عطار در منطق الطیر برای رسیدن به حقیقت از هفت وادی یا هفت مقام ، یعنی: طلب، عشق ، معرفت ، استغنا، توحید، حیرت و فقر و فنا سخن می گوید . در این رساله نیز سعی براین است که بدانیم مولوی در مثنوی معنوی در باره آن هفت مقام چه نظری داشته است . آیا مولوی در مثنوی به هفت وادی منطق الطیر اشاره ای کرده است یا نه؟ و در صورت اشاره کردنش به کدامیک از این هفت وادی توجه بیشتری داشته و چه موارد اشتراک و اختلاف...

اوپانیشادها از سروده های ناب عرفانی در ادبیات هند است که با آثار عرفانی ما بویژه مثنوی مولوی مشابهت ها ومشترکات محتوایی و هنری دارد. استفاده از هنرتمثیل وعناصر ملموس برای القای معانی بلند عرفانی از ویژگی های مشخص این دو اثر است. در برخی از آثار محققین معاصر به صورت گذرا به گوشه هایی از جنبه های مشترک آنها اشاره شده ولی همچنان مباحث مهم متعددی در حوزه مفهومی- هنری ومطابقت ومشابهت این دو اثر وجود...

انسان وتامّل در چیستی یکی از موضوعات محوری تفکر و اندیشه ی بشری بوده است. پس از پیدایش جنبش اومانیسم در مغرب زمین، انسان به شکلی دیگر تعریف می شود که بر خلاف چارچوب های مذهبی پذیرفته شده ی پیش از آن بود. مثنوی به عنوان متنی از پیش اندیشیده شده مجال خوبی را فراهم می آورد تا از خلال آن نوع نگاه اندیشمندی مسلمان و عارف به حوزه ی مسائل انسانی مورد تامّل قرار گیرد. در این پژوهش سعی می شود با نگاهی ...

ساختار اصلی این تحقیق ، بررسی تجلی آیات قرآنی در دفتر اول مثنوی و انگیزه های مولوی از به کارگیری آیات قرآنی در مثنوی معنوی است. در فصل اول، به شرح حال زندگانی مولوی پرداخته شده و مراحل رشد و بالندگی و تاثیر پذیری وی از پدر و ارباب معرفت، مورد کاوش قرار گرفته است. دراین فصل نیز، بطور تقریبا مستوفی ، عقاید و افکار عارف و شاعر کم نظیر مولوی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است، و سعی گردیده با مراجعه...

مثنوی را قرآن منظوم هم نامیده‌اند. به این اعتبار که سرشار از آیات قرآن کریم است و ذهن و زبان مولوی را بیش از هر چیز قرآن شکل بخشیده است. رویکرد مولوی به آیات به چهار گونه بوده است: 1- اقتباس لفظی 2- اقتباس معنوی 3- تفسیر 4- تأویل. در این مقاله به دو گونه اخیر اشاره می‌شود که آیا مولوی تماماً دست به تأویل زده است یا تفسیر؟ تأویل از نگاه مولوی چه شرایط و خاستگاههایی دارد؟

مثال و خیال در اندیشۀ مولوی     زهرا رجبی [1]   غلامحسین غلامحسین زاده [2]       تاریخ دریافت: 26/12/91   تاریخ تصویب: 18/9/92         چکیده   مولوی یکی از برجسته ترین عارفان اهل حکمت در تاریخ تفکر فارسی است و همین امر سبب شده است تا اثر ارزندۀ او مثنوی، سرشار از مفاهیم عرفانی- حکمی باشد. از جملۀ این مفاهیم، مفهوم عالم مثال است که تاکنون اهل حکمت بیشتر در آن تأمل کرده­اند و کمتر مورد توجه اهل ع...

پدیدة مرگ از جمله رازناک­ترین مسائل بشر است که معمای آن را به حکمت کس نگشوده و نگشاید. اندیشمندان از هر دستی و به هر نوع و بیانی در تعریف و تبیین آن کوشیده­اند و البته چنانکه باید بدین پرده راه نبرده­اند. از این میان، مولانا جلال­الدین محمد بلخی در مثنوی با نگاهی موشکافانه و راهگشا دربارة این مسأله بارها سخن رانده و در خصوص اینکه ماهیت مرگ چیست، چه گونه­هایی دارد؛ حکمت­های مرگ کدامند و نیز عبرت...

شمس قهرمان بلامنازع غزلیات مولوی است. تا جایی که این دیوان کبیر به نام او مزین شده است؛ اما همین شمس در مثنوی حضوری ظاهراً کم‌رنگ دارد و قابل مقایسه با حضور او در غزلیات که هر دو سروده مولوی‌اند، نیست. به نظر می‌رسد از آن‌جایی که مثنوی به خواهش حسام‌الدین سروده شده است و هم اوست که کاتب مثنوی است، دوست ندارد که مثنوی نیز جلوه‌گاه نام شمس شود؛ بنابراین مولوی که از این غیرت حسام‌الدین مطلع شده است...

آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی یکی از گسترده‌ترین مفاهیم و مقاصد شعر فارسی است و شاعران برای تأیید، تثبیت و پروراندن این آموزه‌ها از پشتوانه‌های مختلفی بهره برده‌اند. هدف این مقاله بررسی کارکردهای تعلیمی باورهای اسطوره‌ای در مثنوی معنوی است که در دو حوزه باورها و موجودات اسطوره‌ای، چگونگی بهره‌گیری مولوی از آن‌ها و ویژگی‌ها و نحوه کاربردشان در راستای ادبیات تعلیمی بررسی شده است. در مثنوی مولوی، عرصه...

ارتباط عمیق مثنوی مولوی با قرآن، در میان آثار منظوم ادبیات فارسی بی­نظیر است. در مثنوی، حکایت‏های قرآنیِ زندگی پیامبران به­ویژه داستان زندگی حضرت نوح (ع) که سرشار از آموزه­های تربیتی و تعلیمی است، 49 بار به‌صورت مستقیم در 14 سوره بیان‌شده است. مولوی، تنها شاعر ادبیات فارسی است که به نام همسر نوح اشاره کرده و گوشه­ای از ناسازگاری­های این همسر را بیان نموده است. همچنین، او بر اساس آنچه در قرآن آمد...