معتزلیان شیعه شده عنوانی برای برخی از متکلمان شیعی است که سابقۀ تفکر اعتزالی دارند. ابوعیسی وراق، ابن راوندی، ابن قبه رازی، ابن مملک اصفهانی و ابن فسانجس از شخصیت های این دسته از متکلمان هستند. اینان با آگاهی از نظام الاهیاتی معتزلیه اندیشه های امامی را پذیرفتند و در راه دفاع و تبیین آموزه های کلامی امامیه تلاش کردند. این تلاش تغییراتی را در تفکر امامیه و سوق دادن کلام امامیه به اندیشه های اعتز...

شیعه به عنوان یکی از اصلی ترین فرقه های مطرح در جهان اسلام با تعاریفی زیاد اما قریب به هم از زمان حیات رسول خدا (ص) به دوستداران وطرفداران حضرت علی(ع) اطلاق می شد ودر طول تاریخ به فرقه های مختلفی منشعب گشت ودر این میان دوجریان عمده آن یعنی، امامیه وزیدیه تا حدود زیادی پویائی وحیات فکری ،فرهنگی وسیاسی خود راحفظ کرده که همواره بین آنها تعاملات وتقابل هایی وجود داشته است بطوری که از زمان شکل گیری ...

ریشه بحث توسعه را در (در قالب مفاهیم تجدد‌طلبی و نوسازی و اصلاحات در دوران جدید)، باید از زمان جنگهای ایران و روس و دیدگاه‌های دولتمردانی مانند: عباس میرزا و قائم‌مقام فراهانی و سپس دوره صدارت میرزا تقی‌خان امیرکبیر و اصلاحات آن زمان جستجو کنیم. بنابراین اندیشه جدید و آغاز جنبش آزادی‌خواهی،‌ تجدد و پیشرفت و حکومت قانون از آن زمان شکل گرفت و به‌طور کلی سه رویکرد فکری به موازات یکدیگر –گاه با تلف...

ریشه بحث توسعه را در (در قالب مفاهیم تجدد‌طلبی و نوسازی و اصلاحات در دوران جدید)، باید از زمان جنگهای ایران و روس و دیدگاه‌های دولتمردانی مانند: عباس میرزا و قائم‌مقام فراهانی و سپس دوره صدارت میرزا تقی‌خان امیرکبیر و اصلاحات آن زمان جستجو کنیم. بنابراین اندیشه جدید و آغاز جنبش آزادی‌خواهی،‌ تجدد و پیشرفت و حکومت قانون از آن زمان شکل گرفت و به‌طور کلی سه رویکرد فکری به موازات یکدیگر –گاه با تلف...

سنت، مفهومی به قِدْمَتِ تاریخ اسلام است و همچون همۀ مفاهیم کهن دیگر، جا دارد پرسیده شود گذشت زمان چه اثری بر تغییر معنای آن داشته است. به نظر می رسد عمدۀ تحولات احتمالی معنای آن در دو سدۀ نخست هجری و به ویژه، سدۀ دوم ـ عصر شکل گیری علوم اسلامی ـ روی داده، و بعدها معنای این اصطلاح کلیدی در علوم اسلامی مختلف، از پایداری بیشتری برخوردار گردیده است. برای درک بهینۀ این مفهوم لازم است که تحولات آن در دو ...

چکیده از جمله نیازهای غیر مادی بشر نیاز او به معنویات می باشدکه به تصریح آیات قرآن فطرت و سرشت انسان نهفته است، همواره او را به سوی بهره مندی از امور معنوی سوق می دهد. اما نیاز بشر به معنویات در هر زمان با توجه به شرایط آن زمان به شکلی خاص ظهور و بروز می یابد. امروزه این نیاز در میان تمام انسان ها به ویژه در میان مردمان غرب -که به واسطه مدرنیته میان آنان و دین جدایی افتاده- موجب شده که آنان حر...

واقعیت تلخ رویاروییهایی درونی که امروزه جهان اسلام بدان دچار است، بسیاری از اندیشمندان را به چاره اندیشی واداشته است. گره‌گشایی از وضعیت موجود هیچ راهی جز گفتگو ندارد. این نوشتار پس از مروری بر مفهوم گفتگو و برخی ویژگیهای آن، با تکیه بر تجربة زیسته (Lived Experience) به اهمیت گفتگوی ایرانی ـ عربی و زمینه های آماده برای موفقیت آن و قابلیت تعمیم الگوی این گفتگو برای همة دیگر انواع گفتگوها در امت ...

«خلاصة النظر» از جمله کتاب‌های نویافته‌‌ای است که به نویسنده‌‌ای امامی‌مذهب و ناشناخته تعلق دارد. شواهد نشان می‌دهد که نویسندۀ این کتاب در دورۀ میانی سدۀ ششم و هفتم هجری زندگی می‌کرده و برخی مستشرقان در یک ادعایی نه چندان محکم، معتزلی بودن نویسنده و پیروی او از مکتب متأخر معتزله -یعنی مکتب ابوالحسین بصری- را مطرح کرده‌اند. در واقع، نویسندۀ کتاب، به سنت کلامی پیشین امامیه - ‌‌‌به طور عمده اندیشۀ...

پس از اصل توحید، «نبوت» جایگاه ویژه و نقش تعیین کننده ای در نظام فکری و اندیشه دینی دارد. متکلمان مسلمان در مقام تبیین مفهوم نبی، به مؤلفه هایی چون هویت بشری، هویت واسطه ای و هویت اِخباری نبی اشاره کرده اند. متکلمان امامیه، بیش از متکلمان معتزلی و اشعری، به تعریف نبی اهتمام داشته اند و ازاین رو این مؤلفه ها در آثار کلامی امامیه با صراحت بیشتری واکاوی شده است. در این میان، تصریح متکلمان مسلمان در...