نسخه خطی مصور شاهنامه قوام متعلق به مکتب قزوین در دوره صفویه به شماره 656 و نسخه خطی مصور شاهنامه داوری متعلق به دوره قاجار به شماره 599 در موزه رضا عباسی نگهداری می شوند. نسخه مصور شاهنامه داوری را می توان آخرین نمونه ممتاز در هنر کتاب آرایی دوره قاجاریه و ایران به شمار آورد. تصاویر آن شاهدی بر واپسین تلاش ها در جهت زنده نگاه داشتن اصول نگارگری ایرانی است. و شاهنامه قوام نیز آخرین شاهنامه مصو...

درفش ها در شاهنامه عناصری هنری و قابل تأمل هستند که مطالعه و تحلیل آن ها می تواند واسطه ادراک عمیق تر ما از مفاهیم بنیادی شاهنامه شود. در این راستا، نشانه شناسی به عنوان شیوه ای از تحلیل، با در کنار هم قرار دادن عناصر مرتبط در شبکه ای از عوامل همنشین و جانشین به خوانش نشانه های مرتبط با درفش می پردازد. تکمیل فرایند نشانه شناسی به فراخور متن، نیازمند علم بر نمادها و اسطوره ها نیز هست. شناخت لایه...

در اواخر سدۀ نهم در بطن تجریدگرایی نقاشی ایران تمایلی آشکار به بازنمایی جهان محسوس زاده می شود. گرایش به واقع گرایی که ابتدا در نگارگری مکتب هرات و در نگاره های بهزاد پدیدار شد همچون خط پیوسته ای آثار هنرمندان اواخر سدۀ نهم و دهم ه.ق را به هم پیوند می دهد. با انتقال بهزاد به تبریز هنرمندان نگارگری مکتب دوم تبریز به پیروی از سنت بهزاد، بی آنکه با بینش آرمانی هنر نقاشی قطع رابطه کنند، نگاهشان را ...

توجه به اصالت وهویت هنری در هر فرهنگ بخصوص فرهنگ ایرانی اسلامی، از نکات قابل توجه و تامل است که امروزه ، رو به افول و انزوا کشیده شده و عدم شناخت هنر اصیل ایرانی و زیر ساخت های غنی آن از سوی هنرمندان بومی ، باعث تمایل و راغب شدن آنان به هنرغرب و پدیده های ناشی از آن فرهنگ شده که هیچ سنخیتی با فرهنگ و هویت اصیل و ناب ایرانی ندارد. یکی از راه های موثر در توجه هنرمندان به هویت هنری، شناسایی و معر...

از آنجا که هنر هر ملتی ریشه در باورها و اعتقادات و اساطیر مردمان آن دارد و رمزگشایی آن نیازمند شناخت اسطوره های آنان است. در این پایان نامه سعی شده است تا با تعمق در مظاهر خیر و شرّ در اساطیر ایرانی، تجلیات آن را در تصویرگری ایرانی مورد بررسی قرار داد. ثنویت به مفهوم قبول دو مبدأ خیر و شرّ، از مشخصه ی آیین زرتشتی است. اصل تضاد در اندیشه ایرانی، بر مبنای طبیعی استوار بوده است. مهر طبیعت، باعث آسای...

پیشرفت سریع و تحول نوین نگارگری ایران که منجر به شکوفایی آن در سده نهم و دهم ه.ق گردید سبب شد که مقارن با دوران حکومت تیموریان و سالهای اوج اقتدار صفویان در ایران برترین نسخ خطی شعر فارسی در کارگاههای سلطنتی و به همت و یاری برجسته ترین هنرمندان سراسر کشور آفریده شوند. نفوذ عناصر نقاشی چینی به هنر نگارگری ایران در آغاز این دوره، نگرشی شاعرانه از طبیعت ، درکی تازه از مفهوم فضای معنوی و بلندپروازی...

دوره تیموری از جمله ادوار تأثیرگذار در تاریخ هنر و نگارگری ایران است که آثار ارزشمندی از آن بجای مانده است. تحقیقاتی که در این حوزه انجام گرفته تنها به شاهنامه بایسنقری محدود شده است و دیگر مجموعه های این دوره کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند. شاهنامه بایسنقری متعلق به مکتب هرات است که در سال 833ه.ق/1430م در هرات و در 22 مجلس با اندازه صفحات 384× 265 م م نگارگری شده است. این شاهنامه به سفارش با...

پژوهش حاضر به مطالعه تطبیقی زیباشناسی تصویر رستم در شاهنامه های فردوسی مصور عهد صفوی خاصه شاهنامه های شاه تهماسبی، قوام بن محمد شیرازی و رشیدا می پردازد. ایرانیان در طول تاریخ نگارگری بیش از هر نسخه ای شاهنامه را به زیور نگاره ها آراسته اند و در شاهنامه نیز رستم شخصیتی بی بدیل است نه تنها در شاهنامه، که اساسا در فرهنگ ایران رستم قهرمانی بلا منازع است. به همین دلیل تصویر رستم در شاهنامه های مصور...

چهره نگاری شاخه ای از نگارگری ایرانی است که سابقه تصویری اش به قبل از اسلام (زمان ساسانیان) برمی گردد. وارد شدن عناصر تصویری شرقی از طریق مانویان، چهره نگاری ایرانی را تا مدتها زیر نفوذ خود فرار داد اما بعد از سده نهم تا یازدهم/پانزدهم تا هفدهم هنر چهره نگاری به اوج خود رسید. هنر نگارگری عثمانی هم به لحاظ همسایگی نزدیک با ایران از این هنر متأثر گردید. و بعداً هویت اصلی خود را پیدا کرد. هنر چهره ...

الگوی باغ، مفهوم ذهنی مشترک بین هنرمند «باغساز» و«نگارگر» است که در طول تاریخ تحت تأثیر جهان بینی سرزمینهای مختلف بر نمودهای عینی متنوعی دلالت دارد. باغساز و نگارگر ایرانی به واسطة جهانبینی مشترک ایرانی اسلامی موجود در سرزمین و به دنبال درک مشترک از الگوی باغ، بر نمودار عناصر مشترکی از مفهوم باغ اتفاق نظر دارند. باغسازی و نگارگری از زمره هنرهای تجسمی هستند که با حکومت گورکانیان بر هند از ایران ...