وی در برخی از گوشه های شعرش، به خصوص شعرهای داستانی و اشعار وجدانی تحولاتی شگرف ایجاد کرد ولی به طور کلی از ایجاد تحولی ریشه ای در شعر عربی باز ماند. وی نوآوری را به خوبی حس و درک کرد و در طی بسیاری از مقالات و سخنرانی های خود دیگران را به نوآوری دعوت می کرد اما از تطبیق گسترده ی نظریات خود در اشعارش باز ماند مطران معروف به شاعر القطرین و شاعر الاقطار العربیه از نوآوران عرصه ی شعر معاصر عربی است که شاعری سنت گرا با گرایشهایی رمانتیک و نوآورانه است و توانست با مضامین و موضوعات جدیدی از قبیل حماسه، شعرهای داستانی، شعرهای وجدانی و شوق به وطن و همچنین اسلوب متمایزش در تصویرپردازی که وارد شعر کرد تحولاتی در بعد داخلی قصیده ایجاد کند و در بعد خارجی قصیده نیز با پرداختن به مسائلی همچون وحدت ارگانیک و نوآوری در قافیه ها و خلق وزن های جدید، راه جدیدی را فرا روی شاعران بعد از خود باز کند که ردپای دو مکتب کلاسیک و رمانتیک در اشعار وی نمایان است. کلید واژه: خلیل مطران، سنت، سنت گرایی، نوآوری، شعر.

پیوسته با تغییر در معیشت بشر، ادبیات نیز دچار تحول شده و شعر عربی از دوران تکامل آن در دوره ی جاهلی تا کنون دستخوش تحولات چشم گیری گشته و بخش عمده ی این فراز و نشیب ها به دوره ی معاصر بر می گردد که به دنبال پیشرفت های علمی و صنعتی و هنری غرب ایجاد شد. عقاد (1889-1964 م) یکی از شاعرانی است که در این تحولات ادبی سهم به سزایی داشته و با نوگرایی در ساختار شعر و مضامین آن به تسریع این روند کمک نموده است. وی توانسته با تنوع بخشی در قوافی و به کارگیری از قوالب و فرم های نوین دست به ابتکار زده و راه نوآوری را برای شاعران جوان، هموارتر نماید. و همچنین با دعوت به وحدت ارگانیک، توانست شعر را از پراکنده گویی و گسستگی اجزا رهانده و به هدف والای آن که پرداختن به وحدت وجود و هستی است نزدیک ساخته و ساختار شعر را به بدن جانداری مبدل کند که به سوی کمال رشد می کند. از سویی دیگر وی با انعکاس موضوعات اجتماعی توانست، دغدغه ها و واقعیت های زندگی مردم را به تصویر کشیده و با شگفت انگیزی تمام به مضمون پردازی از کوچکترین عناصر زندگی دست بزند و مضامین اشعارش را متفاوت از اشعار دیگران سازد. لذا مجموعه ی این دلایل ما را بر آن داشت که به بررسی انواع نوگرایی در شعر عقاد بپردازیم. کلید واژه ها: عقاد، نوگرایی در ساختار، نوگرایی در مضامین، وحدت ارگانیک

هم زمان با رشد آگاهی ها و ورود علوم غربی به جوامع اسلامی، این علوم در جامعه عراق گسترش یافت. زهاوی با علاقه ای خاص، به ذکر اصول علمی در اشعار خود پرداخت. او در این اشعار الفاظ را در اختیار معانی قرار داد. سروده های علمی زهاوی جز در برخی موارد، به دور از عاطفه و احساس است، اما دارای خیال پردازی های قوی است. زهاوی در این اشعار به ارزیابی ستاره شناسی و علوم فضایی، ماده و انرژی نور و حرکت ستارگان می پردازد. شاعر در افکار فلسفی خود به اندیشه در هستی و درون گرایی، فرا می خواند و نظریات جدید غربی و روح مادی در اشعار فلسفی او نمایان است. زهاوی در اشعار علمی خود عالمی شاعر، و در سروده های فلسفی، فیلسوفی شاعر است. در اواخر قرن نوزده با تغییر اوضاع اجتماعی و سیاسی در کشورهای اسلامی، برخی شاعران با پرداختن به موضوعات مطرح در جامعه، تعهد خود را نشان دادند. از جمله این شاعران رصافی بود. او در مقابل انواع تهمت ها به دفاع از اسلام برخاست، و به موضوعات دینی مورد نیاز در جامعه پرداخت و از این رهگذر خود را به عنوان اولین شاعر متعهد در ادبیات معاصر معرفی کرد. فراخوانی به وحدت ادیان، بررسی جایگاه واقعی زن در اسلام، سفارش به رعایت کامل احکام دینی و دفاع از وطن در برابر استعمارگران از جمله ویژگی های مهم اشعار دینی اوست.

