اداره حکومت نیازمند قوانین متنوعی است که ممکن است بر پایه ضرورت‌ها، مصلحت‌ها و شرایط تزاحمی وضع شده، با احکام اولیه متفاوت باشد. با بررسی مؤلفه «ماهیت قانون»، «کارکرد قانون» و «فرآیند تبدیل فتوا به قانون» می‌توان دریافت که ماهیت قانون و فتوا، به ویژه از نظر ملاک و مصلحت، متفاوت بوده و نسبت میان این دو عموم و خصوص من وجه است. قانون از نظر کارکرد، وسیع‌تر از فتواست و قانون‌گذار ضمن تأکید بر احکام...

در دین مبین اسلام همواره بر توجه به واقع‌بینی تأکید شده است و به‌علاوه یکی از ارکان اساسی آن را تشکیل می‌دهد. بر این اساس دین اسلام به انسان می‌آموزد که واقعیت‌ها را در نظر داشته باشد و بر پایۀ آن حرکت و تلاش خود را تنظیم و برنامه‌ریزی کند؛ زیرا بدون شناخت واقعیت‌ها نمی‌توان به اهداف آرمانی (که سعادت انسان در پرتو آن رقم می‌خورد) دست یافت. از این‌رو ضروری است که با شناسایی ماهیت واقع‌بینی و آثا...

پیچیدگی پدیده های دینی و بازتاب آن در جنبه های گوناگون زندگی، دانشمندان دیگر علوم را به خود مجذوب ساخته است. مورخان، فلاسفه، جامعه شناسان و مردم شناسان، هر یک با روشهای خاص خود به تحلیل آن پرداخته اند. تأمل در باورهای دینی، تاریخی طولانی دارد اما بررسی مردم شناسانه آن از قرن نوزدهم میلادی آغاز شد و در مورد پیدایش دین، اشکال اولیه آن و مراحل تاریخی شکل گیری اندیشه های دینی، نظریه های گوناگونی مط...

کلید فهم اندیشه های دینی گیدنز در نظریة « مدرنیته متأخر »انتقاد او از سنت جامعه شناسی کلاسیک است. از دید گیدنز، مدرنیته دارای دو مرحلة اولیه و متاخر است و در هر یک از این دومرحله تعامل دین و مدرنیته یکسان نبوده است. درک و تفسیر نادرست از ماهیت مدرنیته در مرحلهنخست آن، باعث شکل گیری این اندیشه شد که نفوذ و جایگاه اجتماعی دین در جامعة مدرن،کاهش یافته است و سرانجام ناپدید خواهد شد. اما در مرحلة دو...

چکیده تشخیص نظام حقوقی حاکم بر هر نهاد حقوقی مستلزم تعیین ماهیت حقوقی آن نهاد است. قرن هاست اختلافات بسیاری به این شیوه فیصله یافته امّا در مورد ماهیتش بین حقوقدانان اجماعی حاصل نشده است. گروهی بر مبنای رکن قراردادی، داوری را دارای ماهیتی قراردادی، گروهی تشابه عملکرد داور به قاضی دادگاه دولتی را دلیلی برای حمل ماهیت قضایی و در نهایت گروه سوم با ترکیب این دو، داوری را دارای ماهیتی مختلط می دانند....

با اثبات اصالت وجود روشن می شود که ماهیت اعتباری است و تحقق بالذات ندارد ولی سه احتمال در نحوة وجود آن مطرح است: 1. به عین وجود موجود بودن، همچون صفات حق 2. حد و نفاد وجود بودن، همچون خط برای سطح یا نقطه برای خط 3. سراب بودن.مرحوم علامه و بعضی از شاگردان ایشان تصریح به سراب بودن ماهیت کرده اند، در حالی که دلیلی تاّم بر این مدعا وجود ندارد. بلکه قراین و شواهد فراوانی بر عینیّت ماهیت با وجود، داریم...

دانشمند و عارف نامدار فرانسوی پاسکال سالها پس از عارف بزرگ ایرانی‘مولوی رومی‘وجود بشر را به نی تشبیه کرده است . وی در ضمن آثار خود از حقایق دینی سخن رانده و ثابت کرده است که میان این حقایق و علم و فلسفه کمال رابطه نزدیک و قرابت انکارناپذیر وجود دارد . کسانی که جویای سعادت می باشند‘برطبق اصول منطق باید راه دین را پیش گیرند و از سرچشمه فیاض معارف الهی سیراب گردند. تنها دین قادر است طبیعت و ماهیت...

نینیان اسمارت با عدول از برخی عناصر مهم پدیدارشناسی دین سنتی، پدیدارشناسی دین پویا یا به تعبیر دیگر، روش تاریخی ـ تطبیقی را مطرح می‌کند که دغدغه‌ی اصلی آن، توجه به تحولات پدیدارهای دینی در بستر تاریخ است. او معتقد است در دین‌پژوهی و فلسفه‌ی دین معاصر عمدتاً دو اشتباه وجود دارد: اشتباه اول، ترسیم خطی مشخص پیرامون دین و ادیان در میان کلیت جهان‌بینی‌هاست و دوم این که به میزان کمی با ادیان (موجود) س...

یکی از مسائل مهم در عرصۀ دین‌پژوهی معضل تعارض علم و دین است. جوادی آملی یکی از برجسته‌ترین متفکران روحانیت شیعه است که به حل شبهه تعارض علم و دین پرداخته‌ است. پرسش اصلی این است که آیا شیو‌ه‌های رفع تعارض وی خاستگاه اسلامی دارد یا تکرار شیوه‌های متفکران غربی است و آیا این شیو‌ه‌ها در رفع تعارض موفق هستند؟ هدف از این مقاله ارائۀ شیوه‌های ایشان و بررسی اصالت آن‌ها و ارزیابی کارایی‌شان است. با مرا...