جملات پرسشی از جمله ابزارهای زبانی هستند که با ساخت اطّلاع جمله در ارتباط هستند و یا مستقیماً علامت و سازوکاری برای تشخیص نوع اطّلاع در جمله محسوب می‌شوند. جملات پرسشی از لحاظ ساختار و نوع و حرکت پرسش‌واژه‌ها تاکنون مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر به مطالعۀ تطبیقی تحوّل جملات پرسشی و نقش آنها در دورۀ فارسی نو پرداخته است. برای این منظور، متون نثر متعلّق به قرن 4 تا معاصر مورد بررسی قر...

در این مقاله، فرایند پیش‌گذار‌ی فعل در جملات پرسشی آری ‌ـ‌ نه در زبان فارسی از منظر برنامة کمینه‌گرا (چامسکی، 1995؛ a-b2001) مورد بررسی قرار می‌گیرد. رقیب‌دوست (1993) به پیروی از کریمی (1989)  این ساختارها را حاصل خروج فاعل به جایگاهی بعد از فعل می‌داند. برخلاف باور رقیب‌دوست (1993)، ما در این تحقیق با استناد به شواهدی مانند انگیزۀ حرکت عناصر در دستور زبان، ماهیت متفاوت فعل نسبت به عناصر پیش‌گذ...

مقالۀ حاضر، عملکرد هر دو نوع پرسشواژۀ (پرسشواژه در جای اصلی و پرسشواژۀ حرکت‌‌‌کرده) زبان ترکی‌‌‌آذری را در قالب برنامۀ کمینه‌‌‌گرا، مطالعه کرده است. بررسی ساخت‌‌‌‌های دارای پرسشواژه در جای اصلی، نشان می‌‌دهد که در زبان ترکی‌‌آذری، مشخصۀ پرسشی و جزء kï/ki، از لحاظ نحوی در توزیع تکمیلی هستند. وجود مشخصۀ پرسشی در هستۀ گروه متمم‌‌نما، موجب می‌‌شود که عملگر پرسشی به ‌‌صورت آشکار به مشخص­گر گروه متمم...

گزاره‌های پرسشی با کارکردهای کنشیِ متنوّعی که در زبان دارد، یکی از ابزارهای مؤثر زبان در تأثیرگذاری بر مخاطب، و ایجاد کنش‌های بیرونی است. با توجّه به اهمیت ویژه‌ی گزاره‌های پرسشی، در تأثیر و بلاغت کلام، بررسی موردیِ کنش‌های کلامیِ گزاره‌های پرسشی در قرآن کریم و تبیین نقش کنشیِ آنها در تأثیر و بلاغت قرآن، از ضروریات پژوهش در حوزه‌ی بلاغت و قرآن‌پژوهی است. در این مقاله به منظور تبیین جنبه‌های دیگری از...

از آنجائی­که مطالعات چند دهه اخیر در­خصوص معنای محمول با نگاشت مستقیم ساخت رویدادی در نحو و معنا قادر به توجیه پدیده­های زبان­شناختی بسیاری گردیده است، در مقاله حاضر نیز به پیروی از دیدگاه­های تجزیه محمولی به بررسی ساخت­های سببی ساختواژی می­پردازیم و با بهره­گیری از آزمون قید تکرار «دوباره» نشان خواهیم داد که برخلاف برخی مطالعات پیشین که شکل­­گیری این­گونه محمول­ها را به حوزه واژگان محدود ساخته...

نظریه روان کاوی فروید، یکی از نظریات مهم در قرن نوزدهم بوده که تأثیر شگرفی در تربیت داشته است. این نظریه از منظر روش، بر روش تجربه گرایی در غرب تکیه دارد و از منظر ماهوی، با مکتب مادی گرای اومانیسم هم سان است. نظریه پیش گفته دو رکن اساسی دارد؛ یکی ساختهای سه گانه ذهنی و دیگری حالات سه گانه‌ روانی. به باور فروید، از میان ساخت های سه گانه ذهنی، نهاد برترین و بنیادی ترین ساخت است و منبع انرژی های ...

این مقاله عملکرد پرسش واژه های فارسی را از نگاه رویکرد نقش گرایی و برمبنای نگرش تالمی گیون، از زبان شناسان نقش گرا، از دو منظر نقشی و نحوی بررسی می کند. از منظر نقشی- معنایی، جملات پرسشی با ملاک قرار دادن نقش های دستوری، به انواع فاعلی، مفعولی، مفعولی غیر صریح، قید حالت، قید زمان، فعل، علت انجام کنش، مالکیت، کمیتی، ابزاری، انتخابی، مقدار و همراهی تقسیم می شوند و بررسی معنایی پرسش واژه ها برمبنا...

هدف از انجام این پژوهش، بررسی جنسیت مدار کارگفت های ترغیبی با در نظر گرفتن وجه جمله است. گوینده از کارگفت ترغیبی، برای متقاعد کردن مخاطب به انجام دادن و یا پذیرفتن امری استفاده می کند. به منظور انجام این بررسی، پنج رمان از رمان های معاصر فارسی انتخاب شد، کارگفت های ترغیبی از این رمان ها استخراج شد و به لحاظ وجه (امری، خبری، پرسشی و التزامی)، جنسیت گوینده ومخاطب و مستقیم یا غیر مستقیم بودن، بررس...

امروزه صنعت بر بخش بزرگی از فعالیتهای جوامع گوناگون حاکم شده است و اکثر جوامع کم و بیش در سلک صنعتگران درآمده، یا در سودای قرار گرفتن در این گروه می باشند. جامعه صنعتی از نظر مصرف انرژی، نوعی جامعه تکامل یافته است که بنیاد اجتماعی و سیاسی خود را در مقایسه با آنچه که در گذشته بوده کاملا متحول ساخته و نوع دیگری از بنیانهای اجتماعی را جایگزین آن ساخته است.

مطالعات رده­شناسی زبان حاکی از آن است که میان مقوله­های نحوی و معنایی‌-‌‌منظوری رابطه­ای مستقیم وجود ندارد. بخشی از دشواری­های مفاهیم ادبی نیز در گرو عدم اطلاع از معانی ثانوی مقوله­های معنایی- منظوری جملات است. هدف پژوهش حاضر بررسی این‌ جنبه‌ها در غزلیات شمس است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده­ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، به روش کتابخانه­ای و سند­کاوی بررسی شده­ است. جامعه آماری این ...