خلیج فارس همواره در تاریخ به عنوان یک آبراه مهم و استراتژیک و منطقه ی جغرافیایی ژئوپلوتیک، مطرح بوده است. همین ویژگی ها باعث شده تا این آبراه مهم، مورد تجاوز و حمله ی گروه های مختلفی از بیرون قرار بگیرد که حضور اسکندر مقدونی در اواخر دوره ی هخامنشیان و اعراب در دوره ی ساسانی در خلیج فارس از این قبیل می باشد. ضمن آنکه در دوره های بعد نیز این آبراه مورد هجوم اقوام و گروه های مختلف قرار گرفت. در...

در دورۀ قاجار، افغانستان به علت سرکشی مقطعی و توأم با تجاوز حکام هرات و قندهار و کابل، به دیگر نواحی خراسان وتمایل قاجار­ها برای اعادۀ حاکمیت ایران در این مناطق، در کانون توجه قرار گرفت. در عرصۀ بین‌المللی نیز، سلطۀ انگلستان و کمپانی هندشرقی‌اش بر هندوستان و ترس و واهمۀ آنان از حملات افغانان دُرانی به آنجا ورقابت‌های استعماری با فرانسه و روسیه، سبب اهمیت‌یافتن این منطقه شد. انگلیسی‌ها در زمان فت...

تصرف مصر در سال 1798 م/ 1177 هـ به دست نیروهای فرانسوی و تهدید شدن متصرفات بریتانیا در شرق، به ویژه هندوستان، از سوی فرانسویان، باعث آغاز دوره ای از رقابت بین این دو قدرت اروپایی در شمال آفریقا، اقیانوس هند، خلیج فارس و از جمله، در عمان شد. عمان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در اقیانوس هند و دهانه خلیج فارس، از سویی با شرق آفریقا و جزیره موریس (ایل دوفرانس)، پایگاه فرانسویان در اقیانوس هند، ارتب...

تصرف مصر در سال 1798 م/ 1177 هـ  به‌دست نیروهای فرانسوی و تهدید شدن متصرفات بریتانیا در شرق، به ‌ویژه هندوستان، از سوی فرانسویان، باعث آغاز دوره‌ای از رقابت بین این دو قدرت اروپایی در شمال آفریقا، اقیانوس هند، خلیج ‌فارس و از جمله، در عمان شد. عمان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در اقیانوس هند و دهانة خلیج ‌فارس، از سویی با شرق آفریقا و جزیرة موریس (ایل‌دوفرانس)، پایگاه فرانسویان در اقیانوس هند، ...

جستاری درباره مناسبات فتحعلی‌شاه قاجار با دُرانیانِ هرات و کابل امیر آهنگران* علی‌اکبر رسولی** مینا کرمانیان*** چکیده‌‌ کابل و قندهار از شهرهای هرات در زمان فتحعلی‌شاه، بر اثر هم‌سایگی‌شان با هندوستان و هم‌زمان نزد شاه قاجار و دولت‌های انگلستان، فرانسه و روسیه مهم می‌نمود؛ چنان‌که قاجارها برای حاکم شدنِ دوبارۀ ایران بر این مناطق تلاش می‌کردند. مسئله شورش «خوانین» خراسان و سوء استفاده حاکمان دُرانی ...

در طی قرن 19م روسها بنا به وصیت پطر کبیر در صدد رسیدن به آبهای گرم و آزاد دریای عمان و خلیج فارس برآمدند. در طی جنگهای قفقاز ، ایران در حدود 17 شهر را از دست داد و روسها بر طبق عهدنامه ترکمن چای حق ایجاد کنسولی در شهرهای ایران را بدست آوردند نیاز بریتانیا به مواد خام و بازار فروش در پی انقلاب صنعتی باعث شد که روی به استعمار ملل آسیایی و آفریقایی آورد. و در میان مستعمرات بریتانیا هند از همه سود ...

ویلیام جونز یکی از کسانی بود که در کمپانی هند شرقی به تحقیق و ترجمه آثار ادبی پارسی پرداخت و از بررسی متن و واژگان شاهنامه به شباهت زبان‌های هندواروپایی پی برد. جیمز اتکینسون از کالج فورت ویلیام در کلکته در سال 1814 م. ترجمه خود را از داستان رستم و سهراب منتشر ساخت. ماتیو آرنولد (1822- 1888 م.) منظومه پرآوازه‌ی خود را به داستان رستم و سهراب اختصاص داد. آرنولد به دوم مقوله اقتباس از شاهنامه و ت...

در سال 1798م. با تصرف مصر به دست فرانسه و تهدید مسیر ارتباطی بریتانیا به سوی هند، مرحله‌ای از درگیری و رقابت‌ این دو کشور در شرق مدیترانه، عثمانی، ایران، اقیانوس هند و خلیج فارس شکل‌گرفت. اگرچه تهدیدات با خروج فرانسویان از مصر موقتاً فروکش کرد، اما با ادامة توسعه‌طلبی‌های فرانسه در شرق به قوّت خود باقی ماند. درحالی‌که عثمانی و ایران به فرانسه نزدیک، و در دایرة سیاست اروپایی وارد می‌شدند، قلمرو آن...

توسعه طلبی بریتانیا در خلیج فارس مراحل مختلفی را در برمی گیرد که هر یک از این دوره ها شاخصه های خاص خود را دارد. بریتانیا نفوذ اولیه خود را از اوایل سده هفدهم میلادی آغاز کرده بود و تا اوایل سده نوزدهم این رویه را ادامه داد. از نیمه دوم سده نوزدهم بود که سیاستهای بریتانیا در خلیج فارس به اوج خود رسید و یک سیستم جدیدی برای اداره خلیج فارس به کار گرفته شد. چنانکه از اواسط قرن نوزدهم میلادی اداره ...

ویلیام جونز یکی از کسانی بود که در کمپانی هند شرقی به تحقیق و ترجمه آثار ادبی پارسی پرداخت و از بررسی متن و واژگان شاهنامه به شباهت زبان های هندواروپایی پی برد. جیمز اتکینسون از کالج فورت ویلیام در کلکته در سال 1814 م. ترجمه خود را از داستان رستم و سهراب منتشر ساخت. ماتیو آرنولد (1822- 1888 م.) منظومه پرآوازه ی خود را به داستان رستم و سهراب اختصاص داد. آرنولد به دوم مقوله اقتباس از شاهنامه و تع...