تسعی هذه الرساله المتواضعه تحت عنوان مابین الرومانسیه والواقعیه فی الشعر العربی الحدیث أن تسلط الأضواء علی المدرستین الأدبیتین اللتین لعبتا دورا هاما فی أدبنا العربی و فی الأدب العالمی ککل ، وتخصص المرحله الإنتقالیه بینهما بفائق العنایه ، وذالک بإختصاص کل فصل بمدرسه أدبیه ثم یلیه الفصل الرئیس وهو الفصل الثالث الذی یدرس الإنتقال من الوجهه الرومانسیه نحو الواقعیه والإسباب والعوامل التی تقف وراء هذه الظاهره کما تدرس عدد من الشعراء الذین جسّدوا هذه الظاهره فی أشعارهم و إنتاجاتهم الأدبیه.

چکیده عاشورا، موضوعی است که ادیبان در ملت های مختلف در آثار ادبی خود از زوایای گوناگون بدان پرداخته اند. شعر عربی و فارسی نیز از تاریخ پیدایش آن شاهد شاهکار های بسیاری بوده که گاه بر ادبیات دیگران نیز تأثیر گذار بوده است. ترکیب بند محتشم کاشانی از جمله شاهکار هایی است که مورد استقبال شاعران متعهد، از جمله سید مهدی بحرالعلوم در شعر عربی قرار گرفته و نواده ی وی سید حسین بحرالعلوم نیز، قصیده ی جد خود را که در 132 بیت سروده بود ، مخمس کرده است. این پژوهش پس از بررسی و شرح و ترجمه این اثر ارزشمـند، به مقایسه ی محـتوایی و زیبا شـناختی دو اثر فارسی و عربی در حوزه عاشورا پرداخته و اشتراکات و تمایزات آن دو را در این سه حوزه تبیین کرده است. بخشی از نتایج این پژوهش نشان می دهد که تخمیس سید حسین بحرالعلوم از لحاظ لغوی و ادبی شعری قوی و کم نظیر است؛ و موضوعات مطرح شده در قصیده ی سید مهدی بحرالعلوم با ترکیب بند محتشم کاشانی مشترک می باشد . هم چنین عاطفه ی حزن و اندوه ،احساس غالب بر اشعار هر دو شاعر می باشد.

قرآن یگانه منبع عظیم فرهنگی است که در طول چندین قرن نوع بشر را رهبری کرده و آیات، کلمات و آهنگ آن را خداوند متعال آفریده است. اعجاز قرآن تنها در فصاحت و بلاغت خلاصه نمی شود. تا کنون ده ها کتاب ارزشمند در زمینه اعجاز قرآن کریم توسط دانشمندان اسلامی به رشته تحریر درآمده و هرکدام اعجاز قرآن را از جنبه ای خاص بررسی و اثبات کرده است. یکی از پژوهش هائی که در قرن اخیر آغاز شده و هم چنان ادامه دارد، بررسی اعجاز قرآن از جنبه «هنر داستان نویسی» و یا داستان پردازی است. پژوهش اخیر با عنوان «وجوه اعجازی روایت در داستان قرآنی» دارای برتری خاصی نسبت به دیگر آثار در این زمینه است: اولا:داستان هائی که در این پژوهش ذکر گردیده است، از جنبه های گوناگون هنری مرتبط با ساختار داستان یا عناصرو یا ابزار و... بررسی شده است. ثانیا: از آن جا که هدف هنر داستان نویسی، ابلاغ اندیشه ها و پیام ها به خواننده است، در این پژوهش تلاش فراوانی صورت پذیرفته که مفاهیم فکری قرآن به صورتی روشن بیان شود.

