در صدر اسلام، نقش کالبدی مساجد اهمیت زیادی نداشت، لیکن با گذشت زمان مسجد توانست از منظر کالبدی نیز به عنوان یک عنصر تأثیرگذار در شهرهای اسلامی عمل کند. تأثیر کالبدی مساجد به مرور به گونه ای خاص و پراهمیت شد که در مقاطعی از تاریخ، مسجد به شهر اسلامی هویت می بخشید و به محیط شهری معنا می داد و موجب خوانایی و جهت دهی آن می شد. در نگاه به آنچه از فرم مسجد به ذهن می آید، گنبد جایگاه ویژه ای به خود اخ...

این پژوهش به بررسی حس مردم نسبت به مساجد معاصر ساخته شده با طرح های کالبدی مختلف می پردازد روش تحقیق بر اساس روابط متقابل میان متغیرهای مستقل کالبدی و متغیرهای وابسته تصاویر ذهنی فعالیت ها و تعاملات اجتماعی تدوین گردیده است برای مقایسه مساجد معاصر سنتی و نوآورانه از مطالعه پیمایشی استفاده شد و اطلاعات جمع آوری شده با نرم افزار spss تحلیل شدند نتایج نشان می دهد که جنسیت میزان تحصیلات و سن نمازگز...

معماری مساجد در هنر اسلامی، جایگاه ویژه‌ای دارد. ترجمان اندیشه‌ها و اعتقادات هنرمندانی است که زندگی خویش را برای رسیدن به یگانگی و وحدت صرف کرده‌اند. مسجد شیخ‌ لطف‌الله از بناهای با ارزش و زیبای معماری ایرانی‌ـ اسلامی دورة صفوی است که به دست معمار نامدار آن دوران، «محمدرضا اصفهانی» و به فرمان شاه عباس اول، در مجموعه میدان نقش‌جهان اصفهان ساخته شد. اهمیت این بنا، در معماری و تزیینات کاشیکاری آن ...

شیخ شهاب الدین سهروردی بنیان­گذار حکمت نوریه است؛ او با ارائه جهان­شناسی مبتنی بر نور، خلقت انوار بی نهایت را، که ناشی از نظم و پویایی خاصی است، تبیین می کند. ایشان بر همین مبنا، «عالم نورانی خیال» را مطرح می کند، موضوعی که نقطة عطفی برای مسائل حکمی و خلاقیت­های هنری به حساب می آید؛ زیرا نور رمزی است که در هویت هنر اسلامی، نقشی اساسی دارد؛ از یک سو بر منشأ هنر، یعنی عالم خیال، تأکید می کند و از...

بسیاری از محققان عرصه معماری بر اهمیت مبجث تداوم درمعماری ایرانی تأکید دارند. معماری ایران بنا بر نظر برخی از محققان و ایران شناسان حاصل تداوم تاریخی تمدن ایرانی است و می دانیم که این معماری در قرون اولیه اسلامی و به ویژه با تمرکز بر ساختن مساجد، رشد و شکوفایی قابل ملاحظه ای می یابد. در مطالعه تاریخ معماری ایران، تحقیق درباره معماری مساجد اهمیت بسیاری دارد.در این نوشتار به تبیین تداوم معماری ای...

یکی از رویکردهایی که در یک قرن گذشته در زمینه ی مطالعات تطبیقی هنر ادیان در جهان غرب و بعد از آن در مشرق زمین شکل گرفت، مکتب سنت گرایان(1) است. در این رویکرد به هنر ادیان از جهت حقیقت معنوی و جنبه ی متافیزیکی آن ها توجه شده است. این مسئله در مقایسه ی هنر قدسی در اسلام و مسیحیت نیز قابل توجه است. یکی از محوری ترین اعتقادات مسیحیان، اعتقاد به تجسد است که ماهیت هنر مسیحی را تشکیل می دهد. در مسیح...

از نظام آموزش های سنتی در زمینه ی هنرهای تجسمی در دوره ی پیشامدرن آگاهی چندانی در دست نیست. آموزش خوشنویسی، را می توان از جمله آموزش های سنتی هنر دانست که آیین ها و متون آموزشی آن تقریباً دست نخورده باقی مانده است.آموزش آن به شیوه ی استاد ـ شاگردی صورت می گیرد. با مشق های گوناگون و راهنمایی های بی جایگزین استاد همراه می شود. سعی نگارنده در این نوشتار، تشریح آموزش خوشنویسی به مثابه ی نسخه ای کامل...

کاشی معرق مشبک یکی از انواع کاشی های معرق است؛ که در معماری سنتی مساجد به خصوص مساجد بزرگ اصفهان بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.این نوع تزیین امروزه مورد بی مهری معماران معاصر واقع شده وشیوه کار آن به صورت یکی از اسرار کاشی کاران سنتی قدیمی اصفهانی در آمده است. دراین پژوهش نگارنده سعی بر این داشته است که با بیان پیشینه،ویژگی های فنی و مسایل زیبا شناسانه کاشی معرق،شباهت ها و تفاوت های موجود ...

اعتقادات و ارزش های حاکم بر جامعه، همواره بر هنر و معماری دوران مؤثر بوده است. در دوره ای که مکتب اصفهان به مدد اندیشه ی بزرگان و نفوذ بی سابقه تفکر شیعی به بالندگی رسید؛ بستری برای رشد و امتزاج جریان های فکری مبتنی بر تفکر شیعی فراهم آمد. از مجموع دیدگاه های مطرح در این دوره، سه جریان فکری شاخص قابل درک است که به واسطه هم پوشانی، شرایط بی سابقه فلسفی دوران را شکل می دادند. این شرایط به بروز نو...

مسجد به عنوان پایگاه دینی،اجتماعی و سیاسی،از زمان صدر اسلام تا کنون از مشروعیت والایی در جامعه ایران اسلامی برخوردار است و طبیعی است درجه این اهمیّت در دوره هایی که حاکمیت دینی نیز وجود داشته بیشتر بوده،عصر قاجارها سرآغاز دوران جدیدی در ایران است که در بررسی تاریخ شهر زنجان-که شکوفایی و اهمیّت سیاسی خود را به عنوان کرسی منطقه،مدیون حکومت قاجارهاست و به دلایلی نظیر قرار گرفتن در مسیرهای ارتباطی جا...