در این مقاله، عدم تجانس به منزلة یکی از سازکار های زبانی شوخ طبعی بررسی می شود. پرسش اصلی این است که عوامل سرگرم کنندگی و خنده در شوخ طبعی کدامند؟ به نظر می آید عوامل بسیاری، مانند رویکردهای روانی، ادبی و زبانی در ایجاد خنده مؤثرند. در این مقاله، عدم تجانس در سطوح ساختاری و کارکردی از جمله عوامل سرگرم کنندگی معرفی می شود. پس از اشاره به پیشینة مرتبط با بحث و واژگان مرتبط با شوخ طبعی، نظریة عدم ...

پیوند زبان‌شناسی با تحلیل و بررسی متون به‌ویژه متن ادبی بسیار عمیق و به‌هم‌تنیده است. در این بین، زبان-شناسی متن و عوامل متنی از‌‌جمله انسجام، از اهمیت بالاتری برخوردار است. بحث انسجام به معنای اصطلاحی آن نخستین بار توسط هالیدی و حسن مطرح گردید، به‌طورکلی در سه سطح واژگانی، دستوری و آوایی قابل بررسی است؛ ولی به‌سبب گستردگی این مباحث، پژوهش حاضر، صرفا سطح آوایی در تعدادی از عوامل آوایی چون سجع، ...

ابن منیر یکی از شاعران شیعه ی شام در قرن پنجم هـق است که پژوهشگران حق وی را ادا نکردند و نام او چنان که بایسته اش بود در کتب تاریخ ادبیات ذکر نگردید .وی به دلیل مذهب تشیع و زبان گزنده اش زندگی پر کشاکشی را تجربه کرد .او زاده ی طرابلس بود طرابلسی که در زمان خاندان بنی عمار در زمینه های علمی و ادبی در اوج قرار داشت . وی به دلیل مهاجرت بسیار،دربارهای مختلفی رادرک کرده است چون خاندان منقذ در شیزرو...

نثر صوفیه یکی از انواع نثر است که به دلیل برخورداری از انواع جلوه‌های موسیقی درونی به ویژه تکرار و سجع و جناس، زبانی آهنگین دارد. افزون بر این در برخی از متون صوفیه، عبارات موزون عروضی هم به کار رفته ­که، سبب نزدیکی هر چه بیشتر آن به زبان شعر شده است. این عناصر یعنی­ پاره‌های موزون عروضی و موسیقی درونی، افزون بر این‌که سبب زیبایی ­موسیقیایی ­نثر می‌شوند، از عوامل تمایز زبان کلیشه‌ای ­است که موج...

یکی از روش ها و رویکردهای بررسی و تحلیل فنون ادبی به ویژه شعر؛ سنجش فنون بلاغی و مجموعه رتوریک حاکم بر اثر ادبی و پی بردن به میزان فصاحت و شیوایی آن است.از سوی دیگر از آن جایی که صابر همدانی در عرصه غزل و قصیده یکی از شاعران معاصر در سده اخیر است. در پژوهش حاضر قصاید و غزلیات شاعر یعنی صابر همدانی با توجه به مجموعه صور خیال ورتوریک حاکم بر آن مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.اگرچه اشعار ایشان از...

ابوتمّام از شاعران بزرگ و نوآور در شعر عربی است. در دیوان او نمونه هایی از آرایه های ادبی و تعابیر شاعرانه را می توان یافت . بعدها بسیاری از شعرای ادب عربی و فارسی متأثّر از مضامین شاعرانه او بوده اند . در این پژوهش ابتدا مقدّمه ای در شرح زندگانی ابوتمّام ، نوشته هایی درباره او ، روی آوردنش به شعر، سفرها، کسب شهرت و منصب، ارتباطش باشاعران هم عصرش، ویژگی های شخصیتی، فکری و شعری اش، شعر دوره عبّاسی، م...

زبان شعری سعدی، که به سهل ممتنع معروف است، با در کنار هم قرار گرفتن عناصری بسیار شکل گرفته است. یکی از مهم‌‌‌ ترین این عناصر در غزلیات سعدی، توازن موسیقایی است. این نظام موسیقایی، عواملی شناخته شده از قبیل وزن، قافیه، ردیف و هماهنگی های صوتی و آوایی دارد و برخی از مباحث بدیع لفظی و معنوی مانند جناس و سجع و تضاد هم در شکل گیری آن موثر است. شناخت این عوامل، پژوهندگان را در دست­یابی به رابطه های پ...

بدیع یکی از مهم‌‌ترین آرایه‌‌های بلاغی در علم بلاغت است و یکی از سه قسم اصلی علم بلاغت به شمار می‌رود، اما متأسفانه همواره به عنوان پیرایه‌‌ای لفظی برای ایجاد زیبایی و تنوع و یا آهنگین کردن سخن معرفی شده است. در این مقاله به مسائل  بلاغی سوره مریم با رویکرد آرایه‌‌های بدیعی پرداخته می‌‌شود که در مورد بدیع، بر طباق، التفات و تکرار تأکید شده است. همچنین به تکرارهای موجود در این سوره پرداخته شده ا...

چکیده یکی از وظایف رسانه های گروهی به خصوص رادیو و تلویزیون مهیا نمودن اوقات مفرح و دقایقی به دور از دغدغه های روزمره برای افراد جامعه است. اما تهیه و تولید برنامه های شاد که تنها نام طنز را بر خود دارند و جز لودگی، تمسخر و بیان الفاظ بی معنا چیزی در بر ندارند، نه تنها این نیاز مخاطبان را برآورده نمی سازد، بلکه می تواند آسیب هایی چون گسترش فرهنگ نامناسب در جامعه توهین به اقشار مختلف مردم و مس...

بررسی و تحلیل موسیقایی شاهکارهای شعری از اهمّیّت فراوان برخوردار است؛ زیرا موسیقی عنصری اساسی در ساختار شعر است؛ بگونه‌ای که برخی معتقدند وجه تمایز میان شعر و نثر در درجۀ نخست همان نظام آوایی خاص و جنبة شنیداری آن است. قصیدة «ازریه» سرودۀ شاعر توانمند عراقی، شیخ کاظم ازری (1143-1211 هـ) از جایگاه ادبی و دینی بسیار ارزشمند برخوردار است. این قصیده از زمان شاعر تاکنون مورد توجه شاعران و اهل ادب قرار...