ادبیات کهن ایران، آینه ایست که تبلوردهنده ی اندیشه ها و پیام های اخلاقی و سیاسی متعدد است. در جهان کنونی که اندیشه ها و مکاتب فکری گوناگون، مقولات مختلفی را برای تفسیر و تغییر جهان و اجزایش ارائه می کنند، ما مکلّفیم تا گَرد غبار از گنجینه ی ادبیات خویش بزداییم. با امروزی و بالفعل کردن مفاهیم نهفته در آن می توانیم به آنها تکیه کنیم تا هم دوران جدیدی برای خویش بسازیم و هم سایر ملل را با نگاه ایرانی...

هدف این مقاله، بررسی تکرار و تداعی در انتقاد‌های حافظ، سعدی، عبید زاکانی، ابن یمین و مجدالدین همگر است که به شیوۀ توصیفی‌تحلیلی انجام گرفته است. تکرار و تداعی از جمله ظرفیت‎های زبانی هستند که موجب افزایش بسامد واژه‌ها در حوزه‌هایی خاص می‌شوند. تکرار می‌تواند لفظی یا محتوایی باشد. در انتقادهای اجتماعی، بیشترین تکرارها مربوط به بداخلاقی‌ها و کج‌رفتاری‌های رایج در جامعه است. نتیجۀ این پژوهش که از ...

در قرن هشتم و سیزدهم، با مجموعه تناقض ها و نقیضین روبه رو هستیم که پیامدش سوق زبان از جدیّت به سوی طنز است، این پایان نامه مرز مشترک و متفاوت زبان و مضامین طنز حافظ،عبید زاکانی ،نسیم شمال و دهخدا را تحلیل و شناسایی کرده است با این توضیح که عناصر طنز اجتماعی، دینی و مذهبی و سیاسی مضامین مشترک طنز هر چهار طنزپرداز به شمار می رود، طنز اجتماعی و سیاسی قرن هشتم محدودتر از قرن سیزدهم است،چرا که اندیشه...

چکیده طنز، سخنی است؛ اعتراض‌آمیز، لطیف و نیشخندانگیز که هدفش انتقاد و اصلاح جامعه است و از دیرباز در ادبیّات تمامی ملّت‌ها وجود داشته است. جاحظ، نخستین طنزپرداز بنام در ادبیّات عربی است؛ چنانکه عبید زاکانی نیز پدر طنز فارسی است. آنچه موجب روی آوردن این دو ادیب به ادبیّات طنز شد، شرایط حاکم بر جامعه ایشان بود؛ از این رو، طنز در ادبیّات این دو، طنزی اجتماعی و گاه سیاسی است و درصدد اصلاح و تربیت است. ...

داستان موش­وگربه و تقابل آن­ها مضمونی رایج در ادب فارسی است. موش­وگربه عبید به دلیل شهرت آن میان مردم و کودکان بارها جزو ادبیات مکتب­خانه­ای و در شمار کتاب­های درسی چاپ شده است.این داستان از داستان­های پرخواننده در میان کودکان و از کتب پرشمارگان در تاریخ نشر ایران به حساب می­آید. داستان‌های موش و گربه در آثار ادبی فارسی بازتاب گسترده یافته و داستان­های کوتاهی در قالب نظم و نثر نگاشته شده است؛ ع...

اوزبکان مردمانی از استپ های آسیا و از بازماندگان مغول ها بودندکه به آنها شیبانی می گفتند؛ موسس اصلی سلسله شیبک خان است. پادشاهان معروف بعد از او عبید خان، عبدالله خان و عبد المومن خان هستند که هر کدام چند جنگ با سلسله صفوی داشته اند که عموماً شکست خوردند: الف)جنگ مرو بین شاه اسماعیل و شیبک خان، ب)جنگ جام بین عبید خان و شاه طهماسب، پ)جنگ رباط پریان بین عبدالمومن خان و شاه عباس که این جنگ باعث ناب...

تشکیل دولت عالی ترین مرحله­ی تکامل جامعه­ی پویاست و آن مهم ترین و پیچیده ترین نهادی است که بر اثر رشد هماهنگ دیگر نهادها و سازمان های اجتماعی شکل می گیرد و به عنوان نهاد برتر مسئولیت دشوار هماهنگ سازی کلیه­ی آنها را عهده دار می شود. این نهاد مهم اجتماعی در عصر عبید یعنی سده­ی هشتم هجری که قرن ریا، ستم و قرن زروزور بوده، چنان بی ثبات گشته که در آن هر روز یک سلطان و یک آیین و یک دستور حاکم بوده ا...

کرامت عمل خارق عادتی است که از اولیا سر می زند. مباحث مربوط به این اعمال در کتاب های عرفانی از جنبه های مختلفی مطرح شده است. با بررسی علل پیدایش و رواج کرامات می توان کارکردهای گوناگونی برای آنها قائل شد. مشرب و موقعیت اجتماعی صاحب کرامت، اوضاع عصر او و چگونگی ارتباط وی با اقشار گوناگون اجتماع، از نوع کرامت و درون مایه آن قابل استنباط است. در این مقاله کرامات خواجه عبیدا... احرار بررسی شده است....

چکیده طنز، سخنی است؛ اعتراض آمیز، لطیف و نیشخندانگیز که هدفش انتقاد و اصلاح جامعه است و از دیرباز در ادبیّات تمامی ملّت ها وجود داشته است. جاحظ، نخستین طنزپرداز بنام در ادبیّات عربی است؛ چنانکه عبید زاکانی نیز پدر طنز فارسی است. آنچه موجب روی آوردن این دو ادیب به ادبیّات طنز شد، شرایط حاکم بر جامعه ایشان بود؛ از این رو، طنز در ادبیّات این دو، طنزی اجتماعی و گاه سیاسی است و درصدد اصلاح و تربیت است. پ...

چکیده موضوع تحقیق حاضر، سیمای جامعه در آثار سیف فرغانی و عبید زاکانی است. برای این منظور، سیمای جامعه در آثار سیف و عبید، ویژگی های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی، آداب، اعتقادات و باورها مورد تحلیل قرار گرفته است. در بخش هیئت حاکمه، نقش پادشاهان، وزیران، دبیران، حاجبان، عمیدان، قاضیان، محتسبان و... بررسی شده است. در بخش بعدی به بررسی ورزش ها و سرگرمی های جامعه ی آن عصر، شطرنج، نرد و چوگان اخت...