چکیده بسیاری از عارفان، خاموشی را از اصول سلوک عرفانی دانسته اند.دراین پژوهش کوشش شده است انواع خاموشی ، اسباب تاکید عارفان بر ضرورت خاموشی، کیفیت ارتباط خاموشی با دیگر منازل و مراحل سلوک عرفانی،دلایل روی آوردن عارفان به گفتار و نوشتار به رغم اصل دانستن خاموشی و صور بلاغی خاموشی بررسی و تحلیل شود. این پژوهش با اتکا به آثار عرفانی منثور و منظوم فارسی تا پایان قرن هفتم ، با رهیافتی تاویلی، براس...

استفاده از آیات قرآن و احادیث نبوی در متون منثور پس از اسلام امری رایج بود که به منظور حفظ کلام الهی و نبوی، همچنین آرایش و تزیین متن به شیوه‌های گوناگون به کار می‌رفت. کاربرد آیات و احادیث، اساس و شالودة متون عرفانی را تشکیل می‌دهد که در نثرهای ساده و فنّی این دسته از متون به صورت گسترده به کار رفته است. کتاب شرح شطحیّات اثر روزبهان بقلی از جمله متون منثور عرفانی به نثر فنّی (قرن ششم) است که در آ...

تجلّی و تأثیر اسطوره از جهات گوناگون در زندگی انسان پس از عصر اساطیری، امری است اجتناب ناپذیر. در این مقاله تلاش شده است تا علاوه بر شناخت مختصر عرفان و اسطوره و آیین های اساطیری، به یافتن تجلّی و تأثیر و ردّ پاهای محسوس و نامحسوس یکی از این آیین ها یعنی رقص، در سماع عرفانی مندرج در برگزیدهء نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود. در این پژوهش، یکی از تجلّی های آیینی بررسی شده است که آگ...

احادیث قدسی در متون منثور عرفانی قرن¬های چهارم تا هشتم جلوه¬ای پر رنگ¬تر دارد.این سخنان ربّانی،در حکم تفسیری بود که آیات مجمل و مطلق قرآن را مقیّد و مخصّص می نمودند و ابهامات و ایهامات آن¬ها را روشن می¬ساختند.از ¬میان این احادیث، به شصت و هشت حدیث و شرح، تفسیر و تأویل آنها پرداخته شده است.در این پژوهش،شرح و تأویل برخی احادیث مشهور قدسی در متون برجسته¬ی عرفانی مورد واکاوی قرار گرفته است و از ژرفای ...

پند و اندرز در زمره ادبیات تعلیمی قرار دارند و درآثار منظوم و منثور فارسی، به شکل حکایات و داستانها نیز، تجلّی یافته اند تا تاثیر بیشتری بر مخاطبان خود بگذارند.در این پژوهش با روش ساختاری، به بررسی شخصیّت ها و کارکردهای حکایات پند آمیزمتون منثور ادب فارسی تا پایان قرن ششم هجری پرداخته ایم.براساس این پژوهش؛نویسندگان برای انتقال مفهوم پند به مخاطبان خود گرایش به ساده نویسی دارند و از تیپ های متنوّع ...

تجلّی و تأثیر اسطوره از جهات گوناگون در زندگی انسان پس از عصر اساطیری، امری است اجتناب ناپذیر. در این مقاله تلاش شده است تا علاوه بر شناخت مختصر عرفان و اسطوره و آیین های اساطیری، به یافتن تجلّی و تأثیر و ردّ پاهای محسوس و نامحسوس یکی از این آیین ها یعنی رقص، در سماع عرفانی مندرج در برگزیدهء نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود. در این پژوهش، یکی از تجلّی های آیینی بررسی شده است که آگ...

زیبایی­های محتوایی و ساختاری شعر جاهلی از دیرباز مورد توجه برخی پارسی سرایان بوده­است، تا آنجا که این شعرها، قرن­ها، مورد تقلید و اقتباس شاعران ایرانی قرار گرفته است. شاعران ایرانی در آغاز به همان سبک و شیوه­ شاعران جاهلی به سرودن مضمون های آن می­پرداختند تا این که با گسترش تصوف و عرفان اسلامی، توانستند معانی مادی و زمینی این اشعار را به معانی معنوی و عرفانی ارتقا دهند و آنها را به صورت تعبیرها...

چکیده کتاب «مقالات شمس تبریزی» مجموعه سخنانِ شمس تبریزی است که توسط مولوی و مریدان او یادداشت شده و به همان صورتِ منقّح نشده به دست ما رسیده است. این کتاب، مجموعه ای از دیدگاههای بسیار ارزشمند شمس تبریزی در مسائل عرفانی، فلسفی، کلامی و ... است که به علّت پراکندگی مطالب و مشکلات آن، کمتر مورد توجّه محققان عرفان اسلامی قرار گرفته است. یکی از مواردی که در مقالاتِ شمس جالب توجّه به نظر می رسد، دیدگاهها...

عارفان مسلمان با تکیه بر هر دو معیار وحدت و کثرت، به عرصة سیاست روی آورده اند. آنان با تأکید بر ضرورت عرفان برای سیاستمداران و سیاست برای عارفان، به تبیین ویژگی های «عارف سیاستمدار» پرداخته اند. صوفیانِ نخستین از همان آغاز در گفتارها و رفتارهای خود، به این مهمّ توجّه داشته اند و با نگاه اجتماعی، صوفیان را به مردم داری و عدالت و عطوفت با مریدان دعوت کرده اند. با توجّه به اینکه صوفیان آن عصر در زمان ...

مقالۀ حاضر به نحوۀ حضور سروده­های شاعران ادب عُذری در برجسته­ترین متون عرفانی ایرانی تا پایان قرن هفتم هجری می­پردازد. جدول­های پایانیِ مقاله دربردارندۀ سروده­هایی از شاعران عذری است که نگارندگان آنها را در متون عرفانی یافته و در بیشینۀ موارد برای نخستین­بار نام سرایندگان آن­ها را تعیین کرده، و گاهی نیز به تصحیح آنها پرداخته­اند. نگارندگان برآنند که ایرانیان در حفظ، حیات و حرکت ادب عذری، سهمی بیش...