نام پژوهشگر: محمد تقی آشوری

بررسی فنی قاب آیینه های دوره قاجاروبررسی و مرمت قاب آیینه اهدایی به فرح دیبا (کاخ صاحبقرانیه)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1391
  شهرزاد شمس الدین   محمد تقی آشوری

در این پایان نامه مراحل مختلف مطالعه و حفاظت و مرمت یک نمونه قاب آیینه دوره قاجاری واقع در موزه نیاوران از نظر می گذرد. این قاب آیینه به دلیل آسیب دیدگی بیش از حد قابلیت نمایش را از دست داده بود که برای جلوگیری از آسیب بیشتر مورد مطالعه و مرمت قرار گرفت. در این نوشتار با توجه به نقاط قوت وضعف شناسایی شده در قاب آیینه و پس از بررسی های فن وآسیب شناسی اثر، روش مناسب مرمت پیشنهاد و اجرا گردیده است. از جمله مطالعات انجام شده می توان به بررسی های هنری، تاریخی و تطبیقی با نمونه های مشابه از لحاظ طرح و نقوش، بررسی بر روی شیوه اجرا و خلق اثر، انجام مطالعات آزمایشگاهی جهت شناخت ساختار اثر و شناسایی آسیب ها با روش هایی همچون آنالیز با میکروسکوپ الکترونی روبشی ، بررسی با میکروسکوپ نوری انجام گردید. از جمله نتایج در بخش آزمایشگاهی می توان به شناسایی رنگدانه های آبی، قرمز، سبز، کرم، و بستر مورد استفاده در قاب آینه اشاره نمود که به ترتیب شامل رنگ لاجورد، اخرا، سبز زمردی، رنگ دست ساز نقاش برای زمینه و بستر سولفاتی بودند. با توجه به داده ها و در جهت حفاظت اثر، عملیات مرمتی بر روی اثر انجام گردید و همچنین به منظور نمایش بهتر آن ارایه طرح شده است. واژگان کلیدی: قاب آیینه، نقاشی لاکی،حفاظت و مرمت، قاجاریه

بررسی منشأ ظروف جانورنگار ایرانی در فرهنگ و باورهای اقوام کهن ایرانی و غیر ایرانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1389
  گلناز فرهمندی   محمد تقی آشوری

طیف گسترده ای از آثار هنری هزاره سوم قبل از میلاد تا قرون اولیه میلادی ایران را «ظروف جانورنگاری» تشکیل می دهند که یا به شکل حیوانات می باشند و یا قسمتهای مختلف این ظروف به گونه های متفاوت به حجمها ویا نقوش برجسته حیوانی مزین شده است. قدمت سه هزار ساله این ظروف در تاریخ هنر ایران و همچنین استمرار فرمها و نقش مایه های حیوانی مشخصی در آنها گویای نقش ریشه دار ظروف جانورنگار در فرهنگ کهن ایران می باشد. با توجه به شباهت ظروف جانورنگار ایرانی هزاره سه قبل از میلاد با نمونه های بین النهرینی این نوع ظروف که قدمت کهنتری نیز نسبت به ظروف جانورنگار ایرانی داشته اند و همچنین با توجه به این امر که ایران در هزاره های چهار و سه قبل از میلاد که مقارن است با دوران عیلام آغازین، بسیار از فرهنگ بین النهرین تأثیر گرفته است؛ در این پژوهش که تحقیقی توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد تاریخی می باشد سعی شده است تا با تحلیل دو جانبه فرهنگ ایران و بین النهرین در هزاره های مذکور، بررسی ظروف جانورنگار ایران و بین النهرین، تطبیق این ظروف با باورها و وجوه اعتقادی و آئینی نشأت گرفته از این فرهنگها و در نهایت تطبیق این ظروف با یکدیگر به نوعی به بررسی منشأ ظروف جانورنگار ایرانی، آئین یا آئینهای مربوط به این ظروف و معنای این فرمهای حیوانی در فرهنگ ایران باستان پرداخته شود.

بررسی تاریخ معاصر فرش کرمان(راور)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1389
  عباس پورجعفری راوری   محمد تقی آشوری

چکیده: منطقه شهری باف قالی کرمان (کرمان و حومه، راور و...) یکی از مناطق شناخته شده قالی ایران است که در یک قرن اخیر قالی آن علاوه بر رونقی دوباره مورد توجه نیز قرار گرفته است. مرکز این منطقه قالی بافی را می توان شهر کرمان به حساب آورد کما اینکه شهرستان راور واقع در 130 کیلومتری شمال شهر کرمان نیز به لحاظ بافت قالیهای زیبا و با کیفیت از شهرت جهانی نزد اهل فن برخوردار است. در طول یک قرن اخیر قالی بافی این منطقه فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است .ولی تا کنون تاریخ مدونی از این تحولات و روندها به طور کامل تهیه نشده است. در این پایان نامه سعی شده که تا حد امکان تاریخ معاصر فرش کرمان جمع آوری شود . در این میان به نقش شرکتها ی خارجی فعال در تولید و صادرات فرش در این ناحیه پرداخته شده علاوه بر آن به بررسی نقش تعدادی از افراد سرشناس در این باب نیز پرداخته ایم . نیز با استفاده از اسنادی قدیمی به بررسی تاریخ فرش در راور اشاره شده است. در کل تا حد امکان تحولات یک قرن اخیر فرش کرمان مورد بررسی قرار گرفته است. واژگان کلیدی: بررسی تاریخی،قالی ،کرمان،راور سوم

بررسی عوامل موثر بر افت کیفیت فرش دستباف در نجف آباد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1389
  محبوبه توکلی نجف آبادی   محمد تقی آشوری

تحقیق حاضر به منظور یافتن عوامل موثر در افت کیفی فرش دستباف نجف آباد و با هدف بررسی وضعیت تولید، بررسی کیفی نمونه هایی از فرش گذشته و حال، بررسی عوامل مختلف موثر بر تولید فرش در مراحل مختلف همچون (رنگرزی و طرح و مواد اولیه و ...)، تأثیرپذیری فرش نجف آباد از دیگر شهرها و بررسی میزان و نحوه تولید فرش در حال حاضر در نجف آباد، انجام شده است. به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر، علاوه بر تحقیقات کتابخانه ای، اطلاعات میدانی از طریق مصاحبه با پیشکسوتان و دست اندکاران فرش نجف آباد به دست آمد. این اطلاعات شامل نحوه ی تولید، تفاوت ها و ویژگی های قالی های تولیدی در نجف آباد طی سال های گذشته بوده و با توجه به اطلاعات به دست آمده، تولید قالی در نجف آباد به سه دوره تقسیم شد. دوره ی اول تولیدات از نیمه دوم قرن 13 هجری قمری تا1320هجری شمسی، دوره ی دوم تولیدات سال های 1320 تا 1365 و دوره ی سوم تولیدات بعد از سال 1365 تا 1389 را در بر می گیرد. در راستای دستیابی به عوامل موثر بر افت کیفی فرش های نجف آباد، 40 نمونه از قالی های منسوب به نجف آباد (دوره اول 13 نمونه، دوره ی دوم 17 نمونه، دوره ی سوم 10 نمونه) مورد بررسی کیفی قرار گرفت. با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه ی کیفیت فرش و روش های بهبود کیفی آن، چهار متغیر ابعاد، طرح و نقش، بافت و مواد اولیه و متغیرهای فرعی و شاخص های هر یک مشخص شده و از الگوی به دست آمده جهت بررسی و نمره دهی کیفی به نمونه های به-دست آمده استفاده شد، این مرحله با راهنمایی و بهره گیری از تجربیات کارشناسان مربوطه به انجام رسید. نتایج به دست آمده در این مرحله با استفاده از نرم افزار spss مورد بررسی و تحلیل های آماری قرار گرفته و نتایج حاکی از این است که متغیر ابعاد، در نمونه های هر سه دوره با افزایش کیفیت همراه بوده است. سایر متغیرها از کاهش کیفیت برخوردار بوده اند. متغیر بافت در نمونه های دوره ی دوم نسبت به دوره قبل و بعد از خود در وضعیت بهتری از کیفیت قرار داشته است و معایب کیفی در نمونه های این دوره کمتر از سایر دوره ها به چشم می خورد. با توجه به نظریه ارائه شده در بخش اول تحقیق و نتایج به دست آمده در طول تحقیق، با توجه به تأثیر مستقیم نقش تولید-کنندگان و سیاست های اجرایی آنان در بخش تولید و تأمین مواد اولیه و طرح و نقش، سیاست-های تولیدی تولیدکنندگان به عنوان عامل اصلی در افت کیفی فرش دستباف نجف آباد شناخته شدند. واژگان کلیدی: فرش نجف آباد، صنایع دستی، تاریخ فرش، استانداردهای فرش، کیفیت فرش

بررسی و تحلیل رنگ در فرش دوره صفویه و رنگ سنجی فام های آن دوره
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1389
  حمیدرضا کاشانی   مهدی سوهانگیر

رنگ ها به دنیا زیبایی خاص بخشیده و فرش دنیای زیبایی از رنگ هاست. نخستین تفسیر ذهن از تصویر هر جسم نشأت گرفته از رنگ آن جسم است و زیبایی طرح ها و نقوش در فرش با زبان رنگ ها به تصویر کشیده می شود. در سیر تاریخی هنر-صنعت فرش، عصر صفویه شاهد شکوفایی و کمال این هنرنمایی بوده است و آثار متعدد به یادگار مانده از آن دوران گواه این مدعاست. از اینرو در مطالعه اخیر، رویکرد تحقیق با تکیه بر بررسی فام های استفاده شده در آن دوران تدوین، و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و نمونه ها سعی گردیده تا از کاربردی ترین روش های نوین دستگاهی استفاده گردد. در مطالعه حاضر، ابتدا مجموعه ای از فرش های تاریخی دوران صفویه که در موزه های کشور ایران در دسترس بوده اند مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با توجه به فراوانی استفاده از فام های مختلف در این تحقیق، یکی از پرمصرف ترین فام ها تجزیه و تحلیل شده است. هرچند که به دلیل محدودیت دسترسی به نمونه های متعدد، مطالعه اخیر نمی تواند مبنای تعمیم یافته ای از یافته ها را در اختیار قرار دهند، لیکن رویکرد تحقیقی در مطالعه اخیر می تواند مبنای مطالعات آتی را فراهم نماید. در بررسی نمونه های دریافتی یک نمونه ازفام قرمز یک فرش دوره صفویه از موزه فرش ایران مورد مطالعه قرار گرفته است.بررسی ها نشان داد که نمونه مورد مطالعه حاوی مقادیر قابل ملاحظه ای از انواع ناخالصی های فلزی است که توانسته فام اولیه را چندین برابر حد رواداری تغییر دهد. در شناسایی نوع رنگینه از طیف سنجی مادون قرمز و در شناسایی عناصر فلزی روش آنالیز عنصری مورد استفاده قرار گرفته است. میزان حساسیت رنگیـنه نسبت به عنـاصر فلزی مشاهده شده با استفاده از سیستم cie-lab اندازه گیری شده است. مطالعه اخیر می کوشد تا با استفاده از مقادیر هر چند کوچک ، اطلاعات دقیق تری از مواد اولیه و نیز فام اولیه نمونه ارائه شده و محدوده تغییرات فام آنرا تحت تأثیر عناصر فلزی مختلف مشخص نماید. بدیهی است تعدد نمونه ها و مطالعات مشابه خواهد توانست تصویر دقیق تری از کلیه فام های مصرفی در فرش های دوران صفویه ارائه کند. کلید واژه های تحقیق : فرش صفویه ، فام ، رنگ سنجی ، cie- lab, ft-ir , icp

