هدف: برای فهم عمیق علوم انسانی و مبانی و ریشه های آن، آشنایی با اندیشمندان و صاحب نظرانی که از جنبه های گوناگون به بررسی این علوم پرداخته اند، ضروری است. هدف این مقاله، آشنایی با اندیشه های میشل فوکو به عنوان یکی از برجسته ترین اندیشمندان غربی دربارۀ علوم انسانی بوده است. روش: برای دستیابی به هدف، از منابع موجود به روش کتابخانه ای و با تکنیک فیش برداری، اطلاعات لازم گردآوری و سپس تحلیل شدند. یا...

تدوین یک روش منسجم و قابل اعتماد همواره یکی از دغدغه­های مهم دانشمندان و پژوهشگران در حوزه علوم اجتماعی بوده است. این مقاله بر اساس مطالعات کتابخانه­ای به معرفی روش خوانش سمپتماتیک می­پردازد. این روش که تفاوت­های مهمی با روش­های کمی و کیفی مرسوم دارد و محصول سنت روانکاوی است کمتر در حوزه علوم اجتماعی شناخته شده است. این مقاله با توضیح روش مذکور نشان می­دهد که رویکرد میشل فوکو به روش، شباهت­های ...

این مقاله قصد دارد میان پزشکیِ مبتنی بر رده‌بندی که میشل فوکو آن را مطرح می‌کند و پزشکی اسلامی-ایرانی تحلیلی تطبیقی انجام دهد. پزشکی مبتنی بر رده‌بندی همان پزشکی است که به لحاظ زمانی با فاصله‌ای اندک پیش از پزشکی بالینی و پزشکی تشریحی-بالینی (پزشکی مدرن) در غرب رواج داشت. موضوعیت طرح تطبیق این دو پزشکی هم به تبادلات تاریخی فراوان میان آنها برمی‌گردد. مقاله نشان می‌دهد آنچه فوکو دربارۀ  فضای پیکر...

تحلیل گفتمان تا جایی که به پژوهش‌ها و آثار میشل فوکو بازمی‌گردد، به‌هیچ‌روی منحصر به تحلیل متن نبوده است. اما ساماندهی به روش‌های پژوهش گفتمانی که عموماً بعد از مرگ فوکو انجام گرفت بیشتر بر تحلیل متن متمرکز بوده ‌است. به‌تدریج ساماندهی به روش‌های تحلیل گفتمانی به منزلة روشی پدیدارشناختی و تجربی از صرف پژوهش متن فاصله می‌گیرد. محصولات فرهنگی، کنش‌های اجتماعی و نهادها نیز می‌توانند موضوع تحلیل گفت...

حملات نظریه ساختگرایی قرن بیستم فرانسه، سوبژکتیویسم قرن 18 و 19 را به جد زمینگیر کرد؛ چرخشی نظری از جایگاه سوژه به ساختارهای منقاد کننده سوژه. می توان به جرأت قرن بیستم را قرن افول جایگاه استعلایی سوژه نامگذاری کرد. میشل فوکو فیلسوف فرانسوی، خود از طلایه داران جریان ساختگرایی فرانسوی است. او تاریخ را موضوع مورد پژوهش خود قرار داد، اما نه به آن صورت که انتظار می رفت. دیرینه شناسی و تبارشناسی روش...

پایان نامه حاضر در تلاش است نمایشنامه های سرگرد باربارا‏ و اسلحه و مرد نوشته جورج برنارد شاو را از دیدگاه «قدرت و دانش» میشل فوکو بررسی کند. فوکو قدرت را یک رابطه با الگوهای مختلف می داند و معتقد است که قدرت یکی از تأثیرگذارترین عناصر در زندگی بشر است. قدرت از نظر فوکو وضعیتی راهبردی و جدایی ناپذیر از دانش است که تنها در انحصار دولت ها و نهادهای اجتماعی نیست بلکه در همه جا حضوری فعال دارد و شرط...

این نوشتار در ابتدا تفاوت‏های میان شعر (ادبیات) و تاریخ را بررسی می‏کند؛ در شعر، همه چیز به احتمال ختم می‏شود، اما تاریخ مجبور است به هر امر ممکنی توجه کند. اما با نگاهی دقیق‏تر، مرزبندی بین تاریخ و شعر در هم می‏ریزد. در ادامه این نکته مطرح می‏شود که با ظهور «نو تاریخی‏گری آمریکایی» بار دیگر به سبک تاریخ‏نگاری هرودوت توجه شده است. نویسنده سپس به ماهیت تبیین تاریخی می‏پردازد و با اشاره به تفاوت ...

رابطه سوژه و قدرت، از محوری­ترین موضوعات در آرای میشل فوکو است. او با بهره­گیری از روش تبارشناسی، در پی آن است تا سوژه مدرن را به مثابه ابژه گفتمان قدرت صورت­بندی کرده، و آن را در پیوند با اَشکالی چون تکنولوژی­های انضباط مورد تامل قرار می­دهد. فوکو معتقد است که نهادهای سلطه سنتی، کارکرد پیشین خود را از دست داده­اند. دیگر نمی­توان قدرت را به فرد یا گروهی خاص فرو کاست و جامعه به زندان بدل گشته است...

یکی از پرسش­های مطرح در فلسفه­سیاسی متاخر نسبت قدرت، سوژه و بدن است؛ میشل فوکو از متفکرین برجسته­ای است که بدین مساله می پردازد. وی نه تنها تبار سوژه مدرن را می­کاود بلکه از تکنولوژی های خود، به عنوان مجموعه­ای از سازوکارهایی یاد می کند که از طریق آن خود بر بدن خویشتن اعمال قدرت می­کند. حال این پرسش طرح می گردد که در اندیشه فوکو چگونه تکنولوژی های خود، سوژه مدرن و بدنش را برمی­سازد؟ پیامد چنین ...

اندیشه‌ و نظرات «میشل فوکو» فیلسوف سیاسی قرن بیستم، بیشتر در حوزه‌ی فلسفه، جامعه‌شناسی، روانشناسی و حتی سیاست محل بحث و نظر است؛ با این‌حال، برخی رویکردهای وی به‌ویژه آنجا که به بحث عناصر و شاکله‌های دولت مدرن، آن‌هم در فضایی ملهم از اندیشه‌های پست‌مدرنیسم و پوزیتیویسم مدرنِ غالب می‌پردازد می‌تواند در حقوق بین‌الملل معاصر، مورد توجه و واکاوی جدی قرار گیرد. در این مقاله، فارغ از ورود جدی به رویکر...