ابن‌سینا و دکارت، خودآگاهی را ادراکی بی‌واسطه و حاصل نوعی درون‌نگری می‌دانند؛ اما با تأمل در تمایزی که ابن‌سینا بین دو مرتبه از خودآگاهی (مرتبه اول و مرتبه دوم) در فلسفه‌اش قائل شده است و خودآگاهی مرتبه دوم را کار عقل و پدیده‌ای بالقوه می‌داند، و با توجه به این اصل فلسفی ابن‌سینا که هر بالقوه‌ای برای رسیدن به فعلیت، به عاملی فعلیت‌بخش احتیاج دارد، می‌توان به این نتیجه رسید که در...

پژوهش حاضر به منظور ارائه و تطبیق دیدگاه شیخ اشراق و علامه طباطبایی در باب مسئله ی مفاهیم اعتباری تدوین یافته است. با توجه به اینکه شناخت مفاهیم اعتباری و تفکیک آنها از مفاهیم حقیقی در مباحث فلسفی جایگاه مهمی دارد و در عملکرد ذهن بسیار موثر است، این پژوهش در نظر دارد که به ارائه و تطبیق دیدگاه این دو فیلسوف اسلامی در باب مفاهیم اعتباری بپردازد. برای این منظور، سعی شده است که بعد از بیان دیدگاه...

پی‌‌یر آدو (1922-2010م) فیلسوفِ فرانسوی معاصر‌‌، با ارائه مدلِ فلسفه به مثابه روشِ زندگی که حاصل سال‌ها پژوهش او در زمینۀ فلسفۀ باستان است‌‌، پویایی و حیاتِ حقیقی فلسفه را در زندگیِ روزمرۀ فیلسوف نشان می‌دهد. در این مقاله با استفاده از این مدلِ فلسفی(فلسفه به مثابه روشِ زندگی) به بررسی رابطۀ علم (نظر) و عمل در حکمتِ اشراق خواهیم پرداخت. یکی از عناصر مهم در این مدلِ، گفتارِ فلسفی است. ارزشِ گفتار (فلسفۀ نظ...

در بررسی های انجام شده پیرامون تعیین امر اصیل در نظر شیخ اشراق، برخی قائل به اصالت ماهیت و برخی قائل به اصالت نور یا اصالت شهود شده اند، برخی این بحث را لفظی دانسته اند و گاه نیز سهروردی اصالت وجودی معرفی شده است. ولی به نظر می رسد همچنان جای یک بررسی استدلالی که مواد استدلالش را با نگاهی فراگیر به فلسفه سهروردی کسب کند، باقی است. در این راستا، تحقیق حاضر ابتدا به تحریر محل نزاع پرداخته و نشان ...

این مقاله ضمن اشاره به پیشینۀ سهروردی پژوهی در ایران و ضرورت توجه بیشتر به واکاوی ابعاد پنهان شخصیت و میراث فکری شهاب الدین سهروردی، ضمن اشاره به نقاط قوت این مجموعه مقالات (سهروردی پژوهی) در محورهایی همچون توجه به آخرین نوشته های ناظر به اصول فلسفه اشراق، جامعیت و تنوع موضوعی، توجه به فلسفه مقایسه ای، دقت در انتخاب مقالات و ویرایش محتوایی و صوری مجموعه و ... به بررسی این اثر پرداخته است. در پا...

این مقاله با مفروض گرفتن اینکه فلسفه اسلامی و فلسفه سیاسی اسلامی وجود دارد  در پی تبیین این پرسش است که فلسفه سیاسی اسلامی به چه معنی است و چه تلقی هایی  از آن وجود دارد و در ذیل این معانی و تلقی ها، چه مکاتبی در حوزه فلسفه سیاسی شکل گرفته اند. در تحلیل چیستی و معنای فلسفه سیاسی اسلامی، دیدگاه ها و تلقی های گوناگونی ارائه شده یا قابل ارائه است، برخی از این تلقی ها شبیه یا نزدیک به هم هستند، برخ...

در این پژوهش در پی پاسخ به چند پرسش اساسی خواهیم بود. نخست اینکه چه ویژگیهایی در مجموع هستی شناسی ، کیهان شناسی و اندیشه های کهن ایرانیان وجود داشته که موجب شده مرغ یا پرنده این گونه مورد توجه قرار بگیرد و برای بیان راز و رمزهای روح انسانی از آن استفاده شده است. * دیگر اینکه چه مسئله ای باعث شده تا شیخ اشراق با وجود اسلام آوردنش هنوز به تفکرات و اندیشه های ایرانیان باستان پایبند است و سعی بر آن...

عنوان بررسی تطبیقی جایگاه روش عرفانی در فلسفه صدرالمتألهین ، ابن سینا و شیخ اشراق دارای دو شاخصه مهم است ، اول آنکه به بررسی «جایگاه» روش عرفانی می پردازد ، پس در پی توصیف روش عرفانی در فلسفه صدرالمتألهین ، ابن سینا و شیخ اشراق است و از سوی دیگر به «تطبیق» و مقایسه ی جایگاه روش عرفانی در تفکر این سه متفکر برجسته همت گمارده است . اهمیت این موضوع در مواجهه ی ما با عرفان و نقش تاثیر گذار آن تفکر ب...

در این رساله نور در حکمت سهروردی و قرآن مورد بررسی قرار می گیرد. قرآن به عنوان کتاب آسمانی، همواره مورد توجّه و الهام بخش متفکّران مسلمان بوده است. در قرآن، آیات متعددی اشاره به نور کرده اند. نور در این آیات علاوه بر نور پروردگار، شامل مراتب نوری در انسان و کتب آسمانی و حتّی نور محسوس، که اعلی درجه ی آن نور خورشید است، می شود. نور ایمان، نور علم و معرفت، نور طاعت و بندگی و نور ذکر خدا، از جمله نور...

در نظام اشراقی، اشیاء هستی در دو دسته ی نور و ظلمت جای می گیرند. امّا تحقق در این نظام، چیزی جز ظهور که ویژگی منحصر نور است، معنا نمی شود و از سوی دیگر، میان نور و ظلمت رابطه علّی تعریف می شود. حلّ اشکالاتی از جمله توجیه ناپذیر بودن تحقق در موجوداتی که ظهور ندارند و یا عدم سنخیت نور و ظلمت را باید در ارتباط علّی ظلمت با نور و ارتباط هر دو با تحقق و هستی جست. سهرودی، منشأ صدور عالم ظلمانی جسم را ظهو...