زبان عربی یعنی همان زبان قرآن، از دید گاه زبان شناسان، زبانی پویا و زنده به شمار می آید ؛ زبانی که در زیر مجموعه ی آن علوم زیادی از جمله دانش سبک شناسی و بلاغت عربی نیز از جمله ی این علوم قرار دارد که نظریات زیادی نیز پیرامون این دو دانش، چه در دنیای غرب و چه در جهان اسلام در میان نظریه پردازان نقد و زبان شناسی و بلاغی مطرح است. در کتاب«الاسلوبیه و البیان العربی» که در قالب یازده فصل تدوین شده ، سعی شده است دانش سبک-شناسی و ارتباط آن با بلاغت عربی و زیبایی کلام در سایه ی نظریه ی نظم عبد القاهر جرجانی بررسی شود. سه نویسنده ی معاصر مصری زبان این کتاب که در میان آن ها چهره ی «عبد المنعم خفاجی»، نویسنده ی بنام جهان عرب می درخشد، به خوبی توانسته اند این موضوع را بررسی کنند. با توجه به این که در کشور ایران کتاب های زیادی با این موضوع به رشته ی تحریر در نیامده است، هدف از ترجمه ی این کتاب، شناساندن سبک شناسی و بیان عربی و رابطه ی این دو دانش به مخاطبان فارسی زبان مـی باشد.

ترجمه کتاب « تاریخ النقد الأدبی عند العرب من العصر الجاهلی إلی القرن الرابع الهجری »

إنّ بحث التصوف استوجب من الکتّاب وقفات عدیده عنده ، فخاضوا بحاره وکتبوا عنه الکثیر من المولفات التی لا تزال مکتباتنا زاخره بشتی أنواع الکتب التی ما فتیء کاتب کل عصر یأتی بشیء جدید یستوقف القارئ والباحث عنده . وکتاب (( البحث فی التصوف الإیرانی )) من الکتب التی تلفت الأنظار لما حمله فی طیاته من مضامین وأفکار لم تخرج عن الإطار العام للتصوف ، إلا أن أسلوب الکاتب وطریقه عرضه للمواضیع والأفکار یجعلنا نمعن النظر بالشیء الجدید الذی طرحه فی کتابه هذا . نهج الکاتب أسلوباً تاریخیاً ممزوجاً بالحس الأدبی الرفیع الذی ظهر فی کتابه ، و بدا هذا جلیاً فی طریقه عرضه للمواضیع التی اختارها ، فتراه ینتقل من فصل لآخر وکأنه علی یقین ودرایه أنّ القارئ لن یشعر بالملل ، بل علی العکس فإنه یشعر بلذه القراءه ولاسیما بالأفکار والروایات التی ضمنها کتابه . ومن یتصفح الکتاب یری أنّ الکاتب قسّم کتابه إلی فصول أو مقالات منفصله عن بعضها البعض ، کما یستشعر روح الکاتب وأسلوبه الأدبی الذی لا یغفل عن قراء وباحثی الأدب بشکل عام والأدب الإیرانی بشکل خاص .