آسیب شناسی و فن شناسی قالی های ابریشمی ایرانی ( و ارائه دستورالعمل حفاظتی و مرمتی )
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1389
  مهری باقی زاده   محمد تقی آشوری

دیر زمانی نیست که کاخ ها و خانه های پادشاهان، موزه های امروزی شده و قالیهایی که در آن روزگار زیراندازهای اشرافی به حساب می آمده و گرمابخش محافلشان بوده، امروزه در این مجموعه ها جزء اشیاء موزه گشته و چه دریغ که توجه لازم به آن ها نمی شود و این در حالی است که هر کدام از این قالیها سرنوشتی از این مردمان را در کوله باری از یک سفر پر رمز و راز به همراه داشته و یادآور فنون زیادی اعم از ریسندگی، رنگرزی، طراحی، رنگبندی، بافت و ... هستند. در این پژوهش ابتدا به بررسی اجمالی فنون بکاررفته در قالی پرداخته، همچنین آسیب های وارده در مراحل تولید شناسایی شده و بخش عملی هم مربوط به فن شناسی و آسیب شناسی یک نمونه قالی ابریشمی زربافت دوره صفویه که دوران طلایی هنر این مرز و بوم است با پیش زمینه ای از تاریخ صفویه و تطبیق تاریخی با نمونه های مشابه آن دوران همراه است و در نهایت دستورالعمل حفاظتی و مرمتی مربوط به قالی ها ارائه شده است. باشد که قدمهای بعدی محققین، پژوهشگران و دانشجویان حرکتی باشد برای نیل به این هدف که بتوان حفره های بی توجهی به قالی ایران را با همت و همراهی، به نتایج درخشان در اعتلای هنر این مرز و بوم عزیز بدل کرد و این مهم هدفی باشد در دست نه در سر.

بررسی عوامل موثر بر افت کیفیت قالی چهار محال بختیاری و تأثیر آن بر ارزش های صادراتی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1389
  لیلا امینی   محمد تقی آشوری

فرش ایران که از آن به عنوان عروس هنرهای شرق یاد می شود. یکی از برجسته ترین آثار ماندگار از فرهنگ و هویت ملی این سرزمین است که کیفیت بالای آن یکی از مهم ترین نشا نه هایش در جهان محسوب می گردد. در برخی از مناطق، تولید این دستاورد تاریخی بی نظیر با ناهنجاری هایی همراه شده است که قالی های تولیدی در منطقه ی چهارمحال و بختیاری یکی از این مناطق به شمار می رود. حضور انواع تقلبات در کالبد برخی قالی های چهارمحال و بختیاری، ویران شدن اعتبار و ارزش جهانی این بافته ها را به همراه داشته است. بنابراین در این تحقیق سعی بر آن است تا با شناخت اصالت های قالی های این منطقه عواملی که موجب افت کیفیت در آن ها شده را شناسایی نموده و با تجزیه و تحلیل این عوامل تأثیرات آن را بر ارزش های صادراتی قالی های چهارمحال و بختیاری بررسی نمود. نتایج حاصله نشان می دهد که نفوذ و تأثیرات عواملی هم چون طرح ها و تکنیک های بافت غیر بومی، استفاده از مواد اولیه ی نامرغوب و عملکرد برخی سازمان ها در سیر نزولی کیفیت فرش چهارمحال و بختیاری تأثیر چشم گیری داشته است. با توجه به ارزش اقتصادی فرش که یک کالای ارزآور برای اقتصاد ایران محسوب می گردد لذا توجه به صادرات فرش و عوامل موثر بر آن از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. افت و خیزهای صادرات فرش در طی سال های 88-1360 تحت تأثیر عواملی هم چون افزایش هزینه های تولید، سیاست های ارزی، اوضاع نابسامان اقتصاد جهان، تورم داخلی و...بوده است. یکی از مهم ترین این عوامل افت کیفیت قالی های تولیدی در سال های اخیر است که موجب خدشه دار شدن اعتبار فرش در بازارهای جهانی و متعاقباً کاهش میزان تقاضای آن را به دنبال خواهد داشت.

بررسی تأثیر فرهنگ عامه ی فارس بر نقوش بافته های قشقایی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1389
  آرتمیس لهسایی   محمد تقی آشوری

فرهنگ و هنر در جامعه ی ایران همچون دیگر جوامع دنیا دو مقوله ی جدایی ناپذیر و همگرا می باشند. که بی واسطه در خلق آثار هنری بر هم تأثیر گذارده و بر این اساس در جامعه ای همچون ایران که دارای گروه های اجتماعی متعدد و متنوعی است، به طور قطع هنری پربار، غنی و متنوع را شاهد خواهیم بود. برخی گروه های اجتماعی به اجبار طبیعت با انتخاب شیوه ی ساده و بی پیرایه و همیشه در حال کوچ خود نوع خاصی از زندگی و فرهنگ را شکل بخشیده هند که مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. ایل بزرگ قشقایی یکی از بزرگترین و از لحاظ فرهنگ عامه و هنر سرآمد چادرنشینان استان فارس محسوب می شوند. با فرهنگ و هنری غنی و متأثر از شیوه ی زیست و زیست بومشان. هنری که به دست هنرمند زنان قالیباف ایل، در کنار سیاه چادرها با نگاره هایی بسیار نزدیک به زندگی و آداب و رسوم و طبیعت پیرامونشان، بافته می شوند. لذا نباید فرهنگ عامه را از برجسته ترین هنر آنان که شامل بسیاری از بافته ها می باشد جدا دانست. این تحقیق نیز به تأثیر و ردپای فرهنگ عامه ی عشایر قشقایی بر متن پر نقش بافته های این ایل به شیوه ی میدانی و کتابخانه ای و با تحلیل و تطبیق داده، پرداخته است.

بررسی مفهوم اصالت در صنایع دستی با تکیه بر آراء تئودور آدورنو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  سمیه نادری   محمد تقی آشوری

اصالت از مهم ترین مباحث مربوط به میراث فرهنگی و صنایع دستی به شمار می رود، در واقع معیار اصالت می تواند موضوعی برای جستجوی حقیقت میراث فرهنگی و صنایع دستی و فراهم نمودن شناختی دقیق از آن شود. در نتیجه پرداختن به این موضوع از اهمیت بسزایی برخوردار است. جستجوی مفهوم اصالت مبتنی بر ارزش های فرهنگی و مباحث فلسفی هدفی است که در این پژوهش تعقیب می گردد. نظریاتی از سوی فلاسفه در جهت فهم و تشخیص این مقوله(اصالت آثار هنری) ارائه شده است که در میان آن ها، تئودور آدورنو به عنوان عضوی از مکتب فرانکفورت به امکان های گسترده ی این مقوله، توجه می کند. روشنگری، شیءوارگی، صتعت فرهنگ، تکنولوژی و هنر توده، از جمله مفاهیمی هستند که در نگاه تئودور آدورنو به هنرهای اصیل نمایان می شود. آدورنو آثار هنری اصیل را در مقابل تولیدات صنعت فرهنگ قرار می دهد. از دید وی در تولیدات صنعت فرهنگ همه چیز در انقیاد قدرت مطلق نظام سرمایه داری به سمت استاندارد شدن رفته و یک دست می گردند. محور اصلی بحث آدورنو این است که صنعت فرهنگ، متضمن تغییر در ماهیت هنر است؛ چنان که سرشت کالایی هنر آگاهانه تصدیق شده و هنر از استقلالش، صرف نظر کرده است و در نتیجه، اصالت آثار را از بین می برد. در نظر او، صنعت فرهنگ که از تولید انبوه و تکثیرپذیری و مصرف انبوه و همسانی تبعیت می کند، موجب از بین بردن اصالت آثار هنری می-شود. از نظر آدورنو، آثار هنری اصیل، آثاری هستند که قابل تکثیر و نسخه برداری نیستند. از دید وی، یگانگی و بی همتایی که به اثر، اصالت ویژه می بخشد با کاربرد تکنولوژی در صنعت فرهنگ، از بین رفته و موجب پیدایش فرهنگ انبوه و بی ریشه شدن آن ها گشته است. تعاریفی که آدورنو از تولیدات صنعت فرهنگ و تکنولوژی و فرهنگ توده ای دارد را می توان به عین در تولیدات صنایع دستی امروز مشاهده کرد. با تسلط بی چون و چرای تکنولوژی بر صنایع دستی امروز و تکثیر و نسخه برداری از آثار صنایع دستی اصیل و از بین رفتن یگانگی و بی همتایی در آن ها و تولید انبوه آن ها اصالت آن ها(صنایع دستی) خدشه دار شده است. واژگان کلیدی: تئودور آدورنو، روشنگری، شیءوارگی، صنعت فرهنگ، تکنولوژی، هنر توده، اصالت، صنایع دستی

بررسی تأثیرات فرهنگی دوره سلجوقی بر روی سفالینه های شهر های کاشان و ری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  سمیرا بداغی   محمد تقی آشوری

سفالینه های هر دوره ای تا حدودی، بازگو کنند? فرهنگ و دستگاه حاکمه آن عصر می باشند. نقوش به عنوان عناصراصلی تزئینی در سفالینه ها، بیانگر مفاهیم مختلفی از جمله اعتقادات، باورها، ویژگی های فرهنگی خاص(تجارت، اقتصاد، مذهب، تفریح و سرگرمی و ورزش و ...) ومهارت های هنری می باشند. این پروژه، با مطالعه و بررسی تأثیرات فرهنگی دور? سلجوقیان بر روی سفالینه های شهرهای کاشان و ری، به پرسش اساسی دربار? تأثیرپذیری این سفالینه ها از فرهنگ غالب بر جامعه پرداخته است. برای نیل به این هدف، با ارائه نمونه های انتخابی از منابعی چون کتاب ها، موزه ها، سایت ها و تحلیل و توصیف آن ها بر اساس مدارک تاریخی و کتب ادبی حاصل شد. نقوش سفالینه ها تلفیقی از فرهنگ ایرانی و سلجوقیان بوده است و نشان دهند? مضامینی درباری منجمله مجالس بزم و ورزش و تفریح و شکار و مناسک خاص بزرگان می باشد و از سویی شاهد تأثیر ویژگی های فرهنگی از جمله تأثیر اقتصاد[تجارت] و مذهب در به تصویر در آوردن برخی از نقوش از جمله نقوش حیوانی و نقوش انسانی بوده ایم.

