این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که چرا روحانیت علی رغم همراهی با جنبش های مردمی، به ویژه مشروطه، از پذیرش جمهوری و همراهی با آن سرباز می زده و با آن ابراز مخالفت می کرده است؟ در پاسخ به این پرسش، این مقاله با رهیافتی تاریخی خواهان رسیدن به این نتیجه است که جامعه ایران، از جمله روحانیون، با توجه به تجربه های حاصله از جمهوری انقلابی فرانسه، جمهوری آتاتورک و نهایتاً جمهوری مورد نظر مارکسیست ها...

یکی از قواعد مسلم و مهم فقهی، قاعده سلطنت(تسلیط) است. به موجب این قاعده، انسان نسبت به مایملک خود، سلطه و در نتیجه، حق تصرف دارد. موضوعی که در این ارتباط مطرح و موجب اختلاف میان فقها و نیز حقوقدانان شده، امکان شناسایی حق انسان بر نفس به موجب قاعده سلطنت است. سوال  مشخص در این راستا این است که آیا می توان حق انسان بر نفسش را به موجب قاعده سلطنت(تسلیط) توجیه و تبیین کرد یا اینکه باید در پی ارائه ...

تأثیر فرقه خوارج بر تحولات خوزستان در عصر امویان[1] مسعود مرادی* مریم شجیراوی** چکیده موقعیت اقلیمی و نزدیکی خوزستان به مراکز قدرت در پایتخت‌های اسلامی کوفه و شام، سبب شد قبایل عربی ـ که به دلیل ایدئولوژیک با خلافت اسلامی سر ستیز داشتند ـ در این ناحیه ساکن شوند. خوارج فراری در دوره خلافت علی بن ابی‌طالب7 زمینه‌ساز شورش‌هایی در خوزستان شدند. در دوره بنی‌امیه بنابر دلایل سیاسی و اقتصادی و نیز انح...

شعر احتجاجی یکی از مهم ترین موضوعات شعری نزد شاعران شیعه بوده است و در دوره اموی با توجه به ظهور حزب ها و جریان های سیاسی حاکم نمود بیشتری پیدا کرد و شاعران شیعه همواره کوشیدند تا با کمک شعر احتجاجی خود به گونه ای به دفاع از حقّ اهل بیت پیامبر( ص) در امر خطیر خلافت بپردازند. در این رساله به بررسی شعر احتجاجی شاعران بزرگ شیعه ی دوره اموی مانند کمیت بن زید اسدی، سیّد حمیری ،و عبدی کوفی پرداخته می ش...

بخشی از اسواران به عنوان جنگجویان سواره نظام ویژۀ ارتش ساسانی در آستانۀ فتوح به مسلمانان پیوستند و ضمن ادامۀ فعالیت نظامی و نقش در گسترش فتوحات اسلامی، پس از استقرار در شهرهای تازه تأسیس بصره و کوفه در فعالیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این شهرها سهمی عمده داشتند. آنها پس از روی کار آمدن امویان، ضمن شرکت در جنبش های ضد اموی به فعالیت فکری علیه جریان جبرگرایی که از سوی امویان تبلیغ می شد روی آور...

مطالعه تطبیقی قیام‌های عبدالرحمن بن‌اشعث و حارث بن‌سُرَیج[1] کورش صالحی[2] جواد بهرامی‌نیا[3] چکیده قیام عبدالرحمن بن‌اشعث و حارث بن‌سُرَیج به انگیزه مبارزه با دین‌ستیزی امویان و مساوات‌طلبی شکل گرفت. رهبران این دو قیام به‌رغم اشتراک هدف‌هایشان، از شیوه‌های متفاوتی برای دست‌یابی به آنها بهره گرفتند؛ ابن‌اشعث با شگردهای گوناگونی در کشاندن گروه‌های مخالف امویان به همراهی قیام خود توفیق یافت و با انتق...

هم زمان با شکل گیری حکومت اموی، برخی از سیاست مداران و دولت مردان برجسته بودند که در استحکام و تثبیت پایه های این حکومت تازه تأسیس اقدامات زیادی انجام دادند. ضحّاک بن قیس فهری یکی از این افراد بود که از زمان حکومت یزید بن ابی سفیان در منطقة شام، به این منطقه رفت و در خدمت حاکمان اموی به فعالیّت پرداخت. نام ضحاک در رویدادهای زمان سه خلیفة نخست، جز در برخی فتوحات، ثبت نشده است. امّا مقارن خلافت امیر...

در فاصله سال های 107 تا 216 هجری سلسله شورش هایی از سوی قبطیان مسیحی علیه حاکمانمسلمان اموی و عباسی شکل گرفت. در این مقاله زمینه، عوامل و پیامدهای این شورش ها بررسی شدهاست. تغییرات تدریجی در نظام مالی و زمین داری در عصر اموی، که از امارت عبدالعزیز بن مروان درمصر آغاز شده بود و در خلافت هشام بن عبدالملک تکمیل گردید، افزایش میزان مالیات ها و درنتیجهشورش های قبطیان را در پی داشت. این شورش ها نه تن...

اندیشمندان در طول تاریخ، نقش مؤثری در حیات سیاسی جوامع داشته اند. به همین جهت حکومتگران با آگاهی از نقش و جایگاه مهم آنان، برای سهولت سلطه بر جامعه و کسب مقبولیت و مشروعیت، تعامل با اندیشمندان و همراه ساختن حیات فکری جامعه را با حکومت ضروری می­دانسته­ اند؛ امّا این تعامل دوجانبه همیشه به سود طبقه حاکم نبوده، بلکه گاهی تفکر گروهی از اندیشمندان در مقابله با حکومتگران، موجب تضعیف یا حتی سقوط آنان گ...

هنر هخامنشی هنری درباری است که هدف آن نمایش اقتدار شاهان در زمینه های گوناگون هنری است. استفاده شاهان از هنر برای نمایش پایداری و قدرت پادشاهی بهترین رسانه به مخاطبان و مردمانی بود که درقلمرو پهناور هخامنشی ساکن بودند. در نتیجه پژوهش در نمادهای قدرت و تغییر و تحولات نمادهای پادشاهی در هنر هخامنشی؛ در شناخت تمدن، هنر، دین، اساطیر و اعتقادات هخامنشیان کمک نموده و اهمیت هنر را در رازگشایی برخی ناگ...