مقاله حاضر در پی پاسخ‌گویی به این سوال می‌باشد که چرا منطقه اوراسیای مرکزی در رقابت ژئوپلتیکی میان قدرت‌های بزرگ، حائز اهمیت است؟ با فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، بسیاری بر این عقیده بودند که دوران نظریات ژئوپلتیک و رقابت قدرت‌های بزرگ در اوراسیا، به پایان رسیده است. اما در دهه 1990 و هنگامی که روسیه تضعیف شده، روابط مسالمت آمیز خود را با غرب بهبود می‌بخشید، غرب نیز در قالب ناتو، مرزهای خود را...

پس از انقلاب اسلامی 1357 و گسسته شدن پیوندهای ایران و آمریکا، به لحاظ اهمیت ژئوپلتیک کشور ما، نقش ایران در تحولات منطقه ای تعیین کننده تعریف می گردد. از جانب دیگر، همسایگی ایران با پانزده کشور و منابع فراوان نفت و گاز سرزمین ایران این اهمیت را چندین برابر می نماید. به لحاظ موقعیت سیاسی، امنیتی و ژئوپلتیک ایران، حل منازعات منطقه بدون مشارکت ایران اگر امکان پذیر نباشد حداقل کامل نمی گردد. شایسته ...

با فروپاشی شوروی در دسامبر 1991‘ ژئوپلتیکی منطقه دچار تغییرات بنیادین گردید. تبدیل کشورهای ساحلی دریای خزر از دو به پنج‘ ظهور کشورهای مستقل محصور در خشکی‘ نامشخص بودن وضعیت حقوقی دریای خزر و نیاز کشورهای استقلال یافته به بهره برداری از منابع دریا‘ وجود ذخایر عظیم نفت و گاز دریای خزر و مهمتر از همه خلاء قدرت ایجاد شده باعث گردید تا تمایل جهت پر کردن خلاء قدرت در منطقه بسرعت توسط قدرتهای منطقه ای...

انرژی به عنوان متغیری ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک، جایگاه ویژه­ای را در نظام بین الملل به خود اختصاص داده و دسترسی به منابع انرژی نیز اهمیتی راهبردی پیدا کرده است و به همین علت، هر یک از بازیگران نظام بین الملل درصدد بیان تعریفی از جایگاه خود در مبحث امنیت انرژی در جهان می­باشند. در این میان ایران با واقع شدن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی و با در دست داشتن دومین منابع نفت خام و گاز طبیعی جهان، جایگا...

در دهه­های اخیر، مفاهیم متعددی به دنبال بازتاب فضایی فرایندهای مختلف اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی مطرح شده­اند که شهرها را در مقیاسی منطقه­ای درنظر می­گیرند. همه این مفاهیم، بر مشخصه­های چندمرکزی در مناطق کلانشهری و پیوند محکم بین عناصر و مراکز اصلی این مناطق تاکید می­کنند. با این وجود، این مشخصه­های مهم فضایی ابهامات زیادی را برای محققان و به همان اندازه تصمیم­سازان به وجود آورده اند. این درحال...

در دهه‌های اخیر، بسیاری از شهرهای بزرگ در سراسر جهان از روندهای جمعیتی مختلف اعم از شهرنشینی، حومه‌نشینی، شهرگریزی و شهرنشینی مجدد تأثیر پذیرفته‌اند که به ایجاد تحولاتی در ساختار فضایی آن‌ها منجر شده است. تغییرات جمعیتی همواره تحت تأثیر نیروهای مرکزگرا و مرکزگریز در موارد مختلف یا به تقویت و تشدید الگوی فضایی تک‌‌مرکزی با مرکزی قدرتمند در منطقه منجر شده یا با توجه به الگوی فضایی چندمرکزی به‌صور...

پس از انقلاب اسلامی 1357 و گسسته‌شدن پیوندهای ایران و آمریکا، به لحاظ اهمیت ژئوپلتیک کشور ما، نقش ایران در تحولات منطقه‌ای تعیین‌کننده تعریف می‌گردد. از جانب دیگر، همسایگی ایران با پانزده کشور و منابع فراوان نفت و گاز سرزمین ایران این اهمیت را چندین‌برابر می‌نماید. به لحاظ موقعیت سیاسی، امنیتی و ژئوپلتیک ایران، حل منازعات منطقه بدون مشارکت ایران اگر امکان‌پذیر نباشد حداقل کامل نمی‌گردد. شایسته ...

دریای خزر‘بزرگترین دریاچه جهان در محل تلاقی آسیای مرکزی‘قفقاز و ایران با مساحتی معادل000/400 کیلومتر واقع شده است ‘این پهنه آبی یک دریای بسته محسوب شده که بین کشورهای آذربایجان‘قزاقستان‘ترکمنستان‘ایران و روسیه محصور شده است ؛ما قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نظام حقوقی که طبق معاهدات 1921و 1940 تدوین شده بود برآن حکمفرما بود اما بعد از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای آذربایجان ‘قزاقستان و تر...

مناطق شهری چندمرکزی پیامد روند حاضر در ساختار فضایی جوامع پیشرفته پسافوردیستی محسوب می­شوند. «تمرکز جغرافیایی»، «گرایشات اقتصادی» و «چالش­ها و فرصت­های مشترک» از جمله ویژگی­هایی هستند که این مجموعه شهرها را برای پذیرش الگوی شبکه در آن­ها پشتیبانی می­کند. از این منظر، این مناطق بر اساس روابط هم­افزا عرصه­ی رقابتی مناسبی را در مقابل مناطق کلانشهری تک­مرکزی حاصل می­کنند، به طوری­که عملکرد اقتصادی ...