بررسی ویژگی های تاریخی، فرهنگی و هنری گلیم های سوزنی منطقه کرمان وآذربایجان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  موسی الرضا خالقی   محمد تقی آشوری

گلیم سوزنی از جمله گلیم های پیچ باف ایرانی بشمار می رود که تولید آن در بسیاری از مناطق کشور – از جمله کرمان، آذربایجان، فارس و...- با اختلافاتی در تکنیک بافت و طرح و نقش در جریان است. شیریکی پیچ های کرمان و ورنی های آذربایجان با پیشین? مشترک قومی از اصیل ترین گلیم های سوزنی ایرانی محسوب می شوند که در چند ده? گذشته با گرایش به تولید تجاری تغییرات کمی و کیفی بسیاری را به خود دیده اند و نقش مهمی در اقتصاد و اشتغالزایی مناطق ایفا کرده اند. این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های تاریخی، فرهنگی و هنری این گلیم ها ابتدا به پیشین? تاریخی و فرهنگی آنها پرداخته و سپس با شناسایی مناطق بافت و مقدار تولید ارزشهای اقتصادی این گلیم ها را مورد کنکاش قرار داده است. همچنین با بررسی زیبایی شناسانه، طرح و نقش و ویژگی های فنی این گلیم ها مورد تحلیل قرار گرفته است. در ادامه با بررسی تطبیقی به افتراقات و اشتراکات موجود در زمینه های مطرح شده پرداخته ایم و جهت پروژ? عملی نیز تعداد 20 طرح برای ار تقاءِ طرح و نقش این بافته ها پیشنهاد شده است.

بررسی کاشی معرق مشبک در مساجد دوره صفویه وبه کار گیری ان در معماری معاصر ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده معماری و هنر 1390
  زهرا طهماسبی   حسین آقاجانی اصفهانی

کاشی معرق مشبک یکی از انواع کاشی های معرق است؛ که در معماری سنتی مساجد به خصوص مساجد بزرگ اصفهان بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.این نوع تزیین امروزه مورد بی مهری معماران معاصر واقع شده وشیوه کار آن به صورت یکی از اسرار کاشی کاران سنتی قدیمی اصفهانی در آمده است. دراین پژوهش نگارنده سعی بر این داشته است که با بیان پیشینه،ویژگی های فنی و مسایل زیبا شناسانه کاشی معرق،شباهت ها و تفاوت های موجود میان این نوع معرق(معرق مشبک) با انواع دیگر را معرفی کند و همچنین با بازدید از بناهایی که بستر این تزیین بوده اند؛ به پیگیری روند آغاز ،ادامه و انجام این هنر بپردازد.در این راستا از اولین مورد استفاده از این نوع تزیینات ،یعنی مسجد جامع یزد تا آخرین مورد که مسجد الرسول گلپایگان) در حال نصب است( از منظر طرح و نقش و کاربری معماری مورد بررسی قرار داده است. مهمترین بخش این پژوهش نمایش انواع معرق مشبک در بهترین نمونه موجود یعنی مسجد شیخ لطف ا.. و مسجد جامع عباسی در اصفهان است که می تواند الگویی برای طراحی به منظور آشنایی با نکات کلیدی و اصول زیبایی شناسانه در طراحی این نوع معرق باشد. ودر آخر نگارنده در راستای کاربردی کردن و به کارگیری این نوع تزیین در معماری معاصر ایران به آزمایش ملات های جدید(کامپوزیت ها) به منظور جایگزین کردن آن با ملات های سنتی( که معایبی دارند) پرداخته و ملات برتر را در یک نمونه ،که از طرح مشبک های مسجد شیخ لطف ا.. الگوبرداری شده و به شیوه سنتی ساخته شده است به نمایش می گذارد.

پژوهشی برای طراحی عروسک در بستر فرهنگی ایران (برای کودکان 3-7 سال)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  سهیلا کاظمی   محمد تقی آشوری

در این پژوهش سیر پیدایش عروسک ها از اولین تمثال های بشری تا عروسک های امروزی مورد توجه قرار گرفته است و جایگاه عروسک به عنوان جانشین انسان از گذشته تا امروز بررسی شده است. همچنین عوامل موثر در شکل گیری و محبوبیت عروسک های امروزی مورد توجه قرار گرفته است. نیازهای روانشناسی و تربیتی کودکان در رابطه با عروسک ها و اهمیت عروسک ها در زندگی کودکان مورد مطالعه قرار گرفته و تلاش شده است عروسک هایی متناسب با فرهنگ ایرانی طراحی شوند.

جایگاه هنرمندان زن در مدرنیسم پس از جنگ جهانی دوم در نیویورک
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  مرجان تاج الدینی   محمد تقی آشوری

پس از جنگ جهانی دوم در امریکا و انتقال پایتخت هنرهای تجسمی از پاریس به نیویورک، جنبش اکسپرسیونیسم انتزاعی به جریان مسلط هنر مدرن تبدیل شد. در این جنبش، علاوه بر هنرمندان مرد شناخته شده، هنرمندان زن بسیاری نیز از جمله لی کرزنر و الین دکونینگ وجود داشتند که به دلایل مختلف اجتماعی و فرهنگی اغلب به جایگاه شایسته ی خود دست نیافتند. پژوهش پیش رو، با رویکرد جامعه شناختی به بررسی فرم، محتوا و موضوعات آثار هنرمندان زن اکسپرسیونیست انتزاعی می پردازد، علل حضور کمرنگ هنرمندان زن در عرصه ی هنر مدرن امریکا و موانع موجود بر سر راه این هنرمندان را در خانواده و اجتماع بررسی می کند و تصویری از ارزش های کمتر شناخته شده ی آنان ارایه می دهد.

بررسی رویکرد پیشگام در ساخت آثار هنری شیشه و تأسیس دانشکده شیشه پیلچاک در امریکا
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  مهران صادقی   محمد تقی آشوری

در حوزه صنایع دستی در ایران ساخت آثار هنری شیشه با ذهنیت و رویکردی نوگرایانه و پیشگام بدان پرداخته نشده است یا اگر بخواهیم به طور دقیق تر بگوییم مرزی که میان هنرهای زیبا، صنایع دستی و هنرهای کاربردی وجود داشته در ایران تقریباً هم چنان حفظ شده است. بررسی رویکرد پیشگام در ساخت آثار هنری بدیع با متریال شیشه، ارائه پژوهش هایی معتبر و قابل توجه در از میان برداشتن مرز بین هنرهای زیبا و صنایع دستی و بررسی تأثیر مدارس و دانشکده های تخصصی با رویکردی جدید در ساخت آثار هنری به ویژه آثار شیشه و حرکت به سمت ترویج عمومی و قابل لمس کردن این گونه آثار در زندگی اجتماعی معاصر از اهداف اصلی این تحقیق به حساب می آید. روش تحقیق در این پایان نامه به صورت توصیفی- تحلیلی بوده است و شیوه دستیابی به اطلاعات از طریق مقالات و نسخ مجازی اینترنتی و کتب قابل دسترس است. یافته های این تحقیق بیشتر، اهمیت در توجه به معیارهای جدید زیبایی شناختی در قرن 20 می باشد. معیارهایی که مسبب از میان برداشته شدن خط میان حوزه های مختلف هنری بوده است این رویکرد و ذهنیت پیشگام در تمام حوزه های هنری خود را نمایان کرده اند و حوزه صنایع دستی نیز از این امر بهره مند بوده است. تغییر در شیوه های بیان هنری و همراهی با محیط اجتماعی در این آثار نیز جایگاهی مهم در عرصه هنر معاصر در چند دهه ی گذشته داشته اند. سعی بر آن است که در پایان محقق تأثیرگذاری تأسیس مدارس و دانشکده های تخصصی که به جنبه های نوگرایانه در حوزه هنر شیشه می پردازند را بررسی نماید و نیز به راهکارهایی در جهت تغییر نگرش به حوزه هنرِ صنایع دستی دست یابد.

بررسی اوضاع فرهنگی ـ اجتماعی اصفهان و تأثیر آن در تحولات هنری ( 1389 ـ 1318 هـ . ش )
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1390
  علی اکبر فرزادی   محمد تقی آشوری

هدف از این پژوهش، بررسی اوضاع فرهنگی - اجتماعی و تاثیر آن در تحولات هنری اصفهان بوده است که با روش کتابخانه ای و میدانی انجام یافته است. پژوهشگر ضمن ارائه تاریخچه مختصری از مکتب اصفهان به بررسی تاسیس هنرستان هنرهای زیبا در سال 1316 ه _ش، زمینه های ارتباط با هنرمندان، فرهیختگان غربی و بسیاری نکات دیگر، حاکی از شکل گیری بستری برای مهیا شدن تحولات هنری در اصفهان پرداخته است. از موضوعات دیگر این پژوهش، نشان دادن تغییرات در نهادهای فرهنگی در طی یک دوره معین چون: دانشگاه هنر اصفهان و دانشگاه های هنری ، موسسات و انجمن های هنری ، نگارخانه ها، موزه هنرهای معاصر اصفهان و حوزه هنری در اصفهان که در شکل گیری هنر معاصر اصفهان تاثیر بسزایی داشته اند می باشد.

