ارتباط میان نگرش ریاضیاتی و علم مدرن موضوعی تأمل‌برانگیز است که پرداختن به آن، نه‌تنها در فهم ما از معرفت ریاضی تأثیر می‌گذارد، که در دست‌یافتن به درکی مناسب از جهان مدرن نیز نقشی کلیدی ایفا می‌کند. مارتین هایدگر، این مسئله را از نظرگاهی منحصر‌به‌فرد تحلیل می‌کند. در این مقاله ابتدا خلاصه‌ای از تأملات هایدگر در باب ریاضیات و امر ریاضیاتی ارائه می‌شود سپس جایگاه تفکر ریاضیاتی در علم مدرن از نگاه...

رئالیسم از مفاهیم مناقشه‌برانگیزی است که همواره از دغدغه‌های صاحب‌نظران حوزة فلسفة علم و همین‌طور جامعه‌شناسان معرفت علمی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مفهوم رئالیسم انتقادی باسکار و واقع‌گرایی لاتور از دو رویکرد متفاوت است. باسکار معتقد است که بیش‌تر «آن‌چه که هست» وجود دارد تا «آن‌چه که شناخته می‌شود»، بیش‌تر نیرو وجود دارد تا کاربرد و استعمال نیرو. در مقابل، لاتور با روی آوردن به برساخت‌گرا...

در این مقاله نویسنده به جریان شناسی فلسفه های دین فمینیستی پرداخته تا در میان تنوع رویکردهای فلسفی و الهیاتی زنانه نگر به یک جریان مشترک  دست یابد. به همین منظور دیدگاه های برخی فیلسوفان دین فمینیست مانند اندرسن، دیلی و ایریگاری، و...مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. همچنین دیدگاه های فیلسوفانی که به طور غیرمستقیم می توانند در نگرش دینی فمینیستی تأثیر گذار باشند مانند هاردینگ، رادیک، کریستوا، ...

این مقاله کوششی برای شناساندن مفهوم اصطلاح هرمنوتیک و بررسی دامنة فعالیتهای این علم است. هرمنوتیک رشته‌ای نوظهور در حوزة تفکر مغرب زمین است که پیشینة آن به نهضت اصلاح دینی و عصر روشنگری بازمی‌گردد. این شاخه از علم در دهه‌های اخیر رونق یافته و در کنار معرفت شناسی، فلسفة تحلیلی و زیبایی شناسی، شأن فلسفی ویژه‌ای احراز کرده است. در این مقاله ابتدا، نظریات مکاتب هرمنوتیکی در سه بخش ار...

«سازه انگاری معرفتی» و «برساخت‌گرایی اجتماعی» در زبان انگلیسی اگرچه از نظر لغوی به هم نزدیک‌اند؛ اما هر کدام مکتبی جداگانه محسوب می‌شوند که اولی نظریه‌ای تأثیر‌گذار در معرفت‌شناسی و دیگری نظریه‌ای جامعه‌شناسانه در مورد معرفت است. در این نوشتار پس از معرفی مفاهیم اصلی هر مکتب و صورت‌بندی درجات متفاوت از هر یک، به نقش تفکرات غالب بر هر مکتب در تحلیل موضوعاتی همچون تئوری‌های آموزشی، تبعیض‌های اجتم...

برای آشنایی با برنامه¬ریزی نوین در موزه¬های معاصر لازم است تا به آنها همچون پدیده¬های اجتماعی بنگریم و تاریخچة اجتماعی موزه¬ها را دنبال نماییم، بر این اساس، با سه مقوله سنت، مدرنیسم و پست مدرنیسم، آشنا شده و تأثیرات آنها را در جوامع بررسی می¬کنیم، سپس تأثیرات فلسفة پست¬مدرنیسم در محیط زیست و باستان¬شناسی را می¬کاویم و به موزه¬ها می¬رسیم، و در پایان، پاره¬ای سیاست¬گذاری¬های جدید موزه¬ای را، در ج...

نظامهای معرفتی را می توان در قالب مجموعه ای از گزاره ها تنظیم کرد، گزاره هایی که خود از مجموعه ای از اصطلاحات پدید آمده اند. در هر نظام معرفتی بعضی گزاره ها از بعضی دیگر استنتاج شده و برخی اصطلاحات به کمک اصطلاحات دیگر تعریف می شوند. کاربرد روش هندسی در یک معرفت، گزینش مجموعه ای از گزاره ها و استنتاج گزاره های دیگر از آنها و انتخاب مجموعه ای از اصطلاحات و تعریف اصطلاحات دیگر بر مبنای آنهاست. در...

یکی از مسائل مهم تاریخ فلسفه مسئلة زمان است. فیلسوفان زیادی به این مسئله پرداخته اند، ولی بدون تردید در روزگار ما برگسن نخستین فیلسوفی است که زمان را به جد مورد بررسی قرار داده است، به طوری که فلسفة او را به حق می توان فلسفة زمان نامید. او اساس فلسفة خود، و نقطة آغازین و پایانی آن را شهود زمان و به عبارت دقیق تر شهود دیرند می داند. مطابق سنت دوئالیستی برگسن در خصوص زمان می توان به دو رویکرد اش...

این مقاله سعی می­کند نشان دهد که در سنّت فلسفة اسلامی، مجموعة نسبتاً کامل و منسجمی از مباحث «فلسفة دین»، به طور یک­جا در نظام فلسفة سینائی بیان شده است. برای این کار، به معرفی مقالة دهم از کتاب «الهیات شفا» ابن­سینا خواهیم پرداخت که معمولاً چندان به آن پرداخته نمی­شود. این مقاله، آخرین بخش کتاب «الهیات شفا» و مشتمل بر 5 فصل است که تقریباً در بر دارندة مهم­ترین عناوینی است که به طور پیشینی باید در م...

فلسفۀ ­تحلیلی[i] (analytic philosophy)، به عنوان جنبش فلسفی غالب در دنیای معاصر انگلیسی­زبان، برخلاف رقیب خود، فلسفۀ ­قاره­ای، در بازشناسی هویت خویش دچار بحران عظیمی شده است. به­طوری­که فیلسوفان تحلیلی، امروزه بیش از آنکه در پی نیل به اهداف و مقاصد روش­شناختی جنبش تحلیلی باشند، درصدد فهم چیستی آن هستند. در مقالۀ حاضر ابتدا به بررسی و سنجش دقیق دیدگاه­های مطرح ­شده دربارۀ مسألۀ موردنظر پرداخته ا...