به دنبال کودتای 28 مرداد 1332 که آمریکایی ها صاحب موقعیت فوق العاده ای در ایران شدند، کمونیست ها تبلیغات گسترده ای را علیه رژیم پهلوی آغاز کردند. دولتمردان آمریکا با نگرانی از این گونه تبلیغات در سطح جهان بر آن شدند تا برای جلوگیری از انقلاب سرخ و مبارزه با نفوذ شوروی، مجموعه اصلاحات لیبرالی به ویژه در چارچوب اصلاحات ارضی را در کشورهای تحت نفوذ سیاست های غرب آغاز کنند. آنان در این راستا از به ق...

ارتش نوین مهم ترین نهادی بود که دولت پهلوی در تکوین و تداوم خود به سوی مطلقه بر آن اتکاء داشت. نخستین و مهم ترین گام در تشکیل دولت پهلوی با کودتای سوم اسفند1299 هـ.ش برداشته شد. جنگ سرد، ملی شدن نفت، ورود نیروهای جدید به عرصه سیاست و افزون شدن قدرت آنها چشم انداز مخاطره آمیزی از تحولات ساختاری در سیاست و حکومت ایران برای نیروها و نهادهای سنتی، میانه رو و قدرت های غربی گشود؛ در این شرایط همکاری ...

حکومت پهلوی اول در جهت تقویت قدرت خود و تشکیل دولت مدرن، مجبور به رویارویی با سروران اجتماعی جامعه شبکه ای ایران بود. از همین رو به مقابله همزمان با نهاد قدرتمند اجتماعی مسئولین محلی پرداخت. از آنجا که رابطه میان مردم و حکمرانان محلی بر مبنای زور بود، به سادگی این نهاد از میان برداشته شد اما در مواجه با روحانیون، دولت به سادگی نتوانست قدرت اجتماعی آنان را محدود سازد بلکه بر عکس با از هم گسسته ش...

پیوستگی تحولات ایران در دوران پهلوی دوم با تکیه بر رویداد های جهان و بازیگران اصلی آن دوران در تاریخ معاصر ایران مثابه حلقه های زنجیر و متصل و پیوسته با دول غربی به هم رقم خورده بود. آنچه در این دوره در بین دولت های بیگانه در ایران به چشم می خورد و گام به گام به تدریج در شئونات مختلف کشور در همه سطوح نمایان می شود ایالات متحده آمریکاست. اگر چه ابتدای ورود به صورت خیرخواهانه و امورات عام المنفعه...

دولت مطلقه شبه‌مدرن پهلوی، نخستین دولت شکل‌گرفته‏ در ایران بود که بر اساس الگوی نظریِ جان فرانکو پوجی در پرتو شکل‌گیری و بسط نهادهای بوروکراسی و دیوان‌سالاری، تمرکز قدرت در پهلوی اول و ارتش مدرن پدیدار شد. این دولت تلاش همه‌جانبه‌ای را در تمرکز و انحصار قدرت با سیطره کامل بر منابع اجبارآمیز و غیر اجبارآمیز صورت داد. ریشة شکل‏گیری این دولت را باید در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی مشروطه و پس از...

هدف: حکومت پهلوی از ابتدای تاسیس، میراث‏ دار نظام اقتصادی نابسامانی بود که تحت تاثیر مناسبات جهانی نظام سرمایه‏داری از ابتدای قرن نوزدهم، بر کشورهای توسعه نیافته‏ ای مانند ایران تحمیل شد. ایجاد توازن در واردات و صادرات برای جلوگیری از کاهش ارزش قران به عنوان پول ملی پیش ‏درآمد اصلاح نظام اقتصادی و نوسازی بود. اما وقوع ناگهانی بحران جهانی1929، دولت و مجلس را به سمت اجرای سیاست‏ های اقتصادی مقطعی...

طی دورة بیست ساله حکومت رضا شاه در ایران، اقداماتی برای نوسازی جامعه تحقق یافته بود که بر جامعه عشایر، به ویژه عشایر استان لرستان ، تغیرات بسیاری را تحمیل کرد. رضا شاه بدون در نظر گرفتن بنیان های اقتصادی، فرهنگی و نظامی حاکم بر جامعه سنتی عشایر، تصمیم به مقابله با این سنت ها گرفت. او ابتدا شورش های عشایری را سرکوب کرد؛ سپس با اعمال زور و خلع سلاح، عشایر را  به یکجانشینی واداشت و فرهنگ و سنن جام...

گسترش نقش ها و تنوع کارویژه های دولت- ملت های معاصر در قرن بیستم خواه نا خواه گروه های قومی، نژادی، دینی و زبانی را در معرض سیاست ها و رویکردهای آنها قرار می دهد. بنابراین شناخت دولت به عنوان مهم‌ترین نهاد تنظیم کننده این سیاست ها گام اول در مطالعه این گروه‌هاست. از سوی دیگر، اقلیت ها برخلاف آنچه که در ظاهر ممکن است به نظر برسد، گروه های اجتماعی منفعل نبوده، با اتخاذ استراتژی های مختلف...

یکی از موضوعات اساسی در جامعه شناسی سیاسی هر جامعه ای، ماهیت دولت در آن جامعه است. دولت‌ها ماهیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گوناگون دارند. در این نوشتار ماهیت سیاسی دولت در ایران دوره پهلوی از نظر میزان گذار به دموکراسی بررسی می شود. هدف از بررسی ماهیت سیاسی دولت آن است که چگونگی اعمال حاکمیت مردم و تعامل میان شهروندان و حاکمیت روشن شود. با این رهیافت، پرسش اساسی این است که ماهیت دولت در ...

بیش از پنجاه سال است که از عمر نهاد برنامه ریزی در ایران می گذرد و دولت‘ هنچنان ان نهاد را مطمئن ترین راه توسعه و رشد اقتصادی کشور می داند. برنامه ریزی برای دولت‘ مهمترین عامل دلگرمی و امیدوارکننده ای بوده است تا کارگزاران و مجریان آن پیوسته باور داشته باشند‘ مهمترین و نهایی ترین رسالت خود را در قالب جامعه انجام می دهند. حال آنکه این منظر‘ ابتدایی ترین درک از سامان برنامه ریزی و مهمترین دلیل شک...