روند شکل گیری و تحول مضامین سیاسی و اجتماعی در ترانه های ایرانی از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علم و فرهنگ - دانشکده هنر 1389
  نگین مرزی   طلایه رویایی

در پایان نامه حاضر تلاش شده است شرحی مختصر از اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی ایران در دوره های: انقلاب مشروطه، دوران حکومت پهلوی اول، دوران حکومت پهلوی دوم تا حدود سال 1356، آخرین سال های حکومت پهلوی دوم تا آغازین سال های انقلاب اسلامی تا پیش از جنگ ایران و عراق ارائه شود. نقطه آغازین این بررسی از آن جهت انقلاب مشروطه انتخاب شده است که می توان آن را آغاز «تجدد» و «مدرنیزاسیون» ایرانیان به واسطه رشد آگاهی ناشی از تماس بیش از پیش ایشان با غرب دانست و اینکه این رشد آگاهی بر فرهنگ، سیاست و جامعه ایرانی تأثیر شگرفی به جای گذاشت. روند این نوخواهی و نوگرایی در دوره های پهلوی اول و دوم پی گرفته شده است و افت و خیزهای آن بررسی شده است. وقوع انقلاب اسلامی تغییری ماهوی در احوال سیاست و اجتماع ایجاد کرد که در این رساله بدان پرداخته شده است.به موازات مطالب ارائه شده ترانه هایی نیز که در آن به این شرایط سیاسی و اجتماعی اشاره شده است به طور انتخابی و نمونه گردآوری شده است تا بدین ترتیب امکان انطباق و مقابله اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی با ترانه های یاد شده فراهم آید. بررسی هر دوره و ترانه های آن از یک سو تاثیر پذیری ترانه ها را (که ابعادی ادبی و موسیقایی دارد) از اوضاع سیاسی و اجتماعی نشان می دهد و از سویی دیگر موثر بودن ترانه سیاسی و اجتماعی را بر سیاست و اجتماع مشخص می کند. آن چه از برآیند این بررسی ها به دست می آید، نشان می دهد، در ترانه های دوران مشروطه مفاهیمی چون وطن و آزادی و مدنیت غربی و انتقاد سیاسی و اجتماعی، در ترانه های دوران پهلوی اول انتقادهایی سطحی به حکومت، در ترانه های دوران پهلوی دوم گاه انتقادهایی عمیق تر به بنیان حکومت، گاه مفاهیمی مثل یأس و ناامیدی و مرگ و نیستی و گاه امید به فردایی بهتر، و در ترانه های مربوط به دوران انقلاب اسلامی مضامینی چون وطن و آزادی و اتحاد و شهید وجود دارد.

بررسی تطبیقی نمادهای فرهمندی در دوره ساسانی و صفوی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  آزاده نیک خلق   محمد تقی آشوری

در بررسی نمادهای به جای مانده از تفکر و زندگی یک ملت برخی از آنان واجد ارزشی خاص است که از آن به نمادهای فرهمندی یاد می شود. این نمادها بیانگر باورهای عمبق یک جامعه است چراکه بر مبنای مذهب آنان شکل گرفته و اقتدار و مشروعیت شاهان به عنوان محور اصلی حکومت در ژیوند با این نمادها شکل می گیرد . سلسله های ساسانیان و صفویان به عنوان حکومت هایی که بر پایه ی باورهای عمیق مذهبی تاسیس شده بودند و با جوامعی که مبتنی بر باورهای فرهمندی بود بیشترین استفاده را از این نمادها کرده اند. نمادهای فرهمندی در دوره ساسانی با عنوان فره ایزدی علاوه بر فرم هایی در قالب گیاهان و حیوانات و اشیاء به هیات ایزدانی فرهمند در آمده که در مراسم تاج بخشی پادشاهان ر همراهی می کردند. در نتیجه پادشاهان با توسل به این ایزدان تکیه بر تاییدات الهی زده و مشروعیت و اقتدار خود و حکومتشان را از آنان خواستار می گشتند. این نمادها بر نقش برجسته ها‏ظروف و سکه های به جای مانده از این دوران دیده می شود که بازتابی است از اوضاع سیاسی و مذهبی حکومت های مذکور. پایداری نمادهای فرهمندی در هنرهای ساسانی و صفوی استمرار کارکردهای دلالتی آن را نیز به دنبال داشته است. در دوران صفوی اصطلاح فره ایزدی تبدیل به ظل الله گردید و پادشاه به عنوان سایه ی خدا بر روی زمین خوانده شد. در این دوره نیز شاهان مشروعیت خود را از طریق دین رسمیت دادند. نمادهای فرهمندی این دوره بیشتر در نگاره ها سکه ها پرچم و کتیبه های موجود در زیارتگاه ها متجلی می شود. این نمادها در بیننده حس تحسین نسبت به شکوخ و جلال و زیبایی مسند پادشاهی و تسلیم و عبودیت در برابر قدرت و اقتدار کسی را بر می انگیزد که در واقع فره ایزدی یا ظل الله یا قبله عالم و یا هر لقب دیگری را به همراه دارد.

«بررسی تطبیقی نمادهای تجسمی در هنر مارلیک، حسنلو و زیویه»
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  لادن خوبیار   محمد تقی آشوری

سه حوزه تمدنی مارلیک‏‏‏‏ حسنلو و زیویه از مناطق باستانی در محدوده شمال غربی ایران هستند که به دوران ماد پیش از قرن هفتم قبل از میلاد مربوط و متعلق به عصر آهن 2 می باشند. این مناطق تحت تإثیر مهاجرت های اقوام آریایی در این زمان قرار گرفتند. از آنجا که این محدوده پس از قرن هفتم قبل از میلاد به یکی از مراکز مقتدر حکومت ماد تبدیل شد‏ احتمال تأثیر فراوان هنر و تمدن این سه حوزه در تمدن ماد مفروض است. به گونه ای که هنر و تمدن این سه حوزه جزئی از تمدن ماد محسوب می شوند. این پژوهش به شیوه توصیفی – تحلیلی بوده و روش انجام مطالعات در آن کتابخانه ای می باشد و بر آن است تا از رهگذر بررسی تطبیقی نماد ها در هنر این سه حوزه‏ جایگاه این نماد ها را در میان اقوام این مناطق جستجو کند. تا شاید بتوان به شناخت بیشتر هنر این دوره در سه حوزه تمدن فوق دست یافت. سر انجام نماد های مشترک در اسطوره ها و باورهای متغیر های فوق بررسی شده است. از مهمترین نتایج بدست آمده از این پژوهش آن است که بطور کلی در این سه حوزه علاوه بر حاکم بودن یک نوع سبک هنری واحد- که خود به نوعی سبکی التقاطی نیزمی باشد‎‏‏‏‏ از هنر دول متمدن همعصر نیز وام گرفته است. همچنین ارتباط معنی داری نیز میان نماد های تصویر شده بر آثار سه حوزه فرهنگ دینی و اساطیر آنها و تمدن های همجوار ایران وجود دارد.

چگونگی تأثیرات ادبیات شفاهی بر روی دستبافته های استان فارس
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1391
  مریم محمدتبار درزی   محمد رضا حسنایی

مطالعات بر روی فرهنگ مردم در ایران، در تعامل جدی با گفتمان های میان رشته ای از جمله هنر عامه است. از این میان ادبیات شفاهی با توجه به خاصیت شفاهی بودن و در بردارنده زمینه های مختلف تاریخی، اجتماعی و فرهنگی بستر مناسبی برای انجام پژوهش های از این دست به شمار می آید. موضوع پژوهش فوق چگونگی تأثیرات ادبیات شفاهی بر روی دستبافته های استان فارس است، به این ترتیب با نگاهی تطبیقی و تحلیلی بخشی از ادبیات شفاهی از جمله ترانه ها و لالایی های عشایر قشقایی استان فارس در کنار گونه هایی از دستبافته های عشایر قشقایی از لحاظ مضمونی و محتوایی مورد تحلیل قرار گرفت.در روند پژوهش از بنیان های نظری و نیزمنابع تحقیقاتی موجود بهره گرفته شد به نحوی که پس از شناخت جامعی از هر دو حوزه ادبیات شفاهی و دستبافته های عشایر قشقایی تحلیل نمونه های گزینش شدهبا نگاهی تطبیقی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های ناشی از تحلیل داده های پژوهش حاکی از تأیید روابط نزدیک معنایی و حتی گاه بصری میان ترانه ها و برخی از دستبافته های خاص در میان عشایر قشقایی است. به این ترتیب پژوهش با ترسیم روابط مضمونی و موضوعی میان ترانه ها و دستبافته ها و در نهایت شکل گیری طرحی پیشنهادی براساس یافته های موجود در قالب یک قسمت فیلم نامه پویا نمایی برای معرفی هر چه بهتر قالی های روستایی و نیز شناخت بنیانهای فکری بافندگان در باب شکل گیری برخیاز طرح های قالی، به سرانجام می رسد.

روند تولید سفال قالبی در ایران، از دوره سلجوقی تا تیموری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1391
  مرضیه حسینی   عباس اکبری

سفال گری ایران در دوره اسلامی، سرشار از گوناگونی در تزئین و تکنیک است. هنرمند ایرانی از روش های گوناگون تزیین بهره می گرفت تا ذهنیت خلاقش را در قالب تولید سفالینه های زیبا و متنوع، به تصویر کشد. استفاده از قالب و نیز مهرهای فشاری، از جمله تکنیک های فرم دهی و تزئین بدنه است که با کمک آن، آثاری زیبا در سفال گری ایرانی-اسلامی خلق شده است. اوج استفاده از قالب در ایران، در دوره های میانی اسلامی رخ داد. به هنگام بررسی سفال و سفال گری ایران، در اغلب منابع، دسته بندی ها بر اساس تکنیک های لعاب دهی انجام گرفته است؛ حال آن که تکنیک های فرم دهی به بدنه (مانند چرخ کاری، قالب گیری و...) همواره در حاشیه مورد مطالعه و یا به عبارتی دقیق تر، مورد اشاره قرار گرفته اند. این پژوهش، به بررسی یکی از مهم ترین تکنیک های فرم دهی به بدنه و روند آن در دوره های میانی اسلامی در ایران پرداخته است؛ این پژوهش، کار خود را با بررسی پیشینه ی مهر و قالب های مورد استفاده برای ساخت سفال آغاز کرده و به معرفی قالب های مورد استفاده در دوره اسلامی می پردازد. سپس با استفاده از مطالب منابع مکتوب و نیز مطالعه ی تصویری، قالب ها را دسته بندی می کند؛ این دسته بندی در وهله ی نخست، بر اساس تعداد قطعات قالب ها صورت گرفته و سپس بنا بر فرم و نحوه ی اتصال قطعات و... به انجام رسیده است. در فصل بعد، پس از اشاره ای به تاریخ سیاسی و فرهنگی دوره های میانی پیش از مغول (سلجوقی و خوارزم شاهی) به بررسی سفال و سفال گری در این عصر پرداخته می شود؛ بیان عواملی که باعث گسترش استفاده از قالب در این دوره شدند، در این بخش صورت گرفته و توضیحاتی در مورد گونه های سفال داده می شود. دسته بندی گونه های سفال سلجوقی، بنا بر تکنیک های لعاب دهی انجام می شود که با این کار می توان به رابطه بین نوع لعاب و تزئین قالبی پی برد. سپس در بخش سفال قالبی، تولیدات بر اساس کاربرد و فرم معرفی خواهند شد. در فصل چهارم این پژوهش، روندی مشابه فصل دوم در مورد دوره های ایلخانی و تیموری صورت گرفته و سعی شده است که از تکرار مواردی که در فصل قبل عنوان شده است پرهیز شود. در پایان نیز نتایج حاصله از پژوهش، عنوان شده است. در بخش عملی این پایان نامه، «ساخت مهرهای سفالین» در دستور کار قرار گرفته است؛ در شرح مراحل ساخت و استفاده از مهرهای مزبور، به مزایا و قابلیت های منحصر به فرد مهرهای سفالین (که مشترک با ویژگی های قالب های سفالین دوره های میانی است) اشاره شده است.