احمد صافی نجفی از شعرای نامی قرن گذشته ی عراق می باشد. وی در کنار شعرای بزرگ وشهیر عراق، در راه اعتلای زبان وادبیات عربی کوشید. وی دارای سبک وروش خاصی در شعر معاصر عرب می باشد؛ که این سبک وروش را در دیگر شعرای معاصر عراقی نمی بینیم؛ وآن هم نگاه به مسائل جزئی محیط پیرامونی خود وتوصیف آن با روش خاص خود می باشد. شعرا، ادبا و نویسندگان زیادی پیرامون شخصیت وشعر صافی قلم زده اند وشعر او را مورد تجزیه وتحلیل قرار داده اند. برخی به تمجید او وبر خی نیزبه انتقاداز او پرداختند. شعرا وادبایی که بعدها خود در زمینه ی شعر صاحب سبک شدند. از جمله ی آنها می توان به جمیل صدقی الزهاوی، بدرشاکر سیاب، امین الریحانی، فوزی معلوف، رئیف خوری، عباس محمود العقاد ومیّ زیاده اشاره نمود. صافی جزو شعرایی است که خدمات او به ادبیات تنها به زبان وادبیات عربی خلاصه نمی شود. سفر اجباری او به ایران ویا به عبارتی دیگر تبعید او، سبب شد تا وی از نزدیک با سرچشمه های زلال ادب فارسی آشنا شود. حضور وی درایران مقارن با اوج فعالیت های ادبی ایرانیان در قرن گذشته بود. شعرا ونویسندگان بنام ایرانی درآن برهه ی زمانی معاصر با صافی بودند. صافی هشت سال درایران ودر کنار بزرگان ادب فارسی زندگی کرد. می توان گفت که آشنایی صافی با این بزرگان، در شعر وادب صافی تأثیر بسزایی داشته است. صافی درایران تدریس نمود، تعریب کرد ودر کنار ادبای بزرگ ایرانی در جراید بزرگ آن روزین قلم زد. وی در ایران دست به کار بزرگی زد. او توانست رباعیات عمر خیام را به عربی تعریب نماید. صافی همچنین کتاب علم النفس مصطفی امین وعلی جارم را به درخواست وزارت معارف ایران به فارسی ترجمه نمود وبه عضویت خانه ی ترجمه ونشر ایران درآمد. او همچنین در جراید و مجلاتی نظیر شفق سرخ،کوشش، ارمغان وتعلیم وتربیت قلم زد؛ وبا بزرگانی نظیر بهار، میرزاده ی عشقی، عارف قزوینی وعباس اقبال آشتیانی آشنایی یافت. دراین پایان نامه سعی شده جایگاه احمد صافی نجفی در ادبیات معاصر عرب و نقش وجایگاه او از دیدگاه بزرگان ادب عربی و نیز نگاه وی به ادبیات عرب وخدماتی که وی به زبان وادبیات فارسی انجام داده است، مورد بررسی و واکاوی قرارگیرد.

ترجمه شرح و تفصیل آن چیزی است که دیگری می گوید یا می نویسد و پلی است که از طریق آن جوامع بشری با هم ارتباط برقرار می کنند و اندیشه، فرهنگ، علم و هنر خود را به یکدیگر منتقل می کنند. عامل نیاز، ارتباط و خدمت به شناخت انسانی از انگیزه های مهم ترجمه می باشد. جوامع بشری از دیرباز نیاز به ترجمه را در خود احساس نمودند و توانستند به واسطه ی آن از فرهنگ، هنر، اندیشه و علم یکدیگر تأثیر بپذیرند. در این کتاب از عوامل و انگیزه های ترجمه سخن به میان آمده و تاریخ تحول ترجمه در سرزمین های عربی طی دوره های مختلف مورد ارزیابی واقع شده است. همچنین به اصول و قواعد ترجمه پرداخته شده و سبک های ترجمه به رشته ی تحریر در آمده است. علاوه بر این به مبحث اصطلاح پرداخته شده و اصطلاحات رایج در زبان عربی و نیز اصطلاحات وارده در این زبان تجزیه و تحلیل شده است. همچنین آثار ترجمه بر زبان بازگو و انواع ترجمه (ادبی و علمی) بیان شده است. سپس به بررسی دیگر انواع ترجمه پرداخته و اقسام ترجمه ی ادبی(ترجمه ی شعر، نمایش نامه و...) را برشمرده و از ترجمه هایی چون ترجمه ی ماشینی، پیشرفته و ترجمه ی کنفرانس ها سخن به میان آورده است. فصل پایانی این کتاب اثر ترجمه در شعر و نثر را بیان نموده و نقش دولت را در ترجمه مورد ارزیابی قرار داده است. ترجمه ی این کتاب تا حدی به پیشرفت و اعتلای فن ترجمه در بین فارسی زبانان کمک می کند و برای دانش پژوهان به این فن این امکان را فراهم می آورد که با نهضت ترجمه در کشورهای عربی طی دوره های مختلف آشنا شوند تا با دید بازتری به فن ترجمه بپردازند و از نتایج آن بهره بگیرند.

