محمّد خانِ حاجی خانِ جمال خانِ دشتی از شاعران برجسته ی دوره ی بازگشت ادبی و از خوانین خیّر و خوش نام منطقه ی دشتی بوده است. او، درگذر از زندگی سیاسی و نشست و برخاست با بزرگان دوره ی قاجار، شاعری حرفه ای نیز بوده است. این را می توان از تغییرات مداومی که در شعرهایش می داده متوجّه شد. شعر او در زمانه ای که در آن می زیسته، مورد توجّه بزرگان حکومتی و شاعران معروف و تذکره نویسان بوده امّا با گذشت زمان رو به ...

رودکی سمرقندی از سرآمدان قلمرو شعر پارسی در سده سوم و چهارم هجری است که از انبوه اشعار او تنها حدود هزار بیت، آن هم به گونه پراکنده و برگرفته از میان آثار دیگر به دست ما رسیده است. فقدان نسخه کهن و اصیل، فاصله زمانی، دگرگونی های زبان فارسی، ضبط های مختلف منابع ثانوی و ... سبب شده است تا قرائت و مفهوم برخی از همین بیت های اندک این شاعر دشوار و دیریاب گردد. در این جستار قرائت های گوناگون و معانی ...

کتاب شرح شطحیات اثر شیخ روزبهان بقلی شیرازی، از عارفان بزرگ قرن ششم هجری، است. از عنوان کتاب برمی‌آید که موضوع آن دربارة شطحیات، سخنان شگفت و غریب عارفان است. هانری کربن، شرق شناس مشهور فرانسوی در سال 1344 هجری برای نخستین بار  این کتاب را تصحیح کرد. نسخه‌هایی که وی برای تصحیح متن از آنها استفاده کرده عبارتند از: 1ـ نسخه کتابخانه شهید علی (استانبول) 2ـ نسخه کتابخانه ملا مراد (استانبول) 3ـ نسخه ...

این رساله تصحیح و تحقیق متنی کلامی ، در اثبات ذات و صفات واجب است . این کتاب از بزرگترین آثار مرحوم ملا مهدی نراقی به شمار می آید. مقدمه و متن نسخه تصحیح شده ارکان اصلی این پژوهش را تشکیل می دهد. در مقدمه به شرح حال و زندگی مؤلف و بیان روش تصحیح پرداخته شده است. مقابله و مقایسه این کتاب با چهار نسخه دیگر از این متن انجام گرفته است.

تصحیح میراث مکتوب در ادبیات کهن ضرورتی است که باید بر اساس روش­شناسی علمی، شناخت معیارهای تصحیح و نگاه انتقادی به متن صورت گیرد؛ تنها از این راه است که می­توان به تصحیح متن پرداخت یا آسیب­های موجود در تصحیح متنی را بازشناخت و به تصحیح مجدد آن اقدام کرد. در این نوشتار تلاش بر آن است با بررسی انتقادی دیوان عمادی شهریاری علاوه بر بیان اجمالی کاستی­های این تصحیح، به آسیب­­هایی اشاره شود که مصحح را ...

متون تاریخی و ادبی از لحظۀ گردآوری دست‏نویس‏ها تا انتشار اثر مراحل گوناگونی را پشت سر می‏گذارند. در این فرایند، مهم‏ترین و تأثیرگذارترین مرحله تصحیح متن است. در تصحیح، نخست دست‏نویس یا دست‏نویس‏های متن موردنظر ارزیابی می‏شود. این ارزیابی پایۀ اصلی فن تصحیح متن است و به میزانی که با روش‏های علمی و دقت‏نظر بیش‏تری توأم باشد، متن تصحیح‏شدۀ دقیق‏تر و اصیل‏تری عرضه خواهد شد. در این نوشته معیارهای سن...

کتاب فیه­مافیه بارها در ایران و خارج از کشور به چاپ رسیده است؛ مشهورترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیقات استاد بدیع­الزّمان فروزانفر است که ابتدا در سال 1330 شمسی در دانشگاه تهران به چاپ رسید و چاپ دهم آن را در سال 1384 انتشارات امیرکبیر منتشر کرده است. نگارنده، چندی پیش به چاپ دیگری از تصحیح این کتاب (نوبت دوم: 1386) آگاهی یافت و به مطالعة آن تحریض شد و در لابه­لای غور در این اثر سترگ ادب پارسی در ...

در تصحیح متون، پی بردن به لغزش‌ها و فهم اغلاط راه‌یافته به متن از اهمیت خاصی برخوردار است. در این راستا، یکی از مواردی که در تصحیح متون گذشته باید با دقت زیاد بدان نگریسته شود، مسئلۀ تصحیف و تحریف است. بر این اساس، گاهی مصحح ناگزیر است در کنار نسخ خطیِ معتبر یک کتاب، از منابع دیگری برای انجام کار تصحیح بهره بگیرد که از آن به منابع جانبی تعبیر می‌شود. متون جانبی در کنار متن مصحَّح برای تشخیص تحریفا...

معارف بهاء‌ولد به اهتمام بدیع‌الزمان فروزانفر، با تمرکز بر چهار نسخة خطی برای نخستین بار در سال 1333 شمسی به‌صورت علمی و انتقادی تصحیح و منتشر شد. مصحح سعی کرده است اجزای سه­گانة معارف را به‌صورت روایتی واحد تصحیح کند؛ اما در این تصحیح از مقابلة نسخة چاپی او با دیگر نسخه­های کهن و گاه اخیراً شناسایی‌شده نشانی نیست. این موضوع گویا به سبب نبود فرصت کافی برای شناسایی نسخه­های کامل و معتبر کتاب معار...