کلام معصومان علیهم السلام منبع سرشاری از حکمت، معرفت و ادب تعلیمی است که از ظرفیت لفظی ومعنایی بالایی برخوردار است. یکی از مهمترین بخش­های صحیفه رضویه، «حرزیات» امام رضا (ع)  است که علاوه بر معارف والا و ارزشمند، از نظر انسجام واژگانی در حدّ اعلاست. در این مقاله سعی شده است در راستای کشف معانی نهفته در حرزیات این صحیفه وزین، مسأله‌ی باهم آیی واژگان بررسی و تحلیل گردد. نگارنده ابتدا با استفاده ا...

نمود واژگانی و نقش آن در وجهیت در نامۀ 53 نهج‌البلاغه   مرتضی قائمی[1] اکرم ذوالفقاری[2]   تاریخ دریافت:30/8/94 تاریخ تصویب: 15/4/95   چکیده از جمله عناصر وجهی، «نمود واژگانی» است که به‌عنوان مشخصۀ معنایی در فعل موجود است و روند و چگونگی انجام فعل را نشان می­دهد. مهم­ترین مفاهیمی که در نمود واژگانی مد نظر قرار می­گیرند، ایستایی، پویایی، قوت، ضعف، تکرار، استمرار، امتداد، لحظه­، و سرعت ...

مقدمه: باوجود اینکه نزدیک به یک قرن از پژوهش در حوزه مطالعات فرهنگ واژگانی و نظریه صفات شخصیتی می‌گذرد تحقیقات معدودی در جامعه ایرانی در جهت استخراج عوامل مرتبه پایین‌تر شخصیتی استخراج‌شده از طریق مطالعات فرهنگ واژگانی صورت گرفته است. این پژوهش به‌منظور توسعه یک مدل مبتنی بر تحلیل عاملی از شخصیت بر اساس مطالعه فرهنگ واژگانی در فرهنگ ایرانی اجرا شد. روش: این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادین و از نظر...

پژوهش حاضر با بررسی ساختارهایی که دارای پیش انگاری هستند و ساختارهای پیش انگاره ای نام دارند،سعی دارد عوامل برانگیزاننده پیش انگاری در این ساختارها را که محرک های پیش انگاری نام دارند ،شناسایی کرده و آنها را بر اساس ساختارهای نحوی شان دسته بندی کند. در این راستا، نگارنده ساختارهای پیش انگاره ای موجود در یک فیلم نامه فارسی را استخراج کرده و آنها را با توجه به ساختار نحوی محرک های پیش انگاری ای...

ترمیم، یکی از پدیده های رایج در مکالمات روزمره همه زبان ها و از جمله زبان فارسی است. ترمیم جایگزینی است برای گفتار تولید شده قبلی که گوینده یا فرد دیگری در گفتگو بیان می­کند. مطالعه ترمیم، بخشی از حوزه مکالمه کاوی است که گفتگو های روزمره را در قالب داده­های صوتی و تصویری مطالعه می­کند. پژوهش حاضر به دنبال مشخص کردن انواع ترمیم ها و جایگاه آنها در توالی نوبت­ها در گفتگوهای تلویزیونی زبان فارسی و...

در پژوهش حاضر، محتوای کتاب­های درسی فارسی متوسطه­ی دوره­ی اولِ (هفتم، هشتم و نهم) سال تحصیلی 96 – 97، از منظر کاربرد ابزارهای انسجام واژگانی و در چارچوب نقش­گرایی هلیدی و حسن (1976) مورد واکاوی قرار گرفتند. پژوهش به شیوه­ی تحلیل محتوا و به صورت توصیفی انجام گرفت و محتوای آن شامل سه کتاب عنوان شده در فوق بود که از هریک، سه فصل به شیوه­ی تصادفی انتخاب شدند. مواردی که از نظر هلیدی و حسن ابزارهای ان...

بحث تقابل­ها یکی از مهمّ­ترین مباحث مورد توجّه ساختارگرایان است که می­توان ریشة آن را در باورهای اساطیری و فرهنگی بشر دانست. این مبحث که جایگاهی ویژه در زبان­شناسی دارد، می‌تواند در پژوهش­های ادبی؛ بویژه در نقد و تحلیل متون نیز نقش ارزشمندی ایفا کند. در پژوهش حاضر به بررسی تقابل­های واژگانی در شعر حکیم سنایی، شاعر برجستة سده­های پنجم و ششم هجری که با تحوّلات و نوآوری­هایش در غزل، قصیده و مثنوی، از...

بررسی و تحلیل زیباشناسانه واژگانی ـ دستوری دوبیتی‌های باباطاهر‌، جهت برآورد و سنجش سبک ادبی این اشعار، از مهم‌ترین مسایل تحلیلی به شمار می‌آید. در این باب مطالعه تغییرات رخ داده در صامت‌ها و مصوت‌های کوتاه و بلند و نیز و تحقیق در مورد چگونگی تخفیف و تشدید در کلمات و هم‌چنین کلمات نامأنوس در زمینه سیستم واژگانی از جنبه‌های مهم محسوب می‌گردند. در مبحث حاضر، بررسی چگونگی شکل گرفتن کلمات و عبارات ا...

ظهور و گسترش ابزارهای الکترونیکی مربوط به گردآوری، ذخیره سازی و پردازش داده های زبانی و همچنین موفقیت چشم گیر شبکه های واژگانی، نگارندگان را بر آن داشت که به طراحی شبکه واژگانی صفات زبان فارسی اقدام کنند. مقاله حاضر ضمن بیان تاریخچه و مبانی کلی شبکه واژگانی، چگونگی شکل گیری شبکه حاضر را شرح می دهد. از آنجا که قصد طراحی شبکه واژگانی صفات فارسی را داریم، به طبقه بندی معنایی مقوله صفت می پردازیم. ...

هدف: با توجه به تاثیر دوزبانگی و کاشت حلزون بر رشد زبان و مهارت­ های فرازبانی، بررسی این مهارت­ ها در کودکان دوزبانه در زبان­ های مختلف و مقایسه آن در کودکان دوزبانه­ی طبیعی و کم­ شنوای کاشت حلزون می­تواند منجر به شناخت بیشتر ما از رشد زبان در کودکان و عوامل دخیل در آن شود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه مقایسه ­ا­ی میانگین طول گفته و غنای واژگانی با آگاهی واژگانی (جنبه محتوایی و ساختاری) از خرده...