در این اثر ترجمه ای با عنوان « جلوه های پیوند وتعامل در ادبیات عربی وفارسی »به میزان تأثیر وتأثر دو فرهنگ ایرانی وعربی وموضوعات مشترک فیما بین پرداخته شده است .باتوجه به میزان بالایی از روابط ومضامین مشترک در زمینه های دینی، فرهنگی، تمدنی ، منطقه ای ، تاریخی ، فکری ، فلسفی ، اجتماعی ، ادبی ، لغوی ، هنری وسبک معماری و...مولف به گزیده ای از مهم ترین موضوعات مد نظر خویش پرداخته است . در نتیجه این اثر در چهار فصل با موضوعاتی که در کل به عنوان مضامین مشترک برگزیده شده است ، گرد آوری شده است . فصل اول به بخشی از ویژگی های مشترک که صبغه دینی دارد اشاره شده است ، واز قرآن به عنوان مهم ترین عنصر مشترک میان مسلمانان در پرتودین اسلام یاد می شود . در ادامه این فصل به مباحثی از قبیل ترجمه وتألیف اشاره می شود . فصل دوم به تأثیر وتأثراتی که اعشی از ادب وفرهنگ ایرانی پذیرفته است ونیز به نفوذ رسم الخط عربی در میان حوزه های علمی فرهنگی جهان اسلام ونفوذ زبان عربی اشاره شده است . فصل سوم هم ، به یکی دیگر از موضوعات مشترک دوزبان پرداخته می شود و آن هم معراج حضرت رسول اعظم (صلَی الله علیه وآله وسلَم ) می باشد که در میان علما وادبا جایگاه سترگی دارا می باشد .ودر فصل پایانی هم به شخصیت ، افکار وجهان بینی وجنبه های مختلف خیام ،از جمله ذوق شعری وتفکرات خاصی که ایشان در اشعارش انعکاس داده است پرداخته شده است .

انشا یکی از زیرشاخه های علم معانی است که شامل، تمنی ، استفهام،امر ، نهی و ندا می گردد.خداوند در قرآن کریم بعنوان کتاب هدایتگر انسان ها ومعجزه جاوید با بکارگیری اقسام انشا از حسرت و آرزوی مردم بخصوص گناهکاران(تمنی)، از باید ها و نباید های احکام شرعی وقوانین مرتبط بازندگی دینی، اجتماعی و اقتصادی انسان(امرو نهی)،تقریر ، توبیخ وتنبیهشان با اسلوب استتفهام و ندا سخن می گوید.انواع انشا از روش های تعلیمی قرآن به شمار می آیند که درتمامی آیات از جزء اول تا جزء سی أم صدق می کند.دراین رسله سعی شده تا با مراجعه به کتب بلاغی و تفسیری برجسته عربی و فارسی ، گزاره انشا در ده جزء میانی قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد و در پایان یک نتیجه ی دقیق آماری از کاربرد آن ها و معانی حقیقی و مجازیشان ارائه گردد.از آنجا که انشای طلبی بیشترین معانی و مباحث را به خود اختصاص داده است در نتیجه گیری به آمار دهی ار این قسم از انشا پرداخته می شود.

