سهم اهل علم و ادب و فرهنگ سمرقند در تاریخ تشکّل و ترویج علم و فرهنگ جهان بسیار بزرگ است. هدف این مقاله بیان بعضی ملاحظه ها دربارۀ مرکز علمی و ادبی سمرقند در سدۀ شانزده میلادی است. طبق معلومات منابع مختلف در سدۀ شانزدهم در ماوراءالنهر و خراسان پنج حوزۀ ادبی عبارت از هرات، مشهد، بلخ، بخارا و سمرقند وجود داشت که در میان آن ها دایرۀ ادبی سمرقند بسیار ممتاز بود. در این دایرۀ ادبی از ابتدا تا میانه ها...

در آینده تغییرات درجۀ­ حرارت کره زمین، قابل ملاحظه خواهد بود. این پدیده ناشی از تمرکز گاز­های گلخانه­­ای در جو کرۀ زمین است. بنابراین جلوگیری از وقوع آن ضروری به نظر می­رسد. روش­های بیولوژیک شامل زیتودۀ­ گیاهی و خاک تحت آن به عنوان بهترین و عملی­ترین راهکار، پیشنهاد شده است. حوزه­های آبخیز به عنوان بزرگترین واحد­های فیزیکی و ژئومرفولوژیکی در بر­گیرندۀ دو عنصر مهم خاک و گیاه بوده به­طوری که روند...

تغییر کاربری زمین، به‌طور قابل‌توجهی می‌تواند بر هیدرولوژی یک حوزۀ آبخیز جنگلی تأثیر بگذارد.‌ پوشش گیاهی نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش خاک دارد. برداشت چوب، تاج پوشش را تغییر می‏دهد و خاک را در معرض آب و باد قرار می‏دهد. فشردگی خاک و حذف پوشش­ کف جنگل در مسیر­های چوبکشی باعث کاهش ظرفیت گنجایش آب در خاک و در نتیجه کاهش سرعت نفوذ آب و افزایش رواناب شده که سبب هدررفت خاک می­شود. به‌منظور اندازه­گی...

چکیده یکی از عوامل اصلی در تغییر روند رژیم هیدرولوژیکی جریان رودخانه، تغییر کاربری در سطح حوزه است. تغییر کاربری اراضی به عنوان یکی از چالش های عمده در قرن بیست و یکم مطرح خواهد بود و برخی حتی اعتقاد به شدیدتر بودن تاًثیرات آن نسبت به پدیده تغییر اقلیم دارند. در این تحقیق با استفاده از مدل هیدرولوژیکی hec-hms، اثرات تغییر کاربری اراضی بر رژیم هیدرولوژیکی حوزه آبخیز لکشای نکارود استان مازندران...

جوامع روستایی در حوزه­های آبخیز ساکن هستند و بر اساس شرایط اقلیمی و زمین­شناسی خاصی که هر حوزۀ آبخیز دارد، از آن­ها برای زندگی خود استفادۀ مفید می­کنند. امروزه خطری غیر از خطرات معمول اقلیمی گریبان­گیر آبخیز نشینان و معیشت آن‌ها است و آن هم تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت­های انسانی، به عبارت دیگر گرمایش جهانی حاصل از سوختن سوخت­های فسیلی است. بر این اساس در این پژوهش با استفاده از شاخص­های تعریف...

ارائۀ راه حل مناسب در کوتاه ترین زمان ممکن، هدفی است که یک برنامه ریزی استراتژیک از بین عوامل خطر آفرین محیطی دنبال می کند. تغییر کاربری اراضی، از جمله خطرهای نامحسوس و خطرآفرینی است که پهنۀ سیلاب و دورۀ بازگشت آن را افزایش می دهد. در این پژوهش، با بهره گیری از تصاویر ماهواره ای سنجنده etm+ سال 2000 و سنجنده irs-1d سال 2012، درصد تغییرات کاربری اراضی حوضۀ آبریز «نکا» در استان مازندران و سطح وقو...

ارزیابی پدیده تغییر اقلیم و پیامدهای احتمالی آن بر فرایندهای هیدرولوژیکی حوزه، کمک شایانی به تصمیم­گیران و مدیران منابع آب خواهد کرد. یکی از ابزارهای پُرکاربرد و مورد استفاده برای ارزیابی این پدیده، استفاده از شبیه­سازی فرایندهای هیدرولوژیکی با مدل بارش- رواناب است. هدف از این پژوهش بررسی اثر تغییر اقلیم بر رواناب و پیشامدهای خشک سالی و سیلاب حوزه نکارود در دوره 2069-2040 است. در این پژوهش از مد...

زمین­لغزش­ها هر سال خسارت­های مالی و جانی زیادی به بار می­آورند. نقشه­های پهنه بندی خطر زمین­لغزش می­توانند به کاهش این خسارت­ها کمک کنند. حوزۀ آبخیز طالقان از جمله­ حوزه­های مستعد زمین­لغزش است که بررسی شده است. در این مقاله به پهنه­بندی خطر زمین­لغزش در این منطقه و در مقیاس 50000/1، و با در نظر داشتن لایه­های اطلاعاتی پراکندگی لغزش­ها، شیب، برای شیب، زمین شناسی (لیتولوژی)، فاصله از گسل­ها، فا...

محوطه­های نویافتة مس­سنگی در دامنه­های کوه الوند و دشت همدان، نقش مهمی در ترسیم الگوی استقراری، با توجه به ویژگی خاص زیست' محیطی منطقه دارد. چرا که تا پیش از این، اطلاعات موجود در خصوص پیش­از­تاریخ منطقۀ همدان محدود به مناطق هم جوار بود. بررسی جایگاه این 10 محوطة نویافته، می تواند زمینه را برای ورود به بحث جابجایی­های جمعیتی و نوع مکان­گزینی در دشت همدان با موقعیتی مرکزی، بین دو ناحیه فرهنگی زا...

یکی از پیش‏فرض‏های جامعه‏شناسان تأثیرپذیری تفکر و دانش بشری از شرایط اجتماعی هر دوره است. مقالۀ حاضر به بررسی موانع رشد جامعه‏شناسی در خاورمیانه تحت تأثیر شرایط سه حوزۀ ساخت سیاسی و حکومت، اقتصاد و حوزۀ اجتماعی ـ فرهنگی طی سدۀ اخیر می‏پردازد. درباب حکومت و ساخت سیاسی، ظهور حکومت‏ها‏ی اقتدارگرا و ایدئولوژیک شدن قدرت سیاسی از دهۀ 1960 به بعد و خیزش اسلام سیاسی در دهۀ 1970 مهم‏ترین موانع سیاسی فرا...