نظامی در مخزن­الاسرار از میان عناصر صور خیال، از آرایۀ تمثیل بهره­های فراوانی گرفته است تا بدین وسیله بتواند مفاهیم و مقاصد مورد نظر خویش را که سرشار از نکات تعلیمی و اخلاقی ناب است به بهترین شکل ممکن برای خوانندگان خود بیان کند. مخزن­الاسرار نظامی از جمله آثاری است که شخصیت­ حیوانات در آن نقش­های مختلفی را ایفا می­کنند؛ حیوانات در این اثر، برخلاف باورهای عامیانه که تنها چهرۀ منفی دارند، گاه چه...

مولوی یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ و تمدن ایران اسلامی است که به لحاظ جامعیت فکر و آرا و اندیشه­های بدیعش همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. مولانا علاوه بر آن که شاعری چیره‌دست و تواناست دیدگاه‌های ارزشمندی در زمینه عرفان، اخلاق و کلام و غیره نیز دارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر نیز بررسی داستان‌های مثنوی مولوی بر اساس شاخص های جبر و اختیار در دیدگاه تربیتی، کلامی و عرفانی مولاناست. روش پژوهش ...

اوپانیشاد، شامل متون متعدّد عرفان هندی است و گفتارشان در خصوص وحدت، آزادی، صلح و آرامش روح است و بر حفظ ارزش‌های متعالی‌تر زندگی بشری از طریق اتّصال و ارتباط با یک حقیقت تأکید دارد. بیدل دهلوی در عصری که اندیشه‌های فلسفی ـ عرفانی اوپانیشاد در همه جا انعکاس داشت، به سرودن روی آورد و به آمیزه‌ای از عرفان و فلسفة هندی دست یافت که از منابع اصلی سروده‌های این شاعر است. از آنجا که شالوده و اساس تفکّر عر...

  تمثیل یکی از مباحث گسترده، پرسابقه و پرکاربرد در اشعار شاعران در دوره‌های مختلف شعر فارسی است. با توجه به اهمیت این موضوع، در کتابهای بیانی و بلاغی تعریفهای متعدد و پریشانی برای آن نقل کرده‌اند. خاقانی که یکی از نمایندگان صاحب سبک شعر در دوره سلجوقی محسوب می شود، به مقوله تمثیل نگاهی ویژه دارد. در این مقاله نگارندگان در ابتدا ضمن پرداختن اجمالی به تعریفهای مختلف تمثیل، اشعار خاقانی را از این ...

خواب و رؤیا از دیرباز مورد توجه انسان بوده و در برخی از دانشها بسیار مورد توجه قرار گرفته است.علوم ادیان، اساطیر، روانشناسی، عرفان و تصوف و ادبیات از جمله دانشهایی هستند که به خواب و رؤیا کم‌و بیش علاقه نشان داده‌اند. پژوهش حاضر به بررسی خواب و رؤیا در مثنوی مولوی می‌پردازد و هدف آن پاسخ به این پرسشها است که:مولوی در مثنوی چگونه با رؤیا برخورد کرده و آنها را چگونه در این اثر شگرف خود به کار گرف...

حکمای اسلامی از دیرباز در باب موضوعات مختلف فلسفی در کنار استدلال و برهان به آوردن تشبیه و تمثیل اهتمام ورزیده و سعی در تفهیم مفاهیم معقول به مدد امور محسوس داشته اند. در مسئلۀ اصالت وجود نیز که از موضوعات اساسی فلسفة صدرایی است، تمثیلات مختلفی عرضه شده که موضوع مقالة حاضر است. مقالة حاضر شامل پنج تمثیل از این دست است؛ چهار تمثیل در توضیح معنای اصالت وجود و پنجمین در رد فهمی نادرست از آن. محور...

خواب و رؤیا از دیرباز مورد توجه انسان بوده و در برخی از دانشها بسیار مورد توجه قرار گرفته است.علوم ادیان، اساطیر، روانشناسی، عرفان و تصوف و ادبیات از جمله دانشهایی هستند که به خواب و رؤیا کم و بیش علاقه نشان داده اند. پژوهش حاضر به بررسی خواب و رؤیا در مثنوی مولوی می پردازد و هدف آن پاسخ به این پرسشها است که:مولوی در مثنوی چگونه با رؤیا برخورد کرده و آنها را چگونه در این اثر شگرف خود به کار گ...

هدف از انجام این پژوهش بررسی تمثیل های قرآنی و ارائه ی روش ها و راه کار های تربیتی در امر تعلیم وتربیت می باشد از بحث های شیرین وزیبای قرآن تمثیلات وارده در سوره های مختلف است. در تعریف تمثیل با استفاده از تعریف های وارده می توان گفت که: تمثیل هرگاه وجه تشبیه، وصفی باشد غیر حقیقی و از امور متعددی تنزع شده باشد تمثیل نامیده می شود. درباره فواید تمثیلات می توان گفت که: تمثیل حقایق اخلاقی واجتماعی...

مثل و تمثیل یکی از مهم ترین انواع ادبی است که جایگاه والایی را در ادبیات فارسی به خود اختصاص داده است. مثل، مثال و تمثیل در ادب فارسی به تبعیت از زبان عربی اغلب به جای یکدیگر به کار رفته اند و هر یک نامی جدا و خاص خود را دارند از این رو با پیچیدگی و گره خوردگی خاصی در ادب فارسی روبه رو هستند. این نوع ادبی در ادبیات انگلیسی به چهار بخش مستقلِ فابل، پارابل، تمثیلات رمزی «allegory» و ضرب المثل تقسی...

چکیده: عطار در سرودن اسرارنامه ، زبانی ساده و بی آلایش و در عین حال هنری را بر می گزیند.تمام حکایات رمزگونه اش ، بیان مفاهیم عرفانی و اخلاقی است؛صور بیانی (تشبیه،استعاره،مجاز و کنایه) را تقریباً به یک اندازه به کار می گیرد.اگر چه مجاز و کنایات فراوانی در اسرارنامه یافت می شود اما هنر عطار در ساخت تشبیهات و استعارات نو و بدیع است. عطار با استفاده از این عناصر خیال سعی دارد علاوه بر آرایش سخن...