بررسی تطبیقی هنر میناکاری ایران و روسیه( عصر قاجار)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1391
  حکیمه شریعت نیا   محمد تقی آشوری

مطالعه ی تحلیلی و تطبیقی از هنر میناکاری دوره قاجار و میناکاری قرن 19 میلادی در روسیه و تحولاتی که در این هنر در ادوار تاریخی در سرزمین هایی تقریباً همسایه اتفاق افتاده است، مهم-ترین هدفی است که این رساله دنبال کرده است. برای بررسی ویژگی های آثار مینایی تولید شده ی عصر قاجار در ایران به آگاهی اجمالی به سابقه ی هنر میناکاری و تغییرات و تحولاتی که این هنر در دوره های تاریخی دچار آن شده است، نیازمندیم. پیشینه ی این هنر در ایران که به زمان هخامنشیان می رسد، در زمان ساسانیان دچار تحولی بزرگ می شود، بنا بر نظر بسیاری از محققان تاریخ هنر، این دوره اوج شکوفایی هنر میناکاری است و معتقدند که میناکاران بیزانس و به دنبال آن سایر ممالک خارجی، این هنر را با آن ویژگی های عالی و شگفت انگیزش، از هنرمندان ایرانی در دوره ساسانیان فراگرفتند. بعدها این هنر دارای فراز و نشیب های فراوانی شد. در دوره قاجار استادکاران میناکار تغییراتی پدید می آورند که خاص این دوره است. تغییراتی در زمینه ی کارکرد، رنگ آمیزی، مضامین مورد استفاده و غیره. در روسیه ، این هنر برای اولین بار در شهر کیف تحت تاثیر هنر میناکاری ایران عصر ساسانی به شکوفایی رسید. سپس هنرمندان روسی، براساس نیازها، اعتقادات و سلایق خود تغییراتی در به کارگیری لعاب مینا پدید آوردند. در میان دوره های تاریخی روسیه، برخی کارشناسان اوج هنری میناکاری روسیه را قرن 19 میلادی که همزمان با حکومت سلسله قاجار در ایران است، می دانند. با مطالعه و تجزیه و تحلیل ویژگی های خاص هنر میناکاری این دو کشور به نقاط اشتراک و افتراقی می رسیم که نشانگر وجود ارتباطات و تبادلات هنری و فرهنگی میان ملت ها است.

مطالعه بازتاب پوشاک زنان در عکس ها و نقاشی های دوره ی قاجار(ناصری)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1391
  معصومه افضلی نیا   محمد تقی آشوری

چکیده فارسی اطلاعات ما از پوشاک زنان در دوره ی ناصری به جای آنکه مبتنی بر تصاویر عینی باشد متکی بر مدارک نوشتاری عموماً غیر مصور باقی مانده از آن دوران می باشد، و این مهم یکی از دلایل ابهامات موجود در زمینه-ی پوشاک این دوره می باشد. از این رو در پژوهش حاضر با هدف شناخت جامع و شفاف سازی مضامین پوشاک دوره ی ناصری، مطالعه با تمرکز بر دو عنصر عکاسی و نقاشی صورت گرفته است. در مرحله ی اول با تکیه بر مستندات موجود اجزای لباس زنان معرفی شده اند و در مرحله ی بعد با توجه ویژه به عکس ها و نقاشی های موجود در این دوره به تحلیل و تعریف عناصر مختلف پوشاک زنان از جمله: پوشاک اندرونی شامل: چادر، ارخالق، پیراهن، نیم تنه و یل، شلوار، دامن و شلیته، تنبان و تنکه تنبان، چارقد و روسری، جوراب و کفش، و پوشاک بیرونی شامل: چادر، چاقچور، روبند و کفش و همچنین به توصیف و تحلیل لباس زنان اما با دیدگاه های شغلی و جایگاه های اجتماعی آنان از جمله نوازندگان، رقصندگان، زنان در میهمانی ها و عروسی ها، دایه و گدا، و ... پرداخته شده است. پژوهش حاضر تلاشی بوده است برای رفع ابهامات موجود در زمینه ی پوشاک زنان در این عصر. کلید واژگان: پوشاک قاجار، زنان قاجار، نقاشی های دوره ی ناصری، عکس های دوره ی ناصری

بررسی تحولات هنر حصیربافی معاصر استان مازندران و مقاسه ی آن با کشور اندونزی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1392
  ماجده میراسماعیلی   محمد تقی آشوری

این پژوهش به بررسی تحولات هنر حصیربافی در استان مازندران و کشور اندونزی پرداخته است و شامل معرفی مواد اولیه، مراکز تولید، شیوه های بافت، روشهای های ارائه ی محصولات به بازار فروش و ... می باشد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی معایب و محاسن تولید محصولات حصیری در مازندران و بررسی ویژگیهای مثبت این هنر در کشور اندونزی به عنوان چهارمین کشور صادر کننده ی محصولات حصیری در سال 7002 می باشد. یافته های تحقیق مربوط به استان مازندران به روش میدانی و از طریق مصاحبه با بافندگان و افراد مسئول بدست آمده و در بخش اندونزی نیز به روش کتابخانه ای و با استفاده از منابع اینترنتی صورت گرفته است. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که وجود مشکلاتی مانند عدم آشنایی بافندگان استان مازندران با روشهای نوین طراحی، سلایق بازار، کمبود سازمانها و افراد مسئول و... باعث شده که محصولات تولید شده با سلایق بازار هماهنگی نداشته و در نتیجه با کاهش حجم تولیدات رفته رفته به فراموشی این هنر می انجامد. در این راستا تلاش شده تا با بهره گیری از ویژگیهای مثبت حصیربافی اندونزی به ارائه ی راهکارهای مناسب در جهت احیا و پیشرفت این هنر در استان مازندران پرداخته شود.

بررسی و مطالعه فنی ترمه های دوره قاجار(مطالعه موردی و طرح حفاظت سه تابلوی ترمه موزه ای نیاوران)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1391
  فروغ جنیدی   محمد تقی آشوری

در این پژوهش، سه تابلوی ترمه با تزئینات فلزی منسوب به دوره قاجار از مجموعه نیاوران، مورد مطالعه فنی قرار گرفتند و راهکار های مرمتی و حفاظتی مناسب در رابطه با آنها بررسی شد. مراحل کار به ترتیب شامل: مستند نگاری، فن شناسی، آسیب شناسی، ارائه پیشنهاد مرمت و حفاظت است. طی این مراحل و به منظور فن شناسی و آسیب شناسی علمی و در نهایت ارائه روش حفاظت، از انواع میکروسکوپ نوری، استریومتر(لوپ) و میکروسکوپ الکترونی sem-edx ، آزمایش های شیمی تر و تست سوخت و تجزیه فنی بافته ها استفاده گردید. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده و نقاط قوت و ضعف در سه اثر روش مناسب حفاظتی و مرمتی پیشنهاد گردید.

بررسی تأثیر مدرنیسم بر صنایع دستی ایران: از مشروطه تا پایان پهلوی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده معماری و هنر 1392
  مهناز نظارتی   محمد تقی آشوری

با وقوع انقلاب صنعتی، ملت ها دچار دگرگونی سریع و اساسی شدند ولی تغییرات حاصل از این انقلاب در جوامع غربی وغیرغربی یکسان نبود. در ایران سیاست نامناسب حکومت به ضعیف شدن صنایع سنتی انجامید و همراه با پی آمدهای وضعیت نیمه استعماری از رشد و توسعه صنایع جدید نیز جلوگیری کرد.هدف اصلی از این پژوهش، بررسی وضعیت صنایع دستی در این دوران و مطالعه تأثیر مدرنسیم بر دگرگونی صنایع سنتی و دستی با توجه به مدرن شدن جامعه، ورود کالاهای ماشینی، تغییر سیستم آموزش و رشد تکنولوژی درایران است. برای نیل به این هدف، در بخشی از این پژوهش به بررسی دوران قبل از مشروطه، بخصوص از زمان کارفرمایی امیرکبیر که شروع اقدامات اصلاحی و مدرن سازی در ایران است، پرداخته شده است. فرضیه اصلی این پژوهش آن است که، مدرنیسم بر تحولات صنایع دستی ایران از زمان انقلاب مشروطه تا پایان دوران پهلوی تأثیر داشته. با مطالعه و بررسی وضعیت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دور? موردنظر،عوامل تأثیرگذار بر وضعیت صنایع دستی مطرح می گردد. و همچنین با مطالعه تلاش های ایران در مقابله با روند واردات و تأثیر آشکار این محصولات بر تولیدات ایرانی به چگونگی تبدیل این آثار به کالایی صنعتی می پردازیم.این رساله که رویکردی اجمالی به اوضاع صنایع سنتی دوران ذکر شده در ایران دارد، به بررسی اوضاع اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و همچنین رشد صنعت در ایران پرداخته است و به عوامل موثر در تغییر وضعیت صنایع دستی از جنب? کاربردی به تزئینی و دگرگونی بُعد اقتصادی و اجتماعی آن اشاره دارد.