شعر معاصر عرب به تقلید از شعر غرب مراحل مختلفی را سپری کرده است و ادبای عرب سعی داشتند ادبیات خود را با جامعه هماهنگ کنند.این شاعران در دوره ای که زبان عربی دچار انحطاط شده بود و زبان و ادبیاتشان نیاز به محافظت داشت به دنبال مکتب کلاسیسم رفتند تا از نابودی و فراموشی ادبیاتشان جلوگیری کنند.و هنگامی که از کلاسیسم خسته شدند و می خواستند به عاطفه و خیّال و طبیعت بپردازند مکتب رومانتیسم را در شعر عربی به کار گرفتند. سپس سراغ مکتب سمبولیسم رفتند تا از زبان نمادین استفاده کنند و مفاهیم خود را با رمز و اشاره بیان کنند. با شروع جنگ جهانی دوم و مشکلات و گرفتاری هایی که بر جامعه عرب حاکم شد به این فکر افتادند که بهتر است به واقعیّت ها توجه کنند و آنان را در اشعار خود به کار گیرند در نتیجه به مکتب رئالیسم گرایش پیدا کردند.پس از آن سراغ سوررئالیسم رفتند که در نتیجه آن بسیاری از شاعران سوررئال به نوع ادبی مدرن قصیده النثر گرایش یافتند.شعرای قصیده النثر وزن و قافیه را مانعی بزرگ بر سر راه بیان مضامین و مفاهیم مورد نظر خود می دیدند و احساس می کردند که شاعران بیش از محتوای شعر خود و بیان واقعیت های جامعه باید به وزن و قافیه فکر کنند.در نتیجه شعر خود را از قید و بند وزن و قافیه رهانیدند و نوعی ایقاع خاص را جایگزین آن کردند.این نوع ادبی با همّت شاعرانی چون ادونیس،یوسف الخال، انسی الحاج و محمّد الماغوط و ... شکل گرفت و مشروعیّت پیدا کرد. عدّه ای در صفّ مقابل ایستادند و آن را نثر می خواندند که از جمله اینها می توان:نازک الملائکه، عبدالمعطی الحجازی، إحسان عباس و عبدالملک مرتاض و ... را نام برد.

چکیده در اوایل قرن نوزدهم میلادی به دلایلی چند، مسأله «سنت» کانون توجه شاعران عرب گردید، و در هر مرحله ای که شعر عربی پشت سر می گذاشت کارکرد ویژه ای می یافت. کارکرد سنت در اشعار شاعران مکتب کلاسیک، زنده کردن میراث در اذهان مردم و رساندن شعر به جایگاه واقعی اش بود. اما با شروع مرحله جدید یعنی ظهور شعر آزاد که پیوند عمیقی با دیدگاه های واقع گرایانه داشت دیدگاه شاعران در تعامل با سنت و کارکردهای آن ابعاد جدیدی به خود گرفت و استفاده از سنت در راستای افزودن بر ادبیت متون شعری و انعکاس مسائل و مشکلات انسان معاصر قرار گرفت. این امور باعث شد تا ناقدان به تحلیل و بررسی عناصر سنت پرداخته و آن را به انواع دینی، ادبی، تاریخی، اسطوره ای، صوفی و فولکلوریک تقسیم کنند. صلاح عبدالصبور و عبدالمعطی حجازی به عنوان شاعران پیشگام معاصر با شناخت دقیق سنت وخوانش صحیح آن توانستند با استفاده از این منبع غنی، اشعار خود را آینه تمام نمای وضعیت انسان معاصر و مسائل و مشکلات موجود در کشورهای عربی قرار دهند. اشعار عبدالصبور تمام عناصر سنت را در خود جای داده و تمام حوزه های میراث انسانی؛ از میراث دینی، ادبی و اسطوره ای گرفته تا میراث صوفی، تاریخی و فولکلوریک را شامل می شود. اما دایره عناصر سنتی در اشعار حجازی به وسعت عناصر سنتی در اشعار عبدالصبور نیست. وی از میراث صوفیانه بهره نگرفته، ولی حضور میراث تاریخی و دینی دراشعار وی قابل ملاحظه است. این دو شاعر نوآور برای پیوند سنت با نیازهای معاصر از اسلوب ها و تکنیک هایی چون نقاب، ناسازواری تصویری، رمز و اسطوره استفاده کرده اند.

