متعاقب پیروزی انقلاب و حاکم شدن گفتمان انقلاب اسلامی، اسلام‏ سیاسی فقاهتی با طرد رقیبان گفتمانی خود، تولیت امور را در دست گرفت. اما با آغاز رقابت‏های درون‏گفتمانی، شاهد تسلط خرده‏گفتمان‏های اسلام ‏سیاسی رادیکال، محافظه‏کار، اصلاح‏طلب و عدالت‏خواه طی ادوار مختلف پس از انقلاب هستیم. بر اساس مطالب یادشده مبنای نوشتار حاضر برای پاسخ به این پرسش اصلی است که «خرده‏گفتمان اسلام ‏سیاسی عدالت‏خواه» که د...

تحلیل گفتمانی به عنوان یکی از روش‌های مطالعة پدیده‌ها در علوم انسانی به چگونگی تأثیر افکار و ایده‌های نظام‌مند بر امور اجتماعی می‌پردازد. هر نظام گفتمانی از سه ویژگی استیلا، ضدیت و عاملیت برخوردار است. بر اساس پروژة استیلا، یک نظام درصدد سیطره بر تمامی ارکان یک جامعه است. این نظام برای بقای خویش نیازمند غیرِ بیرونی است تا بتواند حیات خود را بر اساس آن توجیه کند. همچنین زمانی که نظام گفتمانی، قدر...

چکیده: گفتمان عبارت از عرضه¬های منظم یک موضوع معین در قالب نوشتار یا گفتار است. گفتمان¬ها با توجه به بستر¬هایی که در آن شکل می¬گیرند و نیز با توجه به موقعیّت، جایگاه و شأن افرادی که صحبت می-کنند، یا می¬نویسند و بنا به مخاطب آن ها متفاوت است. بنا براین زمینه و بستر گفتمان، جریانی همگن، واحد و یک دست نیست و بر حسب زمان و مکان و شرایط، تفاوت دارند. اوضاع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، حوادث، مسائل، مشکل...

فراز و فرود گفتمان عدالت در جمهوری اسلامی ایران دکتر غلامرضا خواجه سروی تاریخ دریافت: 14/11/86 تاریخ پذیرش: 31/01/87 چکیده انقلاب اسلامی نقطة عطفی در تاریخ ایران به شمار می رود که مفاهیم تازه ای را به حوزة گفتمانی ایران وارد کرد. این انقلاب که بر پایة اندیشة سیاسی مکتب تشیع شکل گرفته، نظریه ای خاص از «عدالت» را که بر آموزه های شیعی تکیه داشت، در طول این سال ها پیگیری کرده است. ای...

چکیده عدالت از مفاهیم بنیادی در دین اسلام است که متفکران بی‌شماری به آن توجه کرده و تعابیر مختلفی از آن ارائه داده‌اند. هدف پژوهش حاضر این است که با بررسی اسنادی مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی به مطالعۀ مفهوم عدالت از دیدگاه دو اندیشمند مسلمان یعنی فارابی و ابن خلدون بپردازد و در نهایت راه‌کار آنها در خصوص برخورد با بی‌عدالتی را بررسی کند. شایان ذکر است که فارابی و ابن‌خلدون به دو دورۀ تاریخی م...

مقدمه: نظام برنامه‌ریزی در ایران از گفتمانهای سیاسی و اجتماعی حاکم تأثیر می‌پذیرد و اینکه این گفتمانها چه جایگاهی برای سوژه‌ها و ابژه‌ها قائل باشند در برنامه‌های توسعه به‌صورتهای متفاوتی بازنمایی می‌شوند. ازجمله سوژه‌های بسیار مهم سوژه «زنان» است. برحسب اینکه سوژه زنان در گفتمان دولتهای کارگزارِ برنامه توسعه چه معنا و هویتی یابد، دال «عدالت جنسیتی» نیز به همان منوال در نظام برنامه‌ریزی منظور می‌...

گفتمان مربوط به عدالت و آزادی و نسبت میان این دو مفهوم تاثیرگذار در زندگی اجتماعی بشر یکی از مباحث مهم و پر مناقشه در ادبیات سیاسی و آموزه‌های متفکران سیاسی به ویژه در دوره معاصر محسوب می‌شود. نسبت میان عدالت و آزادی در حوزه عمومی و چگونگی ایجاد توازن و تعادل معقول (Reasonable equilibrium) میان دو حوزه مهم و در واقع دو نیاز مبرم جامعه بشری برای رشد و بالندگی و تحدید یا عدم تحدید یکی به نفع دیگر...

اصلی این مقاله تحلیل و تبیین روند چرخش گفتمان هویتی حاکم در ترکیه از کمالیسم به اسلام‏گرایی است. در این تحول گفتمانی، اسلام سیاسی با توجه به متغیرهای اجتماعی، تاریخی، ایدئولوژیکی و هویتی در جمهوری ترکیه، نقشی بسیار مهم را برعهده‏دارد. در این پژوهش، ضمن مرور مختصر عناصر هویتی ترکیه در دوره کمالیسم، به واکاوی تقابل گفتمان­های اسلام‏گرایی و کمالیسم و سرانجام علل هژمونیک‏شدن گفتمان اسلام‏گرایی پردا...

مقدمه: نظام برنامه‌ریزی در ایران از گفتمانهای سیاسی و اجتماعی حاکم تأثیر می‌پذیرد و اینکه این گفتمانها چه جایگاهی برای سوژه‌ها و ابژه‌ها قائل باشند در برنامه‌های توسعه به‌صورتهای متفاوتی بازنمایی می‌شوند. ازجمله سوژه‌های بسیار مهم سوژه «زنان» است. برحسب اینکه سوژه زنان در گفتمان دولتهای کارگزارِ برنامه توسعه چه معنا و هویتی یابد، دال «عدالت جنسیتی» نیز به همان منوال در نظام برنامه‌ریزی منظور می‌...

از آن جا که جمهوری اسلامی بر پایه تفکرات امام خمینی(ره) بنیان گذاشته شده است اندیشه های ایشان، بهترین منبع برای بررسی مفهوم عدالت اجتماعی که به مثابه پشتوانه نظری جمهوری اسلامی است می تواند باشد. با مطالعه متون و بیانات و فرمایشات موجود نتایج زیر حاصل می شود: یکی از هدفهای اصلی ایشان (در دوره فعالیت ایشان قبل از انقلاب) تشکیل حکومت اسلامی است. ولی در دوره دوم (دوران فعالیت و حضور ایشان بعد از پ...