ارائه راهکارهای حفاظتی برای دو نمونه پرده نقش دار در کاخ ملّت (براساس مطالعات فنی و مقایسه ای)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1391
  زینب شعبانزاده بهمبری   مهناز عبدالله خان گرجی

طرح پیشنهادی شناسایی و بررسی دو نمونه از بافته های دیواری (tapestry و embroidery) کاخ ملّت می باشد که از آثار اروپایی این مجموعه محسوب می گردد. بنیان این پژوهش، مطالعه ماهیت تاریخی، سیرو تحولات آن، شناخت تکنیک فنی و تفاوت این دو اثر و ارائه بهترین راهکارهای حفاظتی را شامل می شود. در مسیر این مطالعه بسیاری از مسائل ناشناخته مربوط به این دو بافته مشخص گردید. از آنجا که در مسیر بررسی و مطالعه تاریخی بافته تاپستری نمونه مشابه بافته تاپستری در منابع مطالعاتی و کتب لاتین بدست آمد بسیاری از اطلاعات تاریخی بافته مشخص گردید. بررسی انجام شده بر اساس تطبیق نمونه مشابه نشان داد که تاپستری کاخ ملّت از سری بافته های سبک alentour و یکی از چند پرده ای های دروازه بانان خدایان در قرن 18 میلادی می باشد اما به دلیل نداشتن هیچ آرم و مارکی نمی توان کارگاه قطعی بافته را معرفی نمود. در مورد بافته منحصر به فرد سوزن دوزی شده به دلیل عدم دستیابی به مورد مطالعاتی تطبیقی مناسب متأسفانه اطلاعات زیادی از محتوای تاریخی اثر بدست نیامد اما بر اساس تکنیک دوخت و موضوع بافته مشخص گردید که این نوع بافته ها از جمله سوزن دوزی هایی است که در صومعه ها دوخته می شده است و در کلیساها دارای کاربرد و جایگاه خاصی بوده است. در بخش های فن شناسی تکنیک های ویژه دو اثر بدست آمد و دو تکنیک به طور کامل معرفی گردید و اطلاق نام "تاپستری" و "سوزن دوزی" برای این دو بافته قطعاً نامی صحیح می باشد. همچنین مشخص شدن جنسیت و نوع الیاف به کار رفته، عمده ترین آسیبها و دستیابی به بررسی ها و تجربیات حفاظتگران اختصاصی این دو اثر در ارائه راهکار حفاظتی و رفتار مراقبتی کاربردی، بسیار مفید بوده است. مطالب ارائه شده می تواند برای کارشناسان حفاظت و مرمت، موزه دار و امین اموال کاربرد گسترده ای داشته و امید است گامی موثر در روند برخورد با این نوع آثار حاصل گردد.

بررسی و تحلیل عوامل تاثیرگذار بر فرم سفال سیلک و شوش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1392
  رسول اسکندری   محمد تقی آشوری

تردیدی نیست که دست کم بخشی از دانسته های ما از فرهنگ اقوام پیش از تاریخ، محصول پژوهش باستان شناسان و مورخان هنر بر روی سفال است. بخشی از پژوهش های پیرامون سفال پیش از تاریخ ایران متمرکز بر مطالعات نقشمایه ها بوده است. پژوهشگران از طریق تحلیل و مقایسه نقوش، به تبیین و تفسیرِ جهان بینی و شیوه زیستن مردمان آن روزگار پرداخته اند. اما پژوهش ها پیرامون فرم سفال تنها با بررسی ساختار و ترکیبات و مطالعات مربوط به گاهنگاری همراه بوده است و گاه حتی در برخی موارد تنها به ارائه تصاویر از سفال ها بسنده شده. در این پژوهش ویژگی های فرهنگی دو تمدن شوش و سیلک با استفاده از فرم مورد بررسی قرار گرفته است. کوشش شده به این پرسش پاسخ داده شود که به چه علت برخی فرم ها بیش تر تولید یا تکرار می شده اند و اساساً رابطه میان این تکرار و مسائل فرهنگی چیست. برای این منظور از سه منظر متفاوت به موضوع پرداخته شده است. نخست از طریق تاثیر کشاورزی و توسعه آن در میان اقوام از دوران نوسنگی تا آغاز شهرنشینی. سپس از طریق بررسی تاثیر مذهب ها و آیین ها، و در نهایت از طریق بررسی طبقات اجتماعی. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که بررسی فرم نیز می تواند در تحلیل و تفسیر جهان بینی و زندگی اقوام پیش از تاریخ همچون نقشمایه، موثر باشد و سرنخ هایی از فرهنگ و زندگی ساکنین آن منطقه به دست دهد. سرنخ هایی که گاه از آیین ها شناختی به دست می دهند و گاه از مسائل اجتماعی. شیوه این پژوهش بر روش توصیفی_تحلیلی استوار بوده و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد. استناد مطالعات انجام گرفته در این پژوهش به گزارش های باستان شناسی است که از چندین دهه پیش به این سو در مورد سفالِ ایران صورت گرفته است. در این پژوهش مطالعه مذاهب و آیین ها و حتی اساطیر و طبقات اجتماعی در به دست دادن نتایج نقش اساسی ایفا نموده است. بنابراین در بخش هایی از آن با نوعی خوانش میان متنی نیز مواجه خواهیم بود که یکی از راه های مطلوب جهت رسیدن به پاسخ پرسش های پژوهش پیش رو است.

تأثیر آداب معنوی بر طراحی و نقش پردازی سفالینه های قرن سوم تا هفتم هجری در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1392
  عاطفه اثنی عشری   محمد تقی آشوری

چکیده عوامل متعددی بر شکل¬گیری هنر ایران موثر بوده¬¬ است. یکی از این عوامل، حضور دین اسلام در جامع? ایران است. دین اسلام با آدابمعنوی خود، نگاه تربیتی جدیدی را بنیاد نهاد و تحولات عمیقی در آثار هنری به وجود آورد. از جمله این آثار هنری، سفال¬ها است،که رد پای این تأثیرات را به خوبی نشان می¬دهد. مسئله¬ای که در این میان مطرح می¬شود، نشانه¬های مهم آداب معنوی دین اسلام است کهدر نقوش سفال¬ها به کار رفته¬اند.مسئله¬ای که در این میان پیش می¬آید، این است که، آداب معنوی، از چه طریقی به تفکرات هنرمندان آن زمان راه یافته و تا چه حد، در ذهن و اثر او نقش داشته است.این تأثیرات چه تغییراتی را، در هنر ایران اعمال کرده¬اند. این پژوهش، باهدف کلیِ شناخت تأثیر¬ات آداب معنوی اسلام، بر نقوش سفال¬های قرن سوم تا هفتم هجری در ایران، صورت می گیرد و در صدد بیان تأثیرگذارینشانه¬های آداب معنوی اسلامی در سفال¬هاست. پژوهش از نوع کیفی است که با روش توصیفی-تحلیلی انجام می¬شود. به منظور تحلیل نقوش، تصاویر به دست آمده از چهار موز? رضا عباسی، آبگینه، لوور و موز? ملی کویت، بر اساس شاخصه¬های آداب معنوی، طبقه¬بندی شده¬ و جهت بررسی بهتر نقوش ظروف، از نرم افزار «photoshop» استفاده گردیده است. نتایج، بیانگر این است که، آداب معنوی از طریق نشانه¬هایی، در نقوش سفال¬ها تأثیر گذاشته¬ است. تداخل سنت¬ها و فرهنگ¬ها باعث ایجاد نوعی تنوع در ترسیم نقوش شد که آن را تا حد سبکی فردی، پیش برده است.نشانه¬های آداب معنوی، با گذشت زمان در هنر دینی تکامل یافت و قدرتمند¬تر شد، اما در هنر مردمی علاوه بر تکامل با سنت¬ها و فرهنگ پیشین ادغام گردید و هیچ¬گاه این پیوند گسسته نشد.می¬توان گفت، تمامی این نشانه¬ها، به نوعی، با اصل وحدت در ارتباط است. کلمات کلیدی: هنر اسلامی، آداب معنوی، سفال قرن سوم تا هفتم ه.ق، سفال ایران، نقوش سفال.

بیان نمادین در زیورآلات دست ساز امروز ایران(مطالعه موردی زیورآلات فلزی تهران)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1392
  مهری رعیت علی آبادی   محمد تقی آشوری

زیورآلات به عنوان یکی از کهن ترین گرایش های هنری انسان، علاوه بر زیبایی فردی، همواره برای بیان باورهای فردی، آئینی، اعتقادی و بیان قدرت های اجتماعی بوده است. نمادپردازی در زیورآلات از جمله مناسب ترین راه ها برای بیان افکار و اعتقادات بشری بوده است. مطالعه موردی زیورآلات بیان کننده ی اهمیت و جایگاه نماد در این هنر می باشد. در این پژوهش علاوه بر مطالعه ی نقوش نمادین در زیورآلات ایران در پیش از اسلام و دوره اسلامی به روش میدانی به بررسی نمادین زیورآلات امروز ایران و به صورت موردی به شهر تهران پرداخته شده است. در این راستا ابتدا در بازارهای تهران و سپس به آثار زیورآلات هنرمندانی که در محدوده ی شهر تهران مشغول فعالیت هستند پرداخته شده است. نتایج بدست آمده از آن است که: زیورآلات امروزه علاوه بر جنبه ی تزئینی نماینده معانی و مفاهیم فرهنگی می باشد. انگاره¬های مورد استفاده در این زیورآلات دنباله رو معانی نمادین در هنر گذشته ایران قبل و بعد از اسلام می باشد که توانسته در طی ادوار مختلف به مسیر خود ادامه دهد و گاه نیز به شکلی نو ظهور کند.

بررسی فن شناسی سفال قرمز عصر آهن تپه حسنلو با بررسی مرمت های انجام شده بر روی دو نمونه سفال
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1393
  جواد سروری   محمد تقی آشوری

مطالعه ی سفالهای عصر آهن قدیم (دوره یv حسنلو) نشانگر تحول ناگهانیسبک های سفالگری در این دوره بوده است و این تحول را به مهاجرت مردمان جدیدی به منطقه در حدود سال 1450 ق.م نسبت داده اند. نوع تحقیق کاربردی و روش به کار گرفته شده در آن تحلیلی- توصیفی می باشد. مطالعات inaa(تجزیه به روش فعال سازی نوترونی ابزاری) و پتروگرافیک (سنگ شناختی) نشان می دهد تحول فرهنگی ذکر شده به سبک های سفالگری محلی محدود بوده است. در زمینه یمنابع خاک مورد استفاده در ساخت سفال ها تغییری ایجاد نشده و در زمینه ی نوع و نحوه ی افزودن شاموت به خمیره سفالینه ها نیز شیوه ی جدیدی ابداع نشده است. درفصل اوَل مباحث کلَی پایان¬نامه مطرح می شود. فصل دومفن شناسیو آسیب شناسی سفال همراه با مرمت را ارائه می دهد. در فصل سوم با روش¬ شناسایی تحقیق آشنا می شوید. فصل چهارم پتروگرافی و روشinaa همراه با مطالعه ی دو سفال عصر آهن موزه نقده را در بر می گیرد. فصل پنجم نیز به نتیجه گیری اختصاص یافته است. دو سفال مورد بحث از زوایای مختلف مورد مشاهده قرار گرفت. مقدار آهن، کلر و کلسیم بالایی در این سفال ها موجود بود که نتیجه تأثیر نمک دریاچه ارومیه می باشد. روش حفاظتی و مرمتی مطابق با قوانین و مبانی نظری مرمت که باید بر روی سفال ها اعمال می شد، برای مرمت آن ها استفاده نشده و شرایط بهتری را طلب می کند. کلید واژه ها: فنشناسی، سفال قرمز،عصر آهن، تپه حسنلو ومرمت.