هنجارگریزی به شگردی ادبی اطلاق می¬شود که در متون ادبی به عنوان یکی از مهم¬ترین و اساسی¬ترین عوامل ایجاد ادبیت و فرم ادبی شناخته شده است. در این شگرد ادیب می¬کوشد تا با دوری جستن از عادات و هنجارها نوعی تغییر در زبان و نحوه بیان را موجب شود تا توجه مخاطب به محتوای متن بیشتر جلب شود. ایجاد چالش در متن و خلق لحظات درنگ برای مخاطب که هدف مهم شاعر از آفرینش متون ادبی است گاه نتیجه به کارگیری صحیح چنین شگردی است . هنجارگریزی دارای انواع گونانی است که یکی از مهم¬ترین انواع آن هنجارگریزی در زمینه مولفه¬های علم بیان می¬باشد. بیان از مهم¬ترین حوزه¬های علم بلاغت محسوب می¬شود که خود شامل شاخه¬هایی مانند تشبیه و استعاره و مجاز است. هنجارگریزی بیانی در واقع شگردی است که به ادیب این امکان را می¬دهد با استفاده از ابتکار و نوآفرینی وی در زمینه ابداع روش¬های نوگرایی درآفرینش متون ادبی، تا جای پیش رود که از تشبیهات، استعاره¬ها و مجازهای کاملا جدیدی استفاده کند . بدر شاکر السیاب شاعر نامی دوره معاصر در ادبیات عربی یکی از بزرگ¬ترین و برجسته ترین شاعران نو گرا و پیشگام در ادبیات معاصر عربی محسوب می¬شود. وی با استفاده از اعمال شگرد هنجارگریزی در مولفه های علم بیان در اشعارش توانست موفقیت و روند حرکت به سمت جریان نو شعری را سرعت بخشد. نمونه های کاربرد صحیح هنجارگریزی بیانی در شعر و ی گویای این است که او قادر به آفرینش جلوه¬های جدیدی از دنیای پیرامونش بوده است.در واقع مجموعه¬ای از ویژگی¬های منحصر به فرد او در سبک شعری¬اش این امکان را برای وی فراهم آورده است که بتواند چنین شگردهایی را بهتر و صحیح¬تر در شعرش وارد کند.

تاریخ شعر عربی سرشار از فراز و فرودهایی قابل تامل است؛ شعری که گاه در خدمت قبیله و چندی در خدمت حزب ها وگروه های سیاسی بوده است تا اینکه درهای جهان عرب به روی غرب باز شد. از اینجا بود که شعر عربی، در پیوندی جدید با جامعه و سیاست متبلور شد. شعر معاصر عرب به تقلید از شعر غرب مراحل مختلفی را سپری کرده است و شاعران عرب سعی داشتند ادبیات خود را با جامعه هماهنگ کنند. این شاعران در دوره ای که زبان عربی دچار انحطاط شده بود و زبان و ادبیاتشان نیاز به محافظت داشت به دنبال مکتب کلاسیسم رفتند تا از نابودی و فراموشی ادبیاتشان جلوگیری کنند. هنگامی که خواستند به عاطفه و خیال و طبیعت بپردازند مکتب رومانتیسم را در شعر عربی به کار گرفتند. با شروع جنگ جهانی دوم و مشکلات و گرفتاری هایی که بر جهان عرب حاکم شد به این فکر افتادند که بهتر است به واقعیت ها توجه کنند و آنان را در اشعار خود به کار گیرند در نتیجه به مکتب رئالیسم گرایش پیدا کردند. در این راستا ناقدان نیز به کمک شاعران این خط مشی شعر را همراهی کردند و رویکردهای اجتماعی را برای خود انتخاب کردند. در این پژوهش به دنبال این بودیم که ناقدان معاصر عرب در شعر معاصر به چه جنبه هایی از شعر پرداخته اند و چه رویکردهایی را در آن دنبال می کنند؟ که تبیین شد با توجه به تحولات رخ داده در جهان، ناقدان معاصر قائل به کارکرد اجتماعی و اخلاقی در شعر هستند و این رویکرد با مسائل جامعه، واقعیت ها، اخلاق و نوع¬دوستی افراد جامعه در ارتباط است.

