چکیده در عصر پهلوی اول، با روی‎کارآمدن رضاشاه، مدرنیزاسیون در همۀ ارکان و ابعاد دولت در دستور کار قرارگرفت و نظام قضایی نیز از دایرة شمول مدرنیزاسیون برکنار نماند. رویکرد دولت پهلوی در مدرنیزاسیون نظام قضایی، دوری‎جستن از نظام قضایی شرعی و تمایل به ساختارهای عرفی بود که با مخالفت اکثریت علما مواجه گردید، چراکه در حوزة نظام قضایی علمای شیعی به طور سنتی همواره خود را متولی امر قضا می دانستند. هدف...

در بحث چرایی پیدایش انقلاب اسلامی ایران و فروپاشی رژیم پهلوی، پژوهش­های بسیاری براساس دیدگاه­ها و چارچوب­های نظری گوناگون صورت گرفته است. در این مقاله «رابطه‌ی بین کارویژه‌ی حفظ الگو، مدرسه و فروپاشی رژیم پهلوی» بر اساس نظریه‌ی کارکردگرا-ساختاری تالکوت پارسونز مورد بررسی قرار خواهد گرفت. محقق با بیان سه الگوی: مذهب­گرایی، ایران­گرایی و غرب­گرایی عصر پهلوی و با تحلیل محتوای کتاب­های فارسی اول تا...

چکیده اولین گام های اندیشه ایجاد صنایع از دوران قاجاریه به ویژه در جریان حرکت ایران به سوی تجدد برداشته شد. اما عصر پهلوی اول از این جهت از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و صنعت حمل و نقل درعصرپهلوی اول مورد توجه ویژه ای قرارگرفت. بررسی منابع تاریخی اطلاعاتی را در زمینه صنعت حمل و نقل در اختیار محققان قرار می دهد. نگارنده به دنبال آن است تا با بررسی مطبوعات اقتصادی عصر پهلوی اول و اخبار منعکس ش...

مقدمه: در این مقاله از منظری جامعه شناختی به بررسی تاثیر قدرت سیاسی بر شهرنشینی و شهرسازی در عصر پهلوی اول پرداخته شده است. رضاشاه با تحولاتی که در نظام آموزشی، اداری، مالی و نظامی و..ایجاد کرد، شکل و محتوای جامعه و روابط اجتماعی را دگرگون ساخت . شروع تحولات شهرسازی و شهر نشینی به مفهوم جدید آن نیز تا حد زیادی مربوط به این روزگار است. روش پژوهش: با استفاده از ...

یکی از موضوعات اساسی در جامعه شناسی سیاسی هر جامعه ای، ماهیت دولت در آن جامعه است. دولت‌ها ماهیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گوناگون دارند. در این نوشتار تاثیر موقعیت پیرامونیِ ایران در نظام جهانی بر تحول روابط دولت – ملت در عصر پهلوی اول بررسی می شود. هدف از این بررسی آن است که از اقدامات ایجابی دولت پهلوی در قبال این موقعیت پیرامونی سراغ گیرد واز ماهیت و ویژگی­های آنها سخن بگوید. اولین فر...

پیدایش گروه روشنفکران در ایران و به‌دنبال آن آغاز جنبش روشنفکری با هدف نوسازی جامعه، به آستانه مشروطیت بازمی‌گردد .روشنفکران عصر مشروطیت تا پایان دوره پهلوی اول نقش تاریخی دوران‌سازی را به‌عهدهداشتند. آنان پیشگامان مدرنیته و نوسازی بودند. خاستگاه اجتماعی و اندیشگی این روشنفکران و مفاهیم و مسائلی که به آن می‌پرداختند از زمینه‌های موضوعی جامعه‌شناسی تاریخی و از مباحث اصلی جامعه‌شناسی روشنفکران ای...

با نگاهی به دوره های مختلف تاریخی در ایران می توان به اهمیت و نقش اساسی مالیات در حیات اقتصادی و اجتماعی جامعه ی ایران پی برد. با تشکیل سلسله ی قاجار و ورود ایران به دایره ی نظام بین الملل و تشکیل وزارتخانه های مختلف به پیروی از غرب، وزارت مالیه نقش مهمی یافت. با بروز تغییرات که در نتیجه ی فرایند اصلاحات در دوره ی قاجار به وجود آمد، باید انتظار داشت که آثار این تغییرات در کارکردهای اقتصادی و به...

زمانی که اصفهان پس از حمله محمود افغان در بوته فراموشی به سر می برد و در تمامی زمینه ها دچار انحطاط و عقب ماندگی شده بود، شخصیّتی مدبّر و ثروتمند به نام محمّدحسین خان صدراصفهانی در سال اوّل تاجگذاری آقا محمّد خان 1210ق (1174ش/1796م) به حکومت اصفهان منصوب شد. وی به تقلید از سلاطین صفوی اقدامات عمرانی زیادی در اصفهان صورت داد که بزرگترین آن، به نقل بیشتر مورخان، بنای مدرسه صدر بود. این نهاد آموزشی بین...

کاوش در باب ملی‌گرایی در ادبیات نمایشی ایران، ما را با دو برهه‌ی مشخص در تاریخ یکصدوپنجاه ساله‌ی خود مواجه می‌کند، یکی روزگار پهلوی اول و دیگری دوران جنگ ایران و عراق که در ادبیات نمایشی آن دوران- و حتی تاکنون- با عنوان تئاتر دفاع مقدس آثار زیادی را به خود اختصاص داده است. اما رویکرد کلی این تحقیق، بررسی و شناخت نهضت شعوبیه - نخستین جنبش ناسیونالیسم ایرانی- به عنوان مقدمه و آبشخوری تاریخی برای ...

این تحقیق در راستای جامعه شناسی تاریخی شعر فارسی انجام شده است و در آن تلاش شده رابطه ی میان تحولات اجتماعی و سیاسی و دگرگونی محتوایی شعر فارسی در سالهای 1285 تا 1320 بررسی و مشخص شود. این تحقیق شامل دو بخش توصیفی و تبیینی است. در بخش توصیفی به دنبال آن بودیم که توصیف جامع و دقیقی از فضای محتوایی و درونمایه های اصلی شعر و روحیات شاعران در ادوار مشروطه و پهلوی اول ارائه دهیم و در نهایت با مقایسه...