بررسی نقوش کارشده بر روی بدن انسان در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1393
  نعیمه قبایی   مهنوش مشیری

آن چه مسلم است این است که زندگی همه ی ما انسان ها را اعتقادات و باورهایمان شکل می دهند. کودک از بدو تولد جهان را تجربه می کند و کل دانش او بر پایه ی تجربیاتش شکل می گیرد. با شروع اندیشیدن و تفکر عقل و منطق به تجربه اضافه شده و گاه به میزان قابل توجهی جایگزین تجربه می شود. با این همه نمی توان انکار کرد که بدن انسان بستر بروز تمامی تجربیات در زندگی انسان هاست. در طول زمان انسان سعی داشته که در قالب بدن اعتقادات و باورهای خود را متجسم سازد. بنابراین به طرق مختلف نقوشی را بر روی پوست خود به تصویر می کشید تا بیان کند هر آن چه را که بدان می اندیشید و یا تجربه اش کرده بود. در این جا نگاهی خواهیم داشت به نقوش کار شده بر روی بدن انسان و تاثیر بسترهای مختلف ( زمان‏/ اجتماع/ فرهنگ و ...) بر آن.انسان همواره برای برقراری ارتباط با دنیای پیرامون خود در تلاش است. بدن انسان اولین و بی واسطه ترین محمل در اختیار انسان برای برقرای ارتباط و ایجاد نقوش بر روی بدن یکی از راه های برقراری این ارتباط و انتقال ایده هاست.

شناخت نقوش کاشی در آثار معماری کرمان و زمینه های تاثیرپذیری آن (مورد پژوهی مجموعه های گنجعلی خان ابراهیم خان و حاج آقا علی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده معماری و هنر 1393
  مریم زارع پور   صمد سامانیان

مجموعه بناهای گنجعلی خان، ابراهیم خان و حاج آقا علی از مهمترین بناهای ساخته شده در دوران صفوی و قاجار هستند که کاشیکاری از تزیینات مهم و شناخته شده در آنها محسوب می شود. این بناها با اینکه طی قرون گذشته در معرض هجوم و بی توجهی قرار گرفته اند و صدمات و خرابیهای بسیاری را تحمل کرده اند اما هنوز مهمترین اسناد مصور تاریخی این دوران، یعنی کاشیکاری را در خود محفوظ نگاه داشته اند حال این پایان نامه بر آن است تا با شناخت مجموعه ها، نقوش و رنگ های به کار رفته در کاشیکاری آنها گامی نو در شناخت این مجموعه ها و کاشیکاری داشته باشد. برای یافتن استدلال و پاسخ مناسب در خصوص این موضوع از روش توصیفی و تاریخی استفاده شده و شیوه دستیابی به اطلاعات با استفاده از منابع مکتوب، مشاهده مجموعه ها، مصاحبه و عکسبرداری در میدان تحقیق انجام گرفته است.(تمامی عکس های فاقد منبع توسط نگارنده در طی پژوهش های میدانی تهیه شده اند.)در این پایان نامه ابتدا نگاهی به معماری و سابقه تاریخی مجموعه های فوق و اشاره ای به نوع تزیینات آنها گردیده است سپس کاشی ها و نقوش به کار رفته در آنها به گروه های گیاهی، انتزاعی، انسانی، حیوانی، هندسی و نوشتاری تقسیم و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند و در انتها با شناخت و معرفی عوامل و زمینه های تاثیرگذار بر نقوش کاشیکاری این بناها مشخص گردید. بسیاری از نقوش تحت تاثیر و یا هم راستای دیگر هنرهای منطقه کرمان از جمله فرش، پته، ترمه، گلیم یا تاثیر پذیری از نقوش کاشیکاری دیگر مجموعه ها و بناهای منطقه کرمان، آیین ها، اعتقادات و یا ادیان بوده اند. حال با بررسی نقوش و عوامل موثر بر تحولات نقوش کاشیکاری این بناها نشان از آن است این مجموعه ها دارای تنوع نقش متنوع هستند و به شدت در ارتباط و یا تاثیر پذیرفته از دیگر هنرهای منطقه کرمان بوده اند.

بررسی فنی و آسیب شناسی، همراه با ارائه و اجرای طرح اصولی حفاظت و مرمت یک نمونه پارچه گلابتون دوزی متعلق به دوره قاجار از کاخ موزه نیاوران
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1392
  رضوانه افشاری نژاد   محمد تقی آشوری

در این پژوهش، یک قطعه پارچه ابریشمی سوزن دوزی شده با طرح محراب و نقوش استلیزه اسلیمی و ختایی متعلق به حوضخانه کاخ صاحبقرانیه تحت عملیات حفاظت پیشگیرانه و مرمت قرار گرفت. بررسی های فنی و هنری انجام شده بر روی این تابلو نمایشی نشان داد که این بافته، ابریشم گلابتون دوزی شده متعلق به دوره قاجار است که به منظور شناسایی و انجام عملیات حفاظت پیشگیرانه و مرمت، مورد بررسی و مراحلی شامل : مستند نگاری، فن شناسی، آسیب شناسی، امکان سنجی میزان مداخله و در نهایت ارائه و اجرای روش پیشنهادی معتبر و علمی مناسب حفاظتی است. طی این مراحل، از انواع میکروسکوپ های نوری، استریو متر (لوپ) و میکروسکوپ الکترونی sem، آزمایش های شیمی تر و تست سوخت و ... استفاده گردید. در انتها با توجه به نقاط قوت و ضعف شناسایی شده در بافته، از نظر فنی و از دیدگاه آسیب شناسی، روش مناسب مرمتی، پیشنهاد و اجرا گردید. این بافته در نهایت به شکل قاب شده در مکان مناسبی از لحاظ شرایط حفاظتی قرار داده شد. واژهای کلیدی: فن شناسی پارچه – آسیب شناسی پارچه- گلابتون دوزی – اصول حفاظت پارچه – حفاظت الیاف فلزی – پاکسازی الیاف فلزی – پاکسازی الیاف طبیعی

مبانی طراحی و شکل گیری اشیا در دوره اسلامی (نمونه پژوهش: ظروف خانگی ایران تا قرن پنجم هجری با رویکرد زمینه گرایی و تاکید بر مفاهیم نمادین)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1393
  پردیس بهمنی   صمد سامانیان

اشیا نقش قابل توجهی در زندگی و به تبع آن، تمدن و فرهنگ دارند. انسان همواره کاربر اشیا است و علاوه بر کاربردهایی که از هر شیء انتظار می رود، نقش، فرم و تزیینات آن ها نیز مورد نظر قرار می گیرد و در ادراک و ارتباط انسان و اشیا قابل اهمیت می باشد. هدف اصلی از این پژوهش بررسی عوامل موثر بر طراحی ظروف خانگی به عنوان زیر مجموعه اشیای مورد استفاده در قرون اولیه تا پنجم هجری ایران است. فرضیه پژوهش با توجه به هدف، بدین گونه بیان شده است: طراحی فرم و نقش ظروف خانگی ایران در قرون اولیه تا پنجم هجری بر اساس مفاهیم نمادین آب و نور در کنار باورهای اسلامی شکل گرفته است. روش تحقیق این پژوهش در گروه تحقیقات کیفی و به صورت تاریخی – تفسیری می باشد. با توجه به رویکرد زمینه گرایی، سه مقوله ساختار ظاهری، ساختار عملکردی و ساختار محتوایی برای طراحی ظروف خانگی طراحی گردید. سپس، ابتدا اوضاع اجتماعی سده های مورد نظر مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته و آنگاه طبقه بندی ظاهری و محتوایی ظروف خانگی بصورت جداگانه بررسی شده است. در طبقه بندی ظاهری ظروف خانگی این قرون، با توجه به جنس اشیا، که اولین عنصر از عناصر گشتالت می باشد، سه گروه شیشه، سفال و فلز، هفت گونه مختلف ظروف خانگی شناسایی گردیده و خصوصیات هر کدام تعریف شده است. در مرحله بعد با توجه به نقش جغرافیا، اقلیم، عوامل فرهنگی و مذهبی، در زمینه گرایی فرهنگی – اجتماعی، با معرفی نمادها و نقوش جلوه گر شده در ظروف خانگی، طبقه بندی محتوایی صورت گرفته که در نهایت نقوش مرتبط با نور و آب از اهمیت ویژه ای در هویت سازی این ظروف برخوردار بوده است. با توجه به هدف و فرضیه پژوهش، عوامل موثر بر طراحی ظروف خانگی ایران در قرون اولیه اسلامی، جغرافیا و اقلیم، سنت های مذهبی قبل از اسلام، تفکر و باورهای اسلامی و به وجود آمدن گروه های اجتماعی به همراه آداب و عادات غذایی ایرانی مسلمان است. نتیجه این پژوهش، طراحی و شکل گیری ظروف خانگی را در چهار بخش: ساختار و ترکیب بندی ظروف، بازتاب سنت های کهن، تأثیر از باورهای اسلامی و هماهنگی با نیازهای استفاده گران، ارایه می نماید. به نظر می رسد در بسیاری از ظروف خانگی، سنت های کهن و باورهای اسلامی در نقش و فرم های نمادین مرتبط با آب و نور با هم ترکیب شده است. به عنوان مثال نقوش هندسی عناصر طبیعت مانند آب، زمین و خورشید، در کنار نقوش گیاهی به صورت نقوش اسلیمی و برگ و نیم برگ مخصوصا در ترکیب با نقوش کتیبه ای به چشم می خورند و نقوش حیوانی نیز در تنوعی از تجرد و انتزاع به تصویر کشیده شده اند که به نظر می رسد ریشه در تفکر نمادین طراحان داشته است. نقوش انسانی نیز علاوه بر تصویرگری شاهان و جنگجویان، شخصیت های اسطوره ای مرتبط با آب و نور را می نمایانند .

