رابطة متعارض و چندبعدی حوزه‌های تشیع، تصوف و سلطنت در دورة صفویه، سبب شکل‌گیری گفتمان‌ها، گزاره‌ها و کنش‌های گفتمانی خاصی در آن دوران شده است. این رابطه حول محور تلاش برای کسب مشروعیت سیاسی و اجتماعی و با هدف تثبیت نظم گفتمانی مطلوب شکل گرفته است. در این بین، می‌توان ردیه‌های اعتقادی صوفیه و روحانیت شیعی را رسانه‌هایی سیاسی و عقیدتی با هدف بیرون‌راندن گفتمان رقیب از میدان مشروعیت سیاسی و اجتما...

مهدویت بیشتر به عنوان آموزه ای شیعی در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی، نقش و جایگاه مهمی دارد. در این مقاله، پس از مروری گذرا بر مفهوم موعودگرایی در ادیان ابراهیمی، جایگاه مهدویت در تصوف سده های نخستین (قرون دوم تا پنجم) را بررسی کرده ایم. در ادامه، مهدویت در سده های ششم و هفتم (نیمه اول) تاریخ تصوف (دوره ظهور مهدویت در تصوف) و آن گاه در قرون هفتم (نیمه دوم)، هشتم و نهم (آغاز جریان نزدیکی بیشتر تصوف و ت...

میرسیدعلی همدانی، عارف، صوفی، عالم و شاعر ایرانی قرن هشتم هجری قمری و از مبلغان عمده دین مبین اسلام در آسیای مرکزی است که در ترویج تصوف در این ناحیه نقشی برجسته داشته است. در این مقاله که با هدف تبیین نقش سیدعلی همدانی در ترویج تصوف در آسیای مرکزی به نگارش درآمده، ابتدا تاریخچۀ پیدایش تصوف به اختصار بازگو شده است. گرایش به تصوف در ماوراء النهر و شکل گیری سلسله های صوفیانه در این منطقه بررسی و م...

این مقاله نگرش فلسفی - عرفانی رابیندرانات تاگور را بیان می کند. از آنجا که محیط اجتماعی و  احوال و افکار پیرامونی هر اندیشمندی در ساختار اندیشگی و شکل بخشی شخصیت او تأثیر قطعی دارد و هزارها شعری که از تاگور بجا مانده، بهترین نمودار زندگی اوست، ابتدا مایه های پیدایش این اعتقادات،اعم از گرایشات اشراقی جد و پدر ،که تاگور از آن متأثّر است، تأثیر جنبش برهماساماژ، تصوف ادیان مختلف و به ویژه جاذبه روح ...

تصوف اسلامی به عنوان یک حرکت اجتماعی تأثیرگذار در جوامع اسلامی، همواره توجه صاحب‌نظران را به خود جلب کرده است. براساس علم جامعه‌شناسی امروز، آیا این حرکت شتابنده و مؤثر با جریان‌های اجتماعی معاصر قابل مقایسه است؟ ویژگی‌های مشترک و متمایزکننده هر یک کدام است؟ آیا می‌توان تصوف را یک جنبش اجتماعی دانست؟ حرکت تصوف اسلامی، ابعاد اجتماعی گسترده‌ای دارد و به‌ویژه برخی زمینه‌های اجتماعی در ظهور و گسترش...

این پایان نامه درصدد پاسخگویی به سوالات زیر است:1- چه عواملی در رشد و گسترش تصوف در خراسان قرن پنجم موثر بوده اند؟ 2-آیا تصوف در مقایسه با قرون قبل، در قرن پنجم از رشد و مقبولیت بیشتری برخوردار بود؟ 3-آیا تصوف در تحولات تاریخی خراسان در قرن پنج نقش داشت؟ 4-آیا میان رشد و گسترش تصوف و روح صوفیانه از قرن پنج به بعد و انحطاط جامعه ایرانی رابطه ای وجود دارد؟

چکیده تصوف از مفاهیمی است که از قرن دوم هجری در میان مسلمانان متولد گشت و پس از عبور از فراز و نشیب ها، در طول حیات خویش با آسیب هایی نیز روبه رو شد. پایان نامه ی حاضر، با عنوان "نقد تصوف در دیوان شیخ بهایی"، در صدد بررسی اوضاع تصوف و صوفیان در زمانه ی شیخ بهایی، عالم دینی و شاعر قرن دهم و یازدهم هجری، از رهگذر دیوان اوست. زمانه ای که در آن افراط و تفریط دامان جامعه ی صوفیان و سایر قشر های اجت...

نحوه‌ای که امروزه از سنت پرسش می‌شود و در آن اندیشه می‌رود، بی‌بنیاد (groundless) است. بی‌بنیادی شاخصۀ دوگانۀ سنت یا تجدد است. در حالی که بنیاد اصیل، به‌واسطۀ تجربۀ دقیقۀ «نفی» بنیادی مغاکی/ عدمی است. رویکردهای بی‌بنیادی چون «هرمنوتیک رمانتیک، تاریخ‌گری، بنیادگرایی و سنت‌گرایی» سنت را امری سپری‌شده فهم می‌کند در حالی که «هرمنوتیک فلسفی، تاریخ‌مندی و سنت‌مندی» سنت را گذشته حاضر در اکنون می‌دانند...

بحث عالم صغیر و عالم کبیر یکی از مباحث مهم در ادیان به خصوص دین اسلام می باشد. در این رساله کوشیده ایم پس از ارائه گزارشی کوتاه از پیشینه تاریخی این موضوع، بر پایه دیدگاه ممتاز شیخ عزیزالدین نسفی در باب عالم صغیر و عالم کبیر و بررسی تناسبات بین این دو، عوالم مختلف (ماسوی الله) و انسان کامل را در نظام عرفانی – فلسفی او بررسی نماییم. پس از بیان کلیات به بررسی آثار و شخصیت شناسی نسفی و تفحص در ف...

این پایان نامه در فصل اول به زندگی شخصی و سیاسی اجتماعی و ادبی شاعر مربوت می شود در فصل دوم به تصوف و جایگاه آن در دین اسلام و مسیحیت پرداخته شده است و در فصل سوم به رمز از لحاظ لغوی و اصطلاحی اشاره شده و رمز هایی که شاعر به آنها پرداخته توضیح داده شده است در فصل چهارم نور را از نظر تاریخی، دینی و فلسفی بیان کرده است و نگاه عرفانی شاعر در مورد نور بیان شده است و در فصل پنجم به طبیعت زنده و ساکت...