یکی از مباحث بسیار مهم در عرفان عملی، مقاماتی است که سالک باید در طریق وصول به حق، طی کند. عرفا اعتقاد دارند انسان برای رسیدن به قلۀ رفیع معرفت، باید مراتب طریقت را به طور اکمل و اتمّ در وجود خود کسب کند. هدف پژوهش این است که با استفاده از برداشت­های استدلالی و روش توصیفی و تحلیلی، بینش عرفا و به ویژه عطار نیشابوری به مقامات سه­گانۀ توکل، رضا و تسلیم را مورد بررسی و مقایسه قرار دهد. در نگاه عرفا...

طامة الکبری به معنای واقعه‌ای است که عارف با عقل فعال که دهمین عقل از عقول مشایی و یا جبرییل در شریعت است، دیدار می‌کند. در واقع در مکتب سهروردی، که بر پایة فکر، ذکر و ریاضت می‌باشد، سالک با اجرای احکام و آداب طریقت و تبعیت از پیر هدایتگر، از طریق ریاضت‌های مادی و معنوی به تجربه‌ای عرفانی دست می‌یابد. در طی مسیر سلوک و کسب مقامات عرفانی، شخص سالک به مقام فنا نائل می‌شود. در این مقام او عقل فعال...

حضور و فعالیت طریقت نعمت اللهیه در ایرانِ عصر قاجار، سبب ایجاد کنش و واکنش هایی بین این طریقت با دو جریان قدرتمند شریعت و سلطنت گردید. بررسی فراز و فرود های روابط این سه جریان با یکدیگر، یکی از مباحث قابل ­اعتنا در تاریخ اجتماعی ایران عصر قاجار است. در پژوهش حاضر، تعاملات سه جریان یاد شده با یکدیگر، با عنایت به این که چه عواملی باعث شد طریقت نعمت اللهیه در دورۀ مورد بحث، دچار رکود و حاشیه نشینی ...

توبه، از مفاهیمی است که در بسیاری از آیات و روایات به آن اشاره شده است. در حوزه ی عرفان و تصوف نیز توبه، نخستین مقام از مقامات سالکان است؛ بدین خاطر، توبه جزو اصول اساسی و بنیادین طریقت شمرده می شود و از لحاظ تاریخی، به لحاظ کمیت و کیفیت مراحلی را پشت سر گذاشته است. هر چه از قرن اوّل به قرن پنجم نزدیکتر می شویم، ملاحظه می شود که مقام توبه گسترش بیشتری یافته است و عرفا و متصوفه مطالب بیشتری را ...

پژوهش حاضر به بررسی جنبه های مختلف پیدایی و سیر اندیش? مهدویت در تصوف بارویکرد، به علل وتأثیرات پیدایش اندیش? ناجی گرایانه در تصوف، در مسیر گذار از شکل اندیش? مهدویت در تصوف ودر نهایت پیوند تشیع و تصوف با تکیه بر عنصر ولایت می پردازد.در واقع، بررسی و تبیین تعامل تصوف و تشیع، با تکیه بر اندیشه مهدویت، بررسی و رسوخ اندیشه های ناجی گرایانه در تصوف، مقایسه و تبیین شباهت ها و ارتباطات اندیشه های مهد...

پژوهش حاضر جستاری است در باب وجوهانطباق مراتب و مقامات عرفان و تصوف در منظوم? غنایی لیلی و مجنون نظامی.عرفان و تصوف به عنوان یکی از زیرشاخه های ادبیات فارسی فضای وسیعی را از آن خود کرده است.از ابتدای قرن سوم هجری و جلوه گری عرفانی چون بایزید و جنید و شبلی، عنصر عشق و محبت نیز به این طریقت راه یافت. در نتیجه عرفان رنگ دیگری به خود گرفت.. ص.فیه نیز در این باب سخنان ارزنده ای گفته اند. در این میان...

چکیده: شرایط مکانی – زمانی و مقتضیات اجتماعی و جنسیتی، تاثیر بسزایی در کنش های فرهنگی افراد دارد. شیوه دینداری و دین ورزی به عنوان بخشی از فرهنگ غیرمادی جوامع انسانی، از این قاعده مستثنی نیست؛ امری که خود، بر دیگر ساحت های زندگی و وجوه فرهنگی اجتماعات انسانی، تاثیری بی بدیل می گذارد. بررسی ژرفانگرانه از آنچه در یک اقلیت جنسیتی- مسلکی روی می دهد، علاوه بر ارائه داده هایی ذیقیمت از یکی از انواع...

موسیقی علمی شریف و صنعتی لطیف است که موجب تلطیف ارواح و صحت اجسام می گردد. چه بسا سالـکان طریقت که به سماع زمـزمه، بنـد تـن از پای گسسته و درهـوای وصال به پرواز آمده اند. شاعران نیز با بهره گیری از علوم دقیق موسیقایی، کلیه اصطلاحات موسیقی را در قالب شعر بیان کرده و با صور زیبایی آنها را مزین کرده اند. ایشان با هنرمندی خاصی بین تعابیر موسیقی و صور شعری، از بعضی صناعات ادبی چون؛ استعاره، ایهام، ...

مثنوی مصیبت نامه، به عنوان اثری معناگرا با ساختاری داستانی، در پس آموزه های عرفانی و اخلاقی و با زبان بی تقیّد و انتقاد گونه ی عطار که در سخن پیران، کاملان و مجنونان مصیبت نامه جلوه می کند، در پی آن است که آدمی را که به نسیان حقیقت مبتلا است؛ به معرفت دردمندی آشنایی دهد و طالب حقیقت را با شگردهای سلوک، به سرمنزل مقصود برساند. سالک مصیبت نامه، تحت عنایت خداوند و ولایت پیر تا ولایت پیامبر خاتم، ...

جوامع مختلف انسانی بسته به شرایط مکانی ـ زمانی و مقتضیات اجتماعی و جنسیتی، روش ها و تجربه هایی متفاوت در دین ورزی داشته اند؛ روش هایی که کارکردشان، تأمین بخشی از نیازهای فرهنگی ـ اجتماعی این جوامع است. داده های حاصل از این پژوهش انسان شناختی بر روی زنان پیرو دو طریقت قادریه و نقشبندیه ساکن شهر سقز از توابع استان کردستان نشان می دهد که آنان توانسته اند به مدد یک ”مسلک دینی“، هم نیازهای روانی مرت...