مطالعه جهت ایجاد موزه صنایع دستی و مردم شناسی عشایر قشقایی در شیراز
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1393
  نسرین نورالدینی   محمد تقی آشوری

چکیده زندگی کوچروی جامعه عشایری و از جمله ایل قشقایی به سرعت به سمت یکجانشینی رفته و همراه و همزمان با آن، هنر، فرهنگ و سنت های ایل نیز رو به فراموشی می سپارد. نتیجه فراموشی فرهنگ ها و ارزش های اقوام مختلف، بحران هویتی و گسست فرهنگی جامعه است. این امر مهمترین عامل و ضرورت شکل گیری پژوهش حاضر بوده و مساله اصلی این پژوهش، ارائه راهکاری جهت حفظ و معرفی سنت و فرهنگ ایل قشقایی، را شکل داده است. در راستای حل این مساله و با این فرضیه که موزه راهکاری مناسب جهت معرفی و حفظ یک فرهنگ می باشد، موزه مردم شناسی و صنایع دستی عشایر قشقایی فارس پیشنهاد گردید و اطلاعات لازم از طریق مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی، گردآوری و به شیوه توصیفی و تحلیلی، مورد مطالعه قرار گرفت...

بررسی لباس زنان و مردان بختیاری و سیر تحول آن با رویکرد پسااستعماری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1394
  سعید مکوندی   محمد تقی آشوری

چکیده این پژوهش نظری-عملی با نگرش توصیفی-تحلیلی و تحقیقات میدانی به بررسی تاریخ لباس مردان و زنان قوم بختیاری با رویکرد پسااستعماری می پردازد. هر کشور استعمارگری در پی خود یک فرهنگ استعماری را در مستعمره رواج می دهد. استعمار انگلیس نیز با حضور خود در اواخر قاجار در منطقه ی بختیاری با اقوام بختیاری ارتباط برقرار کرده و با اجرای قرارداد احداث جاده لینچ، اکتشاف نفت در جنوب بختیاری و تحریک و حمایت سران بختیاری در به سرانجام رساندن انقلاب مشروطه نقش مهمی را با سیاست استعماری اجرا نمود. حضور انگلیس در سرزمین بختیاری باعث شد روابط بین سران بختیاری و غرب زیاد شود و طی رفت و آمدهای سران به اروپا و بالعکس موجب تأثیر غرب بر فرهنگ بختیاری شد و از آنجایی که یکی از نمادهای فرهنگ پوشش می باشد خیلی سریع بر پوشش بختیاری اثر گذاشت. بر اساس اینکه خان ها پوشش غرب را تقلید می کردند و از آنجایی که خان ها الگویی برای مردمان خود بودند، مردم از پوشش آنان پیروی می کردند و کم کم این پوشش تغییر می یافت . در حکومت پهلوی اول که غیرمستقیم از غرب الگو می گرفت با تصویب طرح یکسان سازی لباس، کشف حجاب و نیز تخته قاپو کردن عشایر بختیاری سبب تغییر سبک زندگی و کاربردی شدن نوع پوشش آنان شد. طی گذشت سالیان و پیشرفت علم و فناوری و مدرنیته شدن جهان، اقوام بختیاری نیز تحت تأثیر این تحولات قرار گرفته و به مرور زمان سیر تحولی در پوشش آنها بوجود آمد. به عنوان پروژه ی عملی از موتیف ها، نمادهایی مثل شیر سنگی، بز کوهی و چغازنبیل در طراحی پارچه برای استفاده در لباس مردمان امروزی استفاده شده است.

بررسی داستان نبرد رستم و اسفندیار از منظر شمایل نگاری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1394
  حسین دیری   محمد تقی آشوری

هدف از تدوین این پایان نامه شناسایی نمادپردازی های صورت گرفته در داستان رستم و اسفندیار در ارتباط با عنصر آب، با استفاده از روش شمایل نگاری است. بنابر روایت فردوسی در شاهنامه، اسفندیار روئین تن است اما رستم به راهنمایی سیمرغ به نقطه ضعف او پی برده و با پرتاب تیری او را به کام مرگ می کشاند. در اساطیر ایران کمان کشی از خویشکاری های مهم ایزدان باران آور در تقابل با نیروهای اهریمنی محسوب می گردد، و به نظر می رسد چنین کنشی از سوی رستم در پیوند با روئین تنی، درخت گز، سیمرغ و ... یادآور مفاهیم رایج اساطیری در این زمینه است. بدین جهت بیان مسئله در این پژوهش بررسی جایگاه عنصر آب و شناسایی عناصر نمادین در ارتباط با آن در داستان نبرد رستم و اسفندیار است.

بررسی منتخبی از سکه های دوره پایانی امپراتوری ساسانی ، با رویکرد آیکونوگرافی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1394
  ندا برنوش   محمد تقی آشوری

سکه های ساسانی مدارک گرانبهایی از تاریخ، فرهنگ، هنر و مذهب ایران باستان به شمار می روند و نقشی دوگانه در تاریخ هنر این دوره بازی کرده اند.از یک سو ابزاری برای تایید اسناد، تثبیت وقایع تاریخی و کمک به تاریخ گذاری ابنیه و آثار بوده اند و از سویی دیگر، آثار هنری به شمار می آیند. در این پژوهش بررسی و تحلیل سکه های دوره پایانی سلسله ساسانی با رویکرد آیکونوگرافی صورت گرفته است. اهمیت این سکه ها از آن رو می باشد که در واقع انعکاس و تاثیرگذاری رویدادهای اجتماعی آن روزگار ، برنقش مایه ها ، نوشته ها و کیفیت ضرب سکه ها، قابل بررسی است.نقش این سکه ها دارای مضامین اسطوره ای- مذهبی(زرتشتی) بوده و عناصر تصویری، کلیدی ترین نقش را در انتقال این مضامین به عهده داشته اند، به گونه ای که برخی نوشته ها به عنوان تاکیدی بر کارکرد نقوش به کار رفته اند.

بررسی مفهوم هویت در پوسترهای جشنواره فیلم فجر
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1394
  زهرا اسکندری   محمد تقی آشوری

اهمیت پرداختن به مساله هویت در هنر هر سرزمینی امری بدیهی است . طراحی گرافیک از به روزترین رشته های هنرهای تجسمی است و ارتباط تنگاتنگی با طیف گسترده ای از سفارش دهندگان فرهنگی ، تجاری ، دولتی و ... دارد . از بین تمامی آثار تولید شده توسط طراحان گرافیک ، پوسترهای جشنواره فیلم فجر به دلیل تداوم آن در سی سال گذشته و ارتباط چند سویه هم با هنرمندان و هم با بطن جامعه و تاثیر پذیری از شرایط فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جامعه ایرانی به عنوان نمونه انتخاب و با توجه به رویکرد بازتاب مورد بررسی قرار گرفت.

بررسی تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و هنری بر تزیینات شیشه های دست ساز دوره قاجار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1394
  زهرا غروی منجیلی   علیرضا اژدری

چکیده دوره قاجار و خصوصاً زمان سلطنت ناصرالدین شاه به واسطه ویژگی های بنیادین آن همچون گسترش روابط سیاسی و فرهنگی با کشورهای دیگر و مسافرت به اروپا و آشنایی با تمدن غربی و پیشرفت سریع صنایع عصر تحولات بنیادینی است. شیشه دست ساز در این دوره همچون سایر هنرها دست خوش تحولاتی می شود. تزیین شیشه نیز به عنوان بخشی از هنر شیشه گری دستی تحت تأثیر تحولات این دوره دچار تغییراتی در شیوه اجرا و نوع نقش می شود. بررسی تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و هنری این دوره بر تزیین شیشه دستی در این دوره هدف اصلی این پژوهش است که در پی آن به شناخت تزیینات و شیوه های اجرای آن ها می انجامد. گردآوری مطالب در این پژوهش به روش کتابخانه ای و میدانی و نگارش آن ها با رویکرد توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است. با شناخت تزیینات شیشه های قاجار زمینه های تأثیرپذیری آن ها از تحولات اجتماعی، فرهنگی و هنری در این دوره این گونه است که در زمینه اجتماعی تغییر سیر جامعه از سنت به تجدد و تمایل به تجمل و در زمینه فرهنگی واردات و مراودات و در زمینه هنری تبعیت از هنرهای مرسوم، هنر ادوار پیشین و هنر سایر کشورها این تزیینات را تحت تأثیر قرار داده است. انواع شیوه های تزیین شیشه دست ساز تحت تأثیر تحولات این دوره شامل استفاده از رنگ و روغن و نگین اندازی و عکس برگردان است. نوع نقوش نیز شامل پیکره ای و شیر و شمشیر و آرایه های گل و بوته طبیعی می باشند. با بررسی آثار موجود به نظر می رسد برخی از نقوش تزیینی شیشه دست ساز نشانگر تداوم شیوه های سنتی هستند؛ درحالی که برخی دیگر نشانگر مرحله گذار و تلفیقی از سنت و نوگرایی بوده و از سوی دیگر در این میان آثاری نیز خلق شده اند که کاملاً نشانگر پیروی از واقع نمایی و تأثیرپذیری از هنر اروپایی می باشند.

عنوان نظری: نقش آموزش صنایع دستی در فرهنگ سازی و نهادینه سازی کودکان پیش دبستان و دبستان عنوان عملی: طراحی و ساخت جورچین های چوبی با استفاده از نقوش گره چینی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1386
  فریبا زارع   محمد تقی آشوری

چکیده ندارد.

مبانی زیبایی شناسی فرش ایران (ساختارهای کلی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1386
  محمود حاجی نصیری   محمد تقی آشوری

چکیده ندارد.

بررسی هویت ملی در نقاشی آلمان بعد از جنگ جهانی دوم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1388
  مریم خسروشاهی   سیروس یگانه

چکیده ندارد.

صنایع دستی استان قزوین (با نگاهی بر آثار سفالین مکشوفه از تپه های باستانی استان قزوین و وضع موجود)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده معماری و هنر 1387
  روح الله رحمانی   محمد تقی آشوری

چکیده ندارد.

بررسی و احیاء دستبافته های عمارلو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1387
  سارا مظفری فر   مهرانگیز مظاهری

چکیده ندارد.