نقد ادبی به معنای امروزی آن عمدتاً برآمده از فکر و فرهنگ مغرب زمین است امّا این به آن معنا نیست که در فرهنگ و تاریخِ ادب فارسی، ما نقد ادبی نداشته­ ایم. دورۀ صفوی به لحاظ نقد ادبی و بررسی و دقّت­ های موشکافانه آثار شعری، یکی از درخشان ترین دوره­ های نقد ادبی تاریخ ادب فارسی است. معناگرایی و تلاش برای یافتن مضمون تازه، مهم­ ترین شاخصه نقد ادبی این عصر و دقّت نظر در مباحث تأثیر و تأثر شاعران از هم دیگ...

نقد ساختاری یکی از شیوه های تازه، مدرن و نوبنیاد در نقد ادبی است که شیوه ای درون ادبیاتی است. این شیوه ی نقدی پایه و اساس هنری خود را از علم نوپای زبان شناسی، مخصوصاَ دیدگاه های زبانشناس مشهور سوئیسی، فردینان دوسوسور و فرمالیست های روسی گرفته و بنیاد فکری و معرفت شناسی خود را از فلسفه های مدرن و پیچیده ی روز دریافت می دارد. تمام تلاش و کوشش شیوه ی نقد ساختاری بر کشف روابط کلی، رازآلود، سخت و پیچ...

از دیدگاه لیوتار پسمامدرنیسم به معنای بی اعتنایی به کلان روایتهاست. در آثار جیمز جویس تمایلات ادبی، فلسفی و دینی پسا مدرن را می توان پی گرفت. این مقاله به پی گیری بی اعتناعی به کلان روایت هایی چون دین، مارکسیسم، هگلیانیسم و روشنگری در رمان بیداری خانواده فینگانها، واپسای رمان جیمیز جویسن، می پردازد. جاه طلبی خصیصه بارز ساکنان دنیای این رمان است. در این رمان کلان روایت ها آسیب پذیر شده و به تلخی...

جامعه­شناسی ساخت­گرا از­ رویکردهای نقد ادبی معاصر است که به بازتاب ساختارهای اجتماعی در اثر ادبی توجه دارد. به عقیدة لویی آلتوسر (Louis Althusser) جامعه­شناس ساخت­گرا، فرآیند حفظ قدرت در دورة ماقبل مدرن، از طریق دستگاه­های سرکوب­گر (Suppressive apparatuses) صورت می­پذیرفت که در دورة مدرن، به­صورت نامحسوس و ایدئولوژیکی از طریق دستگاه­های ایدئولوژیک(Ideological ­apparatuses) همچون آموزش(خصوصاً مدر...

چکیده اهمیت جایگاه نقد در علوم مختلف به ویژه ادبیات بر کسی پوشیده نیست، چرا که برای رسیدن به یک هدف، تعیین راه و مسیر حرکت، امری ضروری است. پس، از آنجایی که این وظیفه¬ی خطیر برعهده¬ی نقد می باشد، چنانچه دچار انحراف و گمراهی شود، قطعا رسیدن به مقصود ناممکن خواهد بود. بنابراین پرداختن به موضوع نقد ادبی به دلیل نقش حساس آن در تحلیل و تفسیر آثار ادبی، بسیار حائز اهمیت است. با توجه به این ضرورت، س...

این مقاله قصد دارد تا با بهره‌گیری از برخی آموزه‌های نقد ادبی مدرن و به ویژه تمهید "چندآوایی" میخاییل باختین به مقایسه‌ی گزیده متونی از ادبیات و درام معاصر ایران بپردازد. چندآوایی به عنوان ظرفیت بالقّوه متن برای تولید و تکثیر معنا این امکان را به خواننده می‌دهد تا با نگرشی نو رمان‌ها و نمایشنامه‌های ایرانی را تحلیل نماید. هدف اصلی این تحقیق کشف جلوه‌های چندآوایی در دو نمونه مطالعاتی نمایشنامه دا...

مسمط «یادآر ز شمع مرده یادآر» اثر طبع دهخدا یکی از اشعار مدرن فارسی است که مورد توجه پژوهشگران حوزه ادبیات معاصر واقع شده است. این مقاله بر آن است تا با بهره‌گیری از رویکرد ترامتنی که از جمله رویکردهای جدید نقد ادبی به شمار می‌رود، به نقد و خوانش نوینی از مسمط دهخدا بپردازد. پرسش‌های پژوهش حاضر آن است که چرا این مسمط از اشعار مدرن به شمار آمده است؟ پیوندهای شعر دهخدا با شعر گذشته و حال فارسی چگ...

از دیدگاه لیوتار پسمامدرنیسم به معنای بی اعتنایی به کلان روایتهاست. در آثار جیمز جویس تمایلات ادبی، فلسفی و دینی پسا مدرن را می توان پی گرفت. این مقاله به پی گیری بی اعتناعی به کلان روایت هایی چون دین، مارکسیسم، هگلیانیسم و روشنگری در رمان بیداری خانواده فینگانها، واپسای رمان جیمیز جویسن، می پردازد. جاه طلبی خصیصه بارز ساکنان دنیای این رمان است. در این رمان کلان روایت ها آسیب پذیر شده و به تلخی...