از روش های متداول فقهای شیعه هنگام مواجهه با روایات متعارض، حمل روایات بر تقیه بوده است؛ امّا ضوابط این حمل، در دوره‎های مختلف، تغییرات مهمی کرده است. از جمله مهم ترین دوره‎ها، دورۀ شیخ طوسی در قرن پنجم است که برای نخستین بار انبوهی از روایات، بر تقیه حمل شدند. این پژوهش به بررسی نسبت این دوره‎ با دورۀ فقهای متقدم قبل از قرن پنجم می پردازد و در صدد کشف علت اصلی تفاوت میان این دو دوره و چرایی پیش...

مقاله شیعه و مساله مشروعیت بین نظریه و نص که نظریه مشروعیت فاعلی یا مشروعیت مبتنی بر قرارداد و بیعت را بر مبنای منابع و نصوص شیعی استنباط می کند ضمن آنکه تلاشی ابتکاری و ارجمند برای نظریه پردازی در حوزه اندیشه سیاسی شیعه است با کاستی های متعددی روبه روست نظر مولف درباره استفاده کاربردی از این پژوهش و برداشت های ایشان از عبارات تئوری پردازان مسلمان مورد تردید است.اجزای تئوری مشروعیت فاعلی نامخوا...

چکیده هدف این پژوهش شناخت فرهنگ سیاسی شیعه و چگونگی استفاده از آن برای ارتقاء توسعه سیاسی ایران معاصر بوده و پاسخ به این پرسش اصلی است که فرهنگ سیاسی شیعه چگونه می تواند باعث ارتقاء توسعه سیاسی ایران شود. ضمن آنکه پاسخ به سئوالات فرعی مبنی بر شناخت فرهنگ سیاسی شیعه و رابطه آن با توسعه سیاسی و چگونگی تبیین آنها مد نظر پژوهشگر بوده و تنظیم و تدوین روشهای عملی ممکن برای ارتقاء توسعه سیاسی با توج...

شیعه شناسی به رشته ای اطلاق می شود که از مجموعه ی مسائل به هم بافته ی یک جمعیت مذهبی به نام شیعه بحث می کند. از نحوه ی پیدایش و شکل گیری آن در تاریخ اسلام، از چگونگی بسط و گسترش آن در میان اقوام مختلف عرب و عجم، از شاخه ها و نحله ها، رهبران و دانشمندان، منابع و متون، معارف و دانش ها، آموزه ها، آیین ها، اصول عقیدتی، نقش تاریخی و تمدنی و نیز وضعیت فعلی شیعیان در جغرافیای مسکون. این رشته معرفتی بی...

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 ، تشیع به یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار دنیای ژئوپلیتیک تبدیل شد. با این دگرگونی کم نظیر در کانون جغرافیایی شیعه، تشیع در کشور بزرگی مثل ایران به قدرت سیاسی دست یافت. مسلّم است که سیاسی شدن شیعه در جهان، ماهیتی ژئوپلیتیک پیدا کرده است، چرا که از نقطه نظر ژئوپلیتیک، مسائل ایران و تشیع به گونه ای با هم پیوند خورده است که ایران نمی تواند نسبت به سرنوشت ش...

اندیشۀ کلامی امامیه در گذر تاریخ شاهد فراز و فرودهایی بوده است که از سویی، ریشه در پویایی درون مایه های معرفتی و عقلانی شیعه دارد و از سوی دیگر، برآمده از تعاملات آن با چارچوب های کلامی و فلسفی غالب بر هر دورۀ تاریخی است. هر چند فرایند تطور کلام امامیه بی شباهت با دیگر مذاهب شیعی و سنی نیست و در برخی دوره ها، امامیان بسی دیرتر از دیگران پا به میدان دیگرگون سازی ادبیات کلامی خود گذاشته اند؛ ولی ...

تشابه میان نام های تاریخی از مهم ترین دشواری ها در برخی از تحقیقات و مستندات تاریخی شده است؛ برای نمونه می توان به «مقتل ابی مخنف» اشاره کرد؛ کتابی که با کنیه ی مورخ بزرگ شیعه، لوط بن یحیی، متوفای 157 منتشر شده و به علت انتساب به کنیه ی آن شخصیت بزرگ، منشأ بسیاری از تحریفات و خرافات در تاریخ کربلا و حوادث بعد کربلا- از جمله فرجام قاتلان- شده است. کتاب مذکور به علت ادبیات ضعیف، تناقض گویی، ضبط ...

بحث از امکان عقلی و تحلیلی اشتغال ذمه ها یا عهده های متعدد به مال واحد که در ادبیات حقوقی با نام «مسئولیت تضامنی» شناخته می شود، از دیر باز در حلقه های فقهی و حقوقی مورد بحث قرار گرفته است. اهمیت این بحث از آنجا آشکار می گردد که اگر مانعی ثبوتی و عقلی در مقابل چنین نهادی وجود داشته باشد، در مرحلة اثبات و تفسیر ادلة فقهی و قانونی ناگزیر باید دلایل احتمالی را به معنای دیگری تأویل کرد. حتی برخی دل...

تروریسم یکی از مقوله های مهم در حوزه امنیت ملی و بین المللی در جهان امروز می باشد. از سویی در ادبیات اسلامی و فقه شیعه واژه ای به نام تروریسم وجود ندارد، این واژه در اصطلاح و مفهوم واژه ای وارداتی است، با این وجود در منابع شیعه و آرای فقها برخی مفاهیم مانند محاربه (اقدام مسلحانه به قصد ایجاد رعب و وحشت)، فتک (کشتن غافلگیرانه)، غدر (کشتن از طریق فریب و حیله گری) هستند که حرمت آن مورد تأکید بوده ...

ادبیات و زبان شعر از آغاز به عنوان ابزاری در اختیار جریان های سیاسی و اعتقادی بوده است. در همین راستا ستیزه ها و انقلاب های شیعیان در عصر اموی و عباسی در گسترش و تقویت ادب شیعه به ویژه در حوزه شعر نقش مهمی ایفا کرده است. تاکنون  شاعران شیعه بی شماری پیرامون حادثه عاشورا و در مدح ائمه قلم فرسایی کرده اند که از میان آنها می توان به محمدرضا حکیمی اشاره کرد. او چند قصیده به زبان عربی سروده است که م...