«مقامات حریری» و «مقامات حمیدی» از جمله کتاب‌های نثر فنی و متکلف در دو زبان عربی و فارسی هستند که در این پژوهش «داستان سمرقندیّه» در هر دو اثر، از جهت ویژگی‌های داستان‌پردازی، چون پی‌رنگ، ساختار، بُن‌مایه، زاویه دید، صدا، زمان و مکان، توصیف، لحن، گفت‌وگو، شخصیت‌پردازی و درون‌مایه، مورد بررسی قرار گرفته و وجوه اشتراک و افتراق این داستان‌ها بیان شده است. داستان سمرقند در «مقامات حریری» درباره پیرِ ر...

در این مقاله، 21 مقامه از مقامات حمیدی (تألیف 551 ق) قاضی حمیدالدّین بلخی (فو 559 ق) بررسی شده، امّا مطالع? دو مقام? شش و چهارده به دلیل تمایزات آشکار ساختار پیرنگ با سایران، به آینده موکول شده است. ساختار پیرنگ هر مقامه، شامل ده کارکرد است که با افزایش و کاهش در آن گسترش می یابد. در واقع هدف اصلی این مقاله، بیان تعریفی منسجم از قواعد نوع ادبی مقامه در ادبیّات فارسی است. رویکرد مورد نظر در این پژو...

در این مقاله برپایة نظریۀ نقش‌گرای نظام‌مندِ هلیدی، میزان حضور ابزار انسجام در یک‌دهم از مقامات پنجاه‌گانۀ حریری به‌شکل تطبیق متن اصلی با ترجمۀ آنها بررسی می‌شود. در دستور نقش‌گرای هلیدی، زبان اصلی‌ترین وسیلۀ انتقال فرهنگی است و هر عنصری از آن برپایة نقش معین در نظام کلی زبان معرفی می‌شود. در این نظام، ابزار مختلفی برای نشان‌دادن انسجام در متن به ‌کار می‌رود. جامعۀ آماری این پژوهش پنج مقامه از م...

برخی معتقدند روایات پیکارسک در ادبیات اروپایی براساس مقامه‌نویسی در ادب عربی و فارسی شکل گرفته است. مقامه نوعی مجلس‌گویی است که در آن قصه‌ها و حکایاتی با نثر مصنوع و مسجع و در موضوعات گوناگون بیان می‌شود. تکدی‌گری، دزدی و سخنوری موضوعات اصلی مقامات‌ است. پیکارسک نیز گونه‌ای از داستان است که در قرن شانزدهم میلادی در اسپانیا به وجود آمده است و روایت‌کنندۀ داستان فردی حیله‌گر، دزد و سخنور است که ب...

مقامه یکی از انواع داستان‌های کهن است که با نثر مصنوع آمیخته با شعر، در مورد قهرمانی است که به صورت ناشناس در حکایت­ها ظاهر می­شود و به قصد گدایی، حوادثی را به وجود می­آورد و همین که در پایان کار شخصیتش شناخته می­شود، ناپدید می­گردد تا آنکه دوباره در هیبتی دیگر در مقامه بعدی ظاهر گردد. «مقامات حمیدی» در شمار کتاب‌های بسیار مهم در زبان عربی و فارسی است. حمیدی با برگزیدن قالب داستان و به...

مقامه یکی از شکل های بیانی رایج ادبیات عرب است که در قرن چهارم هجری به دست بدیع الزمان همدانی ساختاری منظم یافته و در فرهنگ و ادبیات جامعه ی اسلامی آن روزگار از پایگاه و ارج ویژه ای برخوردار بوده است . در این جستار به فرهنگ و ادبیات و اندیشه هایی پرداخته شده است که می توان گفت درون مایه ی بیشتر مقامات بدیع الزمان بر اساس آنها شکل گرفته است. بسیاری از مقامه نویسان، از این قالب بیانی ، برای ترویج...

«مقامات حریری» و «مقامات حمیدی» از جمله کتاب‌های نثر فنی و متکلف در دو زبان عربی و فارسی هستند که در این پژوهش «داستان سمرقندیّه» در هر دو اثر، از جهت ویژگی‌های داستان‌پردازی، چون پی‌رنگ، ساختار، بُن‌مایه، زاویه دید، صدا، زمان و مکان، توصیف، لحن، گفت‌وگو، شخصیت‌پردازی و درون‌مایه، مورد بررسی قرار گرفته و وجوه اشتراک و افتراق این داستان‌ها بیان شده است. داستان سمرقند در «مقامات حریری» درباره پیرِ ر...

فتح الله خان شیبانی از نویسندگان و شاعران بزرگ قرن 13 و 14 (1308-1241 هـ . ق) و از منتقدان بزرگ دربار پادشاهان قاجار است. وی دارای آثار متعددی در نظم و نثر فارسی چون گنج گهر، تنگ شکر، درج درر، لآلی مکنون، زبدة آلاثار، کامرانیه، یوسفیه، بیانات شیبانی لامتثال فرمان سلطانی و ... است. اغلب این آثار به شکل نسخة خطی در کتابخانه های بزرگی چون کتابخانه ملی و مجلس نگهداری می¬شود.کتاب «درج درر» شیبانی در...

پس از آنکه بدیع الزمان همدانی کتاب مقامات خود را نگاشت بسیاری از نویسندگان پس از وی به پیروی از او به نگارش مقامه پرداختند که در همه آنها سبک و سیاق مقامات بدیع الزمان به چشم می خورد. در این میان زمخشری دانشمند برجسته ایرانی از توجه مردم به نثر فنی و مسجع مقامه استفاده می کند و به نگارش کتاب "المقامات" می پردازد و در آن ضمن کاربرد آرایه های گوناگون ادبی در نثری مسجع، گنجینه لغوی و مهارت نویسندگ...

مقامات حمیدی؛ نوشته قاضی حمیدالدین ابوبکر بن عمر بن محمود، از 24 مقامه و یک خاتمه تشکیل یافته و از جمله نثرهای مصنوع قرن ششم هجری است که صنایع لفظی در « در تصوف » آن در حداکثر سطح به کار رفته است. این نوشته از باب نمونه مقامه عرفانی این کتاب را بر اساس قواعد ساختارگرایی مورد بررسی قرار داده و در پایان به این نتیجه می رسد که درونمایه این اثر ادبی همواره پند و اندرز اخلاقی- عرفانی بوده است. نویسن...