دیوان خاقانی شروانی، به منزلة جلوه گاه برجستة پیوند فضل و هنر، سرشار از نوگویی و غرابت است. پشتوانة فرهنگی شاعر، چون با طبع نوجو و تخیل غنی او همراه است، به آفرینش تصاویر و ترکیباتی می انجامد که عمدتاً مسبوق به سابقه ای نیست. از همین روی، ناسخان نتوانسته اند چندان شایسته به کتابت اشعار او بپردازند و خواسته یا ناخواسته ضبط های نادرستی را وارد متن کرده اند. بخشی از این ضبط های نادرست، که رسم الخط ...

توجه زیاد به صناعات بدیعی یکی از ویژگی­های سبک آذربایجانی است. دیوان خاقانی که نماینده تمام عیار این سبک است؛ علاوه بر این­که در برگیرنده تمام خصوصیات آن است، دارای ویژگی­هایی است که نشان­گر سبک شخصی وی است. جناس، به­عنوان یکی از آرایش­های لفظی بدیعی، یکی از  پر­ بسامد­ترین صناعات بدیعی به­کار رفته در قصاید اوست که از نشانه­های توجه زیاد خاقانی به فُرم شعر و شناخته شدن او به­عنوان یک شاعر فرمالی...

دیوان خاقانی به جهت دیریابی و دشواری و نیز به سبب اشتمال بر قصاید استوار و غرّا، از دیرباز موردتوجّه شارحان بوده و ایشان کوشیده‌اند تا با حل مشکلات لفظی و معنوی، به عوالم خیال شاعر راه یابند. در میان قصاید خاقانی، قصیدۀ ترسائیه از اهمّیت خاصی برخوردار است. این قصیده به دلیل ذکر اصطلاحات مسیحیت که نظیر آن در قصاید دیگر دیده نمی‌شود و نیز از این جهت که خوانندگان را با بسیاری از مراسم و آداب آن دین آ...

مقاله حاضر می­کوشد به تبیین جایگاه سازها و اصطلاحات موسیقی در تصویرسازی قصاید خاقانی بپردازد. هدف از انجام این تحقیق، پاسخ دادن به این پرسش است که خاقانی به چه منظور و تا چه‌اندازه و به چه شیوه‌هایی سازها و اصطلاحات موسیقی را در تصویرسازی به کار برده و از چه شگردهای هنری بهره برده است. در این مقاله ابتدا به جمع­آوری و دسته­بندی ابیاتی که شاعر در آن‌ها از اصطلاحات و آلات موسیقی در تصویرپردازی اس...

چکیده شعر خاقانی ازجمله اشعاری است که افزون بر پیشینة شرح‌‌نویسی چند سده‌‌ای، به گواه کتب، مقالات، پایان‌‌نامه‌‌ها و تحقیقات دانشگاهی سه دهۀ اخیر، به شکل خاص ‌‌مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق در سوانح زندگی، اندیشه و افکار، سبک و زیباشناسی شعر، تدوین فرهنگ لغات و اصطلاحات، شرح مشکلات شعر، و شرح قصاید منتخب او اخیراً منجر به راه‌یافتن شرح کامل قصاید او به بازار کتاب و به‌تبع آن به‌منزلة منبع درسی...

خاقانی از سرآمد شاعران پارسی گو است . او شاعری صاحب سبک است . خلق تصاویر بدیع، شگرف و معما گونه آن هم در روزگاری که کوشش شاعران، بیشتر در تقلید، تلفیق و تکرار مضامین و تصاویر پیشینیان خلاصه می شود جایگاه برتر شعر او را بیشتر و بهتر روشن می سازد . یکی از ویژگی های سبک شخصی خاقانی تداوم تصویرسازی از یک امر در محور عمودی قصاید اوست که ناشی از دو دلیل عمده است : الف) وابستگی عاطفی/ اندیشگی شاعر ب...

ادبیات در مقام رسانه، حاوی قدرتی غیرمستقیم و هژمونیک است. این ویژگی در همۀ انواع ادبی ملل وجود دارد. منتهی شدت و ضعف تأثیرگذاری به اقتضای عواملی همچون دوره، موضوع و ژانر متفاوت است. یکی از موضوعاتی که در اشعار اغلب شاعران کلاسیک فارسی نمود یافته و تأثیر بسزایی بر مخاطبان، و بر جریان فکری ایرانیان گذاشته است، بحث های کلامی مبنی بر عقل ستیزی به صورت خاص و فلسفه­گریزی یا فلسفه ستیزی در معنای عام آ...

در عرصه ی ادب فارسی و به ویژه شعر، شاعران توانا و صاحب ذوق فراوانی ظهور یافته اند که در ترویج و تثبیت فرهنگ و آیین ایرانی اسلامی نقش به سزا و مهمی داشته اند. اینان در قالب شعر تمام آرمان ها و آمال حقیقی انسانی را به تصویر کشیده اند و همواره با زبان عاطفه واحساس خویش، خرد و وجدان انسان را متنبّه و بیدار می سازند، به خویشتن شناسی فرا می خوانند و آن آرمانجشهری را جست وجو می کنند که آفریده ای از اخل...

هدف اصلی این مقاله، نقد و بررسی اشعار عربی خاقانی و یافتن آبشخورهای فکری و هنری آن است که تاکنون کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این مقاله نشان داده ایم که میان اشعار عربی خاقانی و معلقات سبع، ارتباط هایی وجود دارد و در پاره ای موارد این ارتباط ها، ماهیتی تقریباً تقلیدی پیدا می کند، به طوری که اشعار وی بازسرایی و باز آفرینی معنایی از پیش گفته شده در معلقات است که در شکل و بافتی تقلیدی ب...

مطالعات رده­­شناسی زبان حاکی از آن است که بین نقش­های نحوی و معنایی- منظوری رابطة مستقیمی دیده نمی­شود. بخشی از دشواری­های درک مفاهیم ادبی نیز به دلیل ناآگاهی از کارکردهای معنایی نقش­های نحوی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی این جنبه در ردیف فعلی قصاید خاقانی است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و داده­ها با استفاده از روش تحلیل محتوا، به شیوة کتابخانه­ای و سندکاوی بررسی شده است. جامعة آماری، 130 قصیدة ...