مفسران قرآن کریم در تفسیر آیة72 سورة احزاب، در شرح وتوضیح کلمات ظلوم و جهول با وجود اختلاف‌نظرهایی، در این نکته اتفاق دارند که انسان با حمل بار امانت الهی که فوق طاقت او بوده است، در حق خود ستم روا داشته و نسبت به صعوبت و عظمت بار امانت و عاقبت حمل آن نادان بوده است. هر چند ظاهر این تعبیر با توجه به بار معنایی کلمات یاد شده نوعی توبیخ و نکوهش در حق انسان تلقی می‌گردد؛ اما در ادبیات عرفانی این ا...

کتابی که اکنون معرفی می‌شود به یقین برای بسیاری از اهل دانش و قلم ناشناخته است. «سفینه» اثری است منظوم آمیخته با نثر آهنگین از  شاعری گمنام به نام قهرمان قهری از شهر ملایر که در نعت و مدح پیامبر ( ص ) و ائمه‌ی اطهار، بخصوص سالار شهیدان، امام حسین ( ع ) سروده شده است. در لابه‌لای اشعار این اثر گران بها علاوه بر نکات اخلاقی، مذهبی، حماسی و قرآنی می‌توان جلوه‌هایی از عرفان عملی را مشاهده نمود. که ...

در این رساله، پس از بررسی63 منظومه ی فارسی، مشخص شد که 50 منظومه، دارای تحمیدیه است. تحمیدیه های این منظومه ها به صورت جزء به جزء مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی این تحمیدیه ها مشخص شد که نُه عنصر صفات سلبی، صفات ثبوتی، مخلوقات، انسان شناسی، دعا، وصف حال، نعت، توصیه و معاد از مباحث تشکیل دهنده ی تحمیدیه هاست. از این میان، چهار عنصرِ نخست، اصلی و پنج عنصر دیگر فرعی است. از میان عناصر اصلی، صفات ثب...

در این پژوهش به شیوه ی توصیفی – تحلیلی به بررسی قصاید خواجوی کرمانی پرداخته شده و آن قصاید از نظر آهنگ، زبان، تخیل، عاطفه، فرم و محتوا مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. موضوع و محتوای قصاید خواجو بیشتر مدح است اما قصایدی در توحید و موعظه و نعت و ... هم دارد. سبک قصاید وی سبک عراقی است اما گاهی هم به سبک خراسانی نزدیک می شود. زبان وی در قصاید با اینکه از واژگان غیر فارسی و مهجور هم استفاده کرده...

ناصر بخارایی از شعرای گمنام و مهجور سده ی هشتم هجری است که در گونه های مختلف شعری طبع خود را آزموده است ، از جمله قصیده که یکی از سخت ترین انواع قالب های شعری برای سرودن است. در حالی که شاعران مذهبی در ایران جایگاه خاصی دارند، اما ناصر بخارایی با وجودی که در اشعارش رنگ و بوی دینداری کاملا مشهود است مهجور مانده و جایگاه واقعی خود را به دست نیاورده است. اشعار او غالبا در موضوع های منقبت نبی و ولی...

با توجه به این که خواجوی کرمانی به عنوان شاعر و سخن سرایی توانا و برخوردار از قدرت بیان، در آثار خود از نکات بلاغی به ویژه تشبیه و استعاره، با بسامد بالایی استفاده کرده است از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا با تعمق در مثنوی گل ونوروز (منظومه ایست درعشق شاهزاده نوروز پسر پیروز پادشاه ایران با گل دخترقیصر پادشاه روم) به بررسی تشبیه، انواع و بسامد آن بپردازد. نتایجی که از فیش برداری ابیات و نمودار...

ادبیات در شکل و محتوا با دین همسویی های فراوانی دارد و به همین دلیل بیشترین آمادگی را برای آمیزش با آموزه های دینی دارد. این امر باعث شده تا «ادبیات دینی» یا «ادبیات مذهبی»، پیشینه ای به قدمت تمدن و فرهنگ بشری داشته باشد. در ایران نیز از آغاز شکل گیری ادبیات فارسی همواره شاعران و ادیبان از آموزه های دینی ـ مذهبی بهره برده اند که پس از دوره صفویه، ادبیات فارسی به دلیل تلاش های شاه اسماعیل صفوی و...

کتیبه به عنوان یکی از عناصر تزیینی، اعتبار بخشی و اطلاع رسانی در معماری اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. دو عنصر مهم در شناخت کتیبه در دو حوزه معماری و خوشنویسی قابل بررسی می باشد، در حوزه معماری از اجزای مهم تشکیل دهنده ابنیه اسلامی که نقش ویژه ای در تزیّین آن دارد کتیبه می باشد، که در بیرون و داخل ساختمان در معرض دید، تعبیه و ساخته می شود و از جهت مصالح به کار برده شده و محل قرار گرفتن آ...

حزین لاهیجی از شاعران و علمای برجسته سده دوازدهم هجری است که بیشتر ایّام خود را در هند گذرانیده است. وی تقریباً به همه موضوعات علمی عصر خود تسلّط داشته و درباره آنها دست به نگارش زده است. وی با اینکه شاعری را به عنوان هنر اول خود محسوب نمی کند و مقام علمی او فراتر از شاعری او است، صاحب اشعار فراوانی در قالب های گوناگون: غزل؛ قصیده؛ قطعه؛ ترکیب بند؛ رباعی و مثنوی است. برجستگی و امتیاز وی در زمینه ش...

این مقاله به بررسی شخصیت والا و بی عدیل حضرت رسول (ص) در حدیقه ی سنایی پرداخته است. از آن جا که این اثر عظیم و حجیم اولین اثر مدون عرفانی منظوم در ادب فارسی است، مملو از برجسته ترین توصیفات، افکار، دقایق معرفتی، زبانی، بلاغی، اشارات کلامی و قرآنی است که از جهت پختگی، نوآوری و نوگویی مورد تقلید و اقتباس بسیاری از شعرای پس از سنایی و حتی شاعران هم عصر او قرار گرفته است. بخشی از باب سوم حدیقه به پ...