با اینکه «تحدی» قرآن کریم با معاندان خویش، از جمله مطالب مسلّم در مبحث اعجاز این کتاب الهی است، مشاهده می‌شود که برخی نویسندگان بر خلاف این دیدگاه سیر کرده و باور کرده‌اند که اساساً قرآن تحدّی نفرموده است، بلکه استدلال آورده و بیّنه و برهان ارائه کرده است. در این نوشتار با رویکرد تحلیلی - انتقادی، به نقد و بررسی دلایل مقالۀ «تحدی در محک عقل و نقل و نقد سیر نزولی آیات موسوم به آن» که منکر وقوع تحدی ...

امیرمؤمنان علی‌بن‌ابیطالب(ع) از صدر اسلام تاکنون به دروازه شهر علم نبوی مشهور است، نگاه و بیان ایشان نسبت به قرآن‌کریم همواره مرجع مفسّران و محققان بوده است . در این زمینه، یکی از رابطه‌های عمیق نهج‌البلاغه با قرآن، تعلیل آیات قرآن در کلام علوی است. حضرت در قسمت‌هایی از نهج‌البلاغه به تعلیل آیات پرداخته و علل و چرایی کلام الهی را در قرآن‌مجید بیان می‌دارد. در واقع، می‌توان در نهج‌البلاغه پاسخ عق...

سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی می‌شود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاه‌های مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر جدایی ندارند. شاید جنبه برهانی معرفی انسان کامل در قر...

پرورش روح و روان انسان و تربیت جامعه دینی بر اساس نهادینه کردن آموزه‌های قرآنی، پیوندی ناگسستنی با تاروپود باور به قیامت دارد. یکی از ویژگی­‌های مهم قیامت که علمش نزد پروردگار محفوظ مانده است و پنهان بودنش برای تربیت نفوس بشری، معنا می‌یابد، زمان وقوع آن است که با پایان حیات این جهانی رقم می‌خورد. از منظر قرآن کریم آثاری که بر مخفی بودن زمان قیامت مترتب می‌شود، از یک‌سو فرد را با آزادی در اعمال...

یکی از ادله اثبات وجود مبدأ هستی، «برهان نظم» است که از راه بررسی نظام دقیق و پیچیده عالم طبیعت به اثبات خدا می پردازد، این برهان به دلیل سهم زیادی که حس و تجربه در آن دارد و همچنین به دلیل انس بیشتر انسان با محسوسات و جهان ماده، فهمش برای غالب انسانهایی که با اصطلاحات پیچیده و فنی فلسفه و کلام آشنایی نیستند راحتتر است. و لذا انبیاء الهی برای هدایت مردم بیشتر به این برهان تمسک می نمودند، هرچند...

ثحابم یکی از مهمی که صدرالمتألهین (ره) و امام خمینی (ره) در فلسفه الهی بدان پرداخته اند بحث شناخت خدا است . در این باب هر دو متفکر فرزانه ادله زیادی ذکر کرده اند، که از مهم ترین می باشند که با استفاده از مبانی مهم « معرفت نف س » و « امکان فقر ی » ،« صدیقین » این ادله؛ برهان های بسیط » ؛« تعلق داشتن جعل به وجودی » ؛« تشکیک وجو د » ؛« اصالت وجو د » ؛ حکمت متعالیه مانند به تقریر آنها پرداخته ا...

جان هاسپرز، فیلسوف معاصر آمریکایی، از ناقدان بارز براهین اثبات وجود خدا، به‌ویژه برهان نظم است. وی بر آن است که نظریه فرگشتی داروین رقیب و بدیلی نیرومند برای خداباوری به حساب می‌آید و با وجود آن دیگر نیازی به فرضیه آفرینش و سامانگری الهی نیست. تحقیق پیش رو بر آن است تا دیدگاه او در این زمینه را به روش عقلی ـ تحلیلی بررسی کرده و در بوته سنجش گذارد. نتیجه تحقیق این است که نظریه فرگشتی با اشکالاتی...

خدای متعال از باب دستگیری انسان، راهی را برای رسیدن به عرش و تقرب خود قرار داد و راهنمایانی نیز بر این مسیر تعیین کرد. انبیای الهی همان مرشدان طریق حقیقت هستند که مسیر نیل به حضرت حق را نمایان ساخته و راه را از بی‌راه تمییز می دهند. از طرفی انسان‌ها روحیات و خلقیات متفاوتی دارند که روش‌های گوناگونی را برای تربیت آنان می‌طلبد. در این نگاشته روش تبلیغی حضرت ابراهیم× با تکیه بر کلیت تبلیغی که در آ...

نظام های فکری و یا دَرشَنَه های هندی را می توان به دو دسته الهی و یا باورمند به وجود خدا و غیرالهی و یا غیرمعتقد به خدا تقسیم کرد. از دسته اول می توان به دو مکتب نیایه و دانته اشاره کرد. در این مکاتب به ویژه اولی، برهان هایی بر وجود خداوند اقامه شده است که برخی از آنها معادل هایی در فلسفه اسلامی و غربی دارند و برخی دیگر نیز در زمینه خاص فرهنگ و آموزه های هندویی مطرح شده اند. این برهانها عموماً از ج...

سنتی برای وجود خداوند را اصلاً قانع‌کننده نمی‌یابند. آن‌چه ممکن است بدتر از آن باشد، این است که بعضی از مردم با خلوص نیت در جست‌وجوی خداوند هستند، اما او را نمی‌یابند و ناچار می‌شوند با احساس ناخشنودی و دلسردی، این جست‌وجو را رها کنند. «خفای الهی» نامی است که فلاسفه بر این پدیده نهاده‌اند.  جان شلنبرگ، فیلسوف معاصر، معتقد است که خفای الهی، الحاد را توجیه می‌کند. پل موزر فیلسوف تحلیلی معاصر، برعک...