کارکرد ایقاع در اشعار محمد الفیتوری است ایقاع شعری حاصل تکرار و ترتیب منظم حروف ،کلمات و حتی جملات است .ایقاع،موجب نظم و همبستگی تمام عناصر شعری از قبیل وزن ،عاطفه،آهنگ و...می شود . و به خاطر وجود همین نظم است که راحت بر مخاطب تأثیر می گذارد .محمد الفیتوری یکی از شاعران سیاهپوست از کشور سودان است که توانست با نوآوری در ایقاع خارجی و داخلی مسایل و مشکلات انسان معاصر به خصوص درد و رنج ملّت آفریقایی را در مورد موضوعات ملّی ، نژادپرستی و غارت استعمارگران منعکس کند.

اهمّیّت ترجمه به عنوان یکی از دستاوردهای مهمّ بشر بر همگان روشن است، از رهگذر ترجمه می توان به دستاوردهای دیگر ملّت ها دست یافت و از آن بهره برد یا به ناکامی های آنان پی برد و از آن درس گرفت. می- توان گفت که ترجمه وسیله ی پیوند میان تمدّن های پیشین و تمدّن های امروزی ست. ترجمه همواره مورد اهتمام و توجّه ملّت ها بوده است، به همین سبب باید آن را جزیی از زندگی انسان ها برشمرد، تا آن جا که دانشمندان این حوزه، جایگاه آن را تا علم ارتقا داده و نظریّه های متعدّدی را به عنوان مطالعات ترجمه مطرح کرده اند. گرچه همه ی این نظریّه ها در قالب کتاب های ترجمه شده از غرب است، زبان عربی و زبان فارسی هم به عنوان دو زبان گویای تمدّن اسلامی، به امر ترجمه اهتمام فراوان داشته اند، و صاحب نظران این دو زبان کوشیده اند در این زمینه دیدگاه های خود را بیان کنند. این پژوهش می کوشد ضمن واکاوی تعاریف ودیدگاه- های گوناگون درباره ی ترجمه، به بررسی دیدگاه های صاحب نظران ایرانی وعرب بپردازد. یافته های این پژوهش به این نکته اشاره دارد که، صاحب نظران و متفکّران مسلمان در مورد مهم ترین مسایل ترجمه: تعریف ترجمه، انواع ترجمه، روش های ترجمه، اصول ترجمه، انواع متون در ترجمه به ویژه متون مقدّس و از جمله قرآن، از قرون اوّلیّه تاکنون دیدگاه های ارزشمندی مطرح کرده اند و در برخی موارد بر دیدگاه های صاحب نظران غربی تاثیر گذار بوده اند، از جمله این که در میان مترجمان و صاحب نظران مسلمان در قرون اوّلیّه، همواره دو روش ترجمه ی معنایی و ارتباطی رواج داشته است، و در دوره ی معاصر نیز نظریّه- پرداز غربی نیومارک، همین دو شیوه را به عنوان روش های ترجمه بر گزیده است. بنابراین می توان گفت گرچه امروزه بیشتر، دیدگاه های متفکّران غربی در ترجمه مورد توجّه قرارگرفته است، امّا این پژوهش نشان می دهد که مترجمان و صاحب نظران مسلمان، از قرن ها پیش تا کنون نقش اساسی در ترجمه دارند. واژگان کلیدی: ترجمه، نظریّه ها، دانشمندان اسلامی.

این کتاب پژوهشی درباره زیبایی شناسی در اندیشه اسلامی است و تلاشی جدی و مهم در تحکیم اندیشه اسلامی عمومی به شمار می رود. پشتیبان این کتاب علم زیبایی شناسی عربی است. این کتاب قصیده عربی را از تهمت دور می کند ، تهمتی که بین ناقدان رد و بدل می شده و موضوع اصلی آنها بوده است . از این رو قصیده عربی به وحدت نیازمند بود زیرا مجموعه ابیات پراکنده ای داشت. این علم در زمینه پیشرفت اندیشه اسلامی گام برداشت.و بخاطر گسترش دادن و پابرجا نمودن آن تلاش نمود و درباره گنج های آن پژوهش کرد و این گنج ها را در مقابل چشم ها آشکار نمود.